“Liều” và “Hãi”

Diễn viên nào muốn dành giải Oscar hay Emmy thường chọn vai một kẻ rối loạn đa nhân cách. Làm vậy đất diễn của họ sẽ nhiều hơn. Gần đây thị trường tài chính cũng “đa cảm” chẳng khác nào Kate Winslet trong lễ trao giải Oscar, thay đổi giữa “liều” (khi thị trường lên mạnh) và “hãi” (khi cái gì cũng đáng để lo) với tốc độ chóng mặt.

Ví dụ như trong tuần thứ ba của tháng 9, thị trường cổ phiếu lao dốc do lo ngại về kinh tế toàn cầu. Rồi đến tuần thứ tư, cổ phiếu bắt đầu phục hồi nhờ hy vọng giới lãnh đạo Châu Âu rút cục cũng có được một kế hoạch cho khủng hoảng nợ.

Nếu có biết câu chuyện dài kỳ mang tên eurozone, ắt cũng chẳng mấy bất ngờ khi cổ phiếu Châu Âu lên điểm khi thị trường nổi máu “liều”. Nhưng nhìn chung từ đầu năm tới nay cổ phiếu lục địa già vẫn kém hơn so với chỉ số cổ phiếu thế giới MSCI World Index. Trong vòng 3 tháng qua, giới phân tích đã cắt giảm dự báo lợi nhuận cho năm 2011 thêm 6,6%, và cho năm 2012 thêm 8,3%, Andrew Lapthorne từ Société Générale cho biết.

Một tài sản ưa thích nữa trong những ngày “liều” là hàng hóa cơ bản như dầu, đồng và đồng tiền của các nước sản xuất hàng hóa cơ bản như Canada và Australia. Suốt mùa hè vùa qua hàng hóa cơ bản mất giá mạnh vì giới đầu tư thêm lo ngại về tăng trưởng toàn cầu và chuyển sang trạng thái “hãi”.

Cũng có thể tham khảo thêm cổ phiếu tại các thị trường mới nổi. Loại tài sản này trước đây vẫn được coi là chỉ báo đối với tăng trưởng toàn cầu, thế nên khi kinh tế giảm tốc, cổ phiếu cũng mất giá mạnh. Cũng có người kỳ vọng các thị trường mới nổi đã đủ “thành thục” để thoát khỏi xu hướng kể trên vì họ tăng trưởng nhanh hơn các nước phát triển và dù sao thì tình hình ngân sách cũng khả quan hơn. Nhưng vì trạng thái “hãi” của giới đầu tư mà các thị trường này năm nay vẫn giảm tới 22% so với mức giảm 11% của MSCI World Index.

Vào những ngày “hãi”, loại tài sản tốt nhất thường là tiền tệ. Mới gần đây thôi đồng Yên Nhật và Franc Thụy Sỹ lên giá mạnh nhờ giới đầu tư đổ xô tới các loại tài sản an toàn. Nhưng giới chức hai nước chẳng vui vẻ mấy với cái sự “hùng mạnh” này (do ảnh hưởng tới xuất khẩu) và đều đã can thiệp ngăn tỷ giá tiếp tục tăng.

Kết quả là trong đợt bán tháo cổ phiếu gần đây, chưa tới hai tháng sau khi giới chính trị nước này suýt nữa đẩy đất nước vào cảnh vỡ nợ và trái phiếu chính phủ Mỹ bị Standard & Poors đánh tụt hạng, đôla Mỹ trở thành “nới trú ẩn an toàn”. Chiến lược gia tiền tệ David Bloom từ HSBC lưu ý rằng “bất chấp những vấn đề mang tính cơ cấu của Mỹ, nhu cầu đối với đồng đôla vẫn tăng đơn giản là vì chẳng còn biết để tiền vào đâu nữa cả.”

Thị trường trái phiếu chính phủ Mỹ có tính thanh khoản không đâu bằng. Những vấn đề dài hạn liên quan tới ngân sách không có mấy ý nghĩa khi giới đầu tư chỉ muốn bảo vệ danh mục đầu tư của mình trong đôi ba tháng.

Một điều kỳ lạ nữa là biến động gần đây của giá vàng. Ai thích thứ kim loại quý này cho rằng vàng mới là nơi trú ẩn an toàn khi mà các NHTW đang muốn dùng lạm phát để thoát khỏi khủng hoảng nợ, hoặc vàng chính là loại tài sản giới đầu tư có thể nắm giữ ngay cả khi hệ thống ngân hàng sụp đổ. Cứ theo lập luận này thì lúc thị trường “hãi” là khi vàng lên mạnh nhất. Ấy thế mà khi cổ phiếu lao dốc, vàng đột ngột lao theo từ đỉnh 1.900 đôla/ounce xuống chỉ còn 1604 đôla/ounce.

Vì sao lại thế? Nhiều người cho rằng vàng đi ngược chiều với đôla, vì thế nếu đồng bạc xanh mạnh lên, động lực mua vàng sẽ ít đi. Quyết định ngày 21/09 của Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ chọn tiến hành Operation Twist (tạm dịch: Kế hoạch Xoắn, tức mua trái phiếu dài hạn va bán trái phiếu ngắn hạn) thay vì tiến hành thêm một đợt “nới lỏng định lượng” toàn diện nữa cũng khiến nỗi lo lạm phát giảm đi.

Nhưng lời giải thích hợp lý hơn là vàng đã biến thành một loại tài sản mang tính đầu cơ, nhà đầu tư mua vàng vì đó là loại tài sản duy nhất chắc chắn sẽ lên giá. Quỹ ETF SPDR gần đây trở thành quỹ ETF lớn nhất thế giới tính theo giá trị.

Khi thị trường giảm mạnh và nhà đầu tư cần tiền mặt, đương nhiên họ sẽ phải bán vàng, đặc biệt là sau khi Sở giao dịch hàng hóa Chicago tăng tỷ lệ ký quỹ trong giao dịch vàng. Ngay khi trạng thái “liều” trở lại với thị trường, vàng ắt sẽ phục hồi. Nói cách khác, ngay cả kim loại quỹ cũng không thoát khỏi lời nguyền của các nhà đầu tư theo danh mục. Chính luồng vốn đã đẩy giá lên cũng có thể dìm giá xuống. Đứng ngoài xu thế của đám đông, nói vẫn dễ hơn làm.

Minh Tuấn