TPP và chiến thắng cho thung lũng Silicon

Khi nói về thương mại, chúng ta thường nghĩ đến hàng hóa vật chất. Các bài báo về chủ đề thương mại thường lấy hình ảnh minh họa là đoàn tàu trĩu nặng hay container đầy ắp giày, lốp xe, điện thoại di động, táo. Là một hiệp định thương mại, Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) cũng tập trung vào dòng chảy hàng hóa xuyên quốc gia. Nhưng sau khi thỏa thuận được công bố, một số người trong ngành công nghệ đã không ngừng suy nghĩ về khía cạnh quan trọng hơn của thỏa thuận: quy định về dòng chảy dữ liệu, về mọi thứ mà chúng ta làm trên Internet.

Victoria Espinel là một trong số những người quan tâm đến các chi tiết này. Bà là Chủ tịch của Software Alliance – một nhóm có các thành viên như Apple, Microsoft và các công ty công nghệ khác có tầm ảnh hưởng lớn. Espinel cho rằng “khả năng sử dụng dữ liệu – tức là khả năng lưu trữ, phân tích và di chuyển dữ liệu qua lại xuyên biên giới – thực sự quan trọng không chỉ đối với ngành công nghiệp phần mềm mà còn đối với toàn bộ nền kinh tế toàn cầu”.

Nhóm này đặc biệt quan tâm đến việc một số quốc gia yêu cầu thông tin về công dân của họ phải được lưu trữ trên các máy chủ trong nước và không được truyền ra ngoài. Không có toàn quyền truy cập dữ liệu, các công ty khó có thể tối đa hóa doanh thu xuất phát từ thông tin số. Espinel cho biết nhóm của bà đã vận động hành lang để thêm vào điều khoản yếu cầu các nước hỗ trợ dòng chảy dữ liệu xuyên biên giới.

Sau khi các nước đạt được thỏa thuận, Espinel tỏ ra lạc quan nhưng thận trọng. Các chi tiết của thỏa thuận vẫn chưa được công bố, và ngay cả khi hiệp ước được công bố, những nhà lập pháp của các nước phải thông qua luật để thực thi các điều khoản. Tuy nhiên, thông tin ban đầu cho thấy thỏa thuận cuối cùng điều mà Software Alliance mong đợi. TPP cấm các nước buộc doanh nghiệp nước ngoài phải đặt máy chủ ở nước họ. Cho đến nay, Espinel cho rằng đây là điều khoản quan trọng nhất. Ngoài ra TPP cũng xóa bỏ thuế nhập khẩu cho các sản phẩm công nghệ từ Hoa Kỳ (trong một số trường hợp mức thuế suất lên đến 35%).

Ngay cả trong Thung lũng Silicon, TPP cũng gây tranh cãi. Espinel nói rõ là dòng chảy dữ liệu được lưu thông không chỉ tốt cho các tập đoàn mà mang lại lợi ích cho tất cả mọi người. Khi các công ty có thể thu thập và phân tích thông tin từ khắp thế giới, họ có thể đưa ra giải pháp cho các vấn đề lớn mà điển hình là trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Nhưng Maira Sutton, nhà phân tích chính sách toàn cầu của Electronic Frontier Foundation (EFF) – một tổ chức bảo vệ tự do dân quyền của người dùng Internet, lại cho rằng TPP có thể ngăn cản việc thông qua các đạo luật bảo vệ quyền riêng tư của người dùng Internet.

Nhóm đại diện cho người dùng Internet, như EFF, không phải là những người duy nhất lên tiếng về hiệp ước. Tháng 5/2015, hàng trăm công ty công nghệ nhỏ đã ký một bức thư ngỏ bày tỏ lo ngại TPP có thể gây tổn hại đến việc kinh doanh của họ. Ví dụ, các nhà xuất bản trực tuyến lo lắng TPP sẽ thực thi luật bản quyền chặt chẽ hơn và do đó họ sẽ dễ dàng bị kiện. Một bản thảo bị rò rỉ của thỏa thuận TPP đã khiến họ lo lắng khi bao gồm các đề xuất rằng thời hạn cho quyền tác giả không chỉ kéo dài hết cuộc đời của tác giả mà còn cộng thêm 70 hay 100 năm.

Một số công ty lớn cũng quan ngại về những vấn đề này, đặc biệt là các công cụ tìm kiếm hay mạng xã hội vốn thường xuyên đăng hoặc cho phép người dùng xuất bản các phần tài liệu thuộc sở hữu của người khác.

Tất cả những điều này cho thấy, mặc dù các điều khoản dòng chảy thông tin đánh dấu chiến thắng rõ ràng cho các công ty lớn trong ngành công nghệ cao, kết quả cuối cùng chưa thể nói trước được. Mặt khác, cho dù các chi tiết của thỏa thuận cuối cùng như thế nào thì TPP cũng đánh dấu một dạng thành công khác dành cho các công ty quyền lực nhất của Thung lũng Silicon. Sau nhiều năm tìm cách tiếp cận những nơi như Washington và Brussels, bây giờ họ có nhiều điểm chung với các tập đoàn đa quốc gia lớn kinh doanh lốp xe và táo hơn là với các công ty khởi nghiệp.