Hy Lạp “quá lớn để vỡ nợ”?

Vụ vỡ nợ đầu tiên trong lịch sử diễn ra vào thế kỷ thứ 1 trước Công Nguyên. Khi đó, 10 thành phố tự trị của Hy Lạp đã vỡ nợ. Chỉ có 1 chủ nợ duy nhất: đền Delos, nơi người ta cho rằng thần Appolo đã sinh ra.

24 thế kỷ sau, Hy Lạp đang bên bờ vực của một vụ vỡ nợ cấp quốc gia và các nhà hoạch định chính sách lo sợ về chấn động lên toàn cầu khi chính phủ một nước với tổng khoản nợ 353 tỷ euro tương đương 483 tỷ USD chuẩn bị mất khả năng thanh toán. Tổng nợ của Hy Lạp gấp 5 lần tổng nợ 95 tỷ USD của Achentina khi nước này vỡ nợ vào năm 2001.

Ông David Mackie, chuyên gia kinh tế trưởng tại châu Âu của JP Morgan Chase tại London, nhận xét: “Có quá nhiều yếu tố bất ổn và khả năng có thể xảy ra. Thảm họa kinh tế vĩ mô có thể tránh được nhưng chỉ có thể bằng chính sách quyết liệt của Ngân hàng Trung ương và chính phủ các nước.”

Sau 2 lần nhận giải cứu từ quốc tế, 3 năm suy thoái kinh tế và nhiều lần bỏ phiếu cắt giảm thâm hụt ngân sách đã suýt làm Thủ tướng Hy Lạp mất ghế, ông khẳng định việc từ bỏ tất cả ở thời điểm hiện nay sẽ chỉ mang lại thảm họa. Tác động từ vụ vỡ nợ cấp quốc gia này sẽ bao gồm việc hệ thống ngân hàng suy yếu trầm trọng, kinh tế suy giảm sâu hơn và chính phủ sụp đổ.

Vụ vỡ nợ của Hy Lạp sẽ có thể khiến người ta nhớ đến những ngày khi ngân hàng Lehman Brothers sụp đổ, thị trường tín dụng đóng băng và kinh tế toàn cầu suy thoái, lần này mọi chuyện sẽ khó khăn hơn rất nhiều khi 17 nước thuộc khu vực đồng tiền chung châu Âu cũng chấn động.

Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) nhấn mạnh khủng hoảng nợ công đã gây ra khoảng 300 tỷ euro rủi ro tín dụng của các ngân hàng châu Âu.

Lợi suất trái phiếu chính phủ Hy Lạp thời hạn 2 năm tăng lên trên mức 70% trong ngày hôm nay, thông tin từ các hợp đồng bảo hiểm rủi ro tín dụng cho thấy khả năng vỡ nợ đã lên trên 90%. Ông Mark Schofield, chuyên gia hàng đầu tại Citigroup, nhận xét nhà đầu tư có thể tính toán mức thiệt hại khi nắm giữ nợ của Hy Lạp lên tới 100%.

Ngay cả nếu Hy Lạp tiếp tục nhận được tiền giải cứu đợt tới, kịch bản vỡ nợ có thể sẽ vẫn đến vào tháng 12/2011 khi 5,23 tỷ euro trái phiếu đáo hạn.

Các ngân hàng của Hy Lạp, trong đó có National Bank of Greece SA là ngân hàng lớn nhất, sẽ trở thành nạn nhân tiếp theo. Họ nắm giữ khoảng 137 tỷ euro trái phiếu chính phủ Hy Lạp, 1/3 trong tổng số nợ của Hy Lạp, con số này còn cao gấp 3 lần mức độ vốn và dự trữ của các ngân hàng.

Trong trường hợp xấu nhất, các ngân hàng sẽ mất đi vật đảm bảo cần thiết để tiếp tục vay tiền từ ECB, lượng rút tiền sẽ lên cao đột biến và ngân hàng sẽ phải bị quốc hữu hóa. Chuyên gia thuộc Commerzbank AG khẳng định không hệ thống ngân hàng nào trên thế giới có thể tồn tại qua cú sốc kiểu như vậy.

Hệ thống ngân hàng chấn động không phải rủi ro duy nhất đối với một nền kinh tế mà IMF cho rằng sẽ suy giảm năm thứ 4 liên tiếp.

IMF dự báo kinh tế Hy Lạp tăng trưởng âm 5% trong năm 2011 và âm 2% trong năm sau, dù trước đó IMF dự báo kinh tế Hy Lạp tăng trưởng trở lại vào năm 2012.

Tỷ lệ thất nghiệp có thể lên mức 16,5% trong năm nay, 18,5% vào năm 2012, mức cao nhất tại châu Âu, chỉ sau Tây Ban Nha.

Ngay cả sau khi nhận được 14 tỷ euro để trả nợ, mọi chuyện còn tùy xem Hy Lạp sẽ hành xử thế nào với các chủ nợ.

Ông Stephane Deo, chuyên gia kinh tế trưởng tại UBS AG, nhận định để khôi phục được niềm tin của thị trường, Hy Lạp cần phải giảm được nợ/GDP xuống dưới mức 100% GDP. Trong khi đó IMF dự báo nợ/GDP của Hy Lạp sẽ lên mức 172% trong năm 2012.

Nếu hậu quả của vụ vỡ nợ được giới hạn chỉ tại Hy Lạp, hậu quả có thể kiểm soát được. Nomura Securities International dự báo các ngân hàng thuộc khu vực đồng tiền chung châu Âu sẽ mất khoảng 63 tỷ euro, ngân hàng Pháp và Đức mất lần lượt 9 và 16 tỷ euro. ECB mất khoảng 75 tỷ euro.

Tuy nhiên mọi chuyện không đơn giản như vậy. Nếu Hy Lạp vỡ nợ, nhà đầu tư có thể sẽ bán tháo nợ chính phủ của nhiều nước châu Âu khác. Bồ Đào Nha và Ireland đã nhận tiền giải cứu trong khi đó nhà đầu tư còn đang lo lắng về Italy và Tây Ban Nha. Italy hiện đang nợ 1,6 nghìn tỷ euro còn Tây Ban Nha nợ 656 tỷ euro.

Vì vậy, với hiệu ứng dây chuyền như trên, Lloyds Bank Corporate Markets khẳng định các nhà hoạch định chính sách châu Âu sẽ không dám để Hy Lạp vỡ nợ. Họ chỉ có thể dám để Hy Lạp vỡ nợ nếu họ tính toán có thể kiểm soát được hậu quả, trên phương diện này, tính toán dường nhu quá mạo hiểm.

Nếu cuối cùng cả Hy Lạp, Ireland, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha đều vào tình thế nguy kịch, các ngân hàng châu Âu có thể mất khoảng 543 tỷ euro, Đức và Pháp chịu thiệt nhiều nhất.

Ngọc Diệp