Tái cơ cấu và xử lý nợ xấu: Cần bước đi mạnh mẽ, lộ trình hợp lý
Để giải quyết căn cơ nợ xấu thì phải làm sao tạo được thị trường mua bán nợ. Phải làm sao xử lý tài sản thế chấp, bởi người vay không hợp tác khi không trả nợ thì nhiều năm cũng không bán được tài sản.
-
Khi FED tăng lãi suất 0,75 điểm % trong cuộc họp tới đây và cuối năm nay sẽ đạt mức 4 – 4,25% mà NHNN vẫn để trần lãi suất huy động 6 tháng ở mức 4% là không ổn
-
Nếu không cho đồng Việt Nam tăng giá thì thôi chứ không để cho đồng Việt Nam giảm giá
Cho phá sản chỉ là một hình thức
Điểm đáng chú ý trong Dự thảo Luật lần này là nội dung “phá sản” - một trong các hình thức xử lý pháp nhân được đưa vào trong luật về NH.
Bàn về khía cạnh này, chuyên gia kinh tế TS. Luật sư Bùi Quang Tín nhận thấy trong Dự thảo Luật có đưa ra từ “phá sản”, nhưng chưa đưa ra quy định cụ thể về vấn đề phá sản NH. Theo quan điểm của vị chuyên gia này, cần có một lộ trình rõ ràng trước khi cho NH phá sản. Trong Dự thảo Luật này nói rõ những NH yếu kém có một giai đoạn hỗ trợ, và NHNN cũng đưa ra những biện pháp hỗ trợ rõ ràng. “Khi anh yếu kém, người ta cho anh cơ hội để phục hồi. Nếu không phục hồi thì cho ba lựa chọn: giải thể, phá sản hoặc mua lại giá 0 đồng.
Các TCTD cũng như loại hình DN, nhưng không thể nào coi đó là một DN bình thường được. Nếu thực hiện quá nhanh mà không suy tính sẽ gây ra sự bất ổn. Hệ thống TCTD là những định chế trung gian tài chính, khi gặp vấn đề sẽ ảnh hưởng đến sự luân chuyển vốn trong nền kinh tế, ảnh hưởng an toàn hệ thống. Nên theo tôi, thực hiện có lộ trình là phương án phù hợp nhất”, ông Tín chia sẻ.
Đồng tình với quan điểm của TS. Tín, một lãnh đạo của Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia nêu ý kiến: Không nên trì hoãn con đường phá sản nhưng cần phải có thời gian. Vị này cho rằng, “chúng ta phải làm cho hệ thống được trong lành hơn, các chỉ tiêu tài chính của TCTD ngày càng minh bạch hoá. Phá sản lúc này chưa làm được, nhưng chúng ta có những cách thức để xử lý vấn đề này hài hoà hơn”.
Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng bày tỏ cần có thời gian chuẩn bị, không những cho việc hoàn thiện Dự thảo Luật Hỗ trợ tái cơ cấu các TCTD và XLNX mà còn cần có sự rà soát lại các luật, các văn bản có liên quan để tạo sự đồng bộ, tìm ra tiếng nói chung, sự cân bằng giữa các luật chung và luật riêng. Đơn cử như Bộ luật Dân sự 2015 cũng chưa đề cập tới nội dung này.
Về bản chất xử lý các NH yếu kém, NHNN đã bám sát chỉ đạo của Bộ Chính trị. Trong Dự thảo Luật chỉ làm rõ thêm biện pháp phục hồi theo hình thức thông thường hay phục hồi theo biện pháp bắt buộc. “Việc xử lý phá sản chỉ là một hình thức. Và NHNN cũng quán triệt nguyên tắc không nhất thiết phải giữ lại các TCTD yếu kém”, lãnh đạo vụ chức năng NHNN cho hay.
“Đốt đuốc” tìm nguồn lực
Muốn đẩy mạnh TCC thì phải có nguồn lực. Nhưng tìm nguồn lực cho TCC ở đâu? Các chuyên gia tài chính, nhà làm luật, quản lý... đều đồng tình “trước hết và chủ yếu phải từ xử lý tài sản bảo đảm (TSBĐ) của các TCTD”. Phân tích thêm, một vị chuyên gia cho rằng: Chúng ta xây dựng luật này để hỗ trợ TCC và XLNX, không nên sử dụng tiền nhà nước cho việc này. Những trường hợp đặc biệt có thể dùng nguồn lực nhà nước.
Nhưng Nhà nước, Chính phủ không thể cứ bỏ vốn ra để xử lý các vấn đề thua lỗ, yếu kém, thậm chí là thiếu trách nhiệm, vi phạm hình sự của các TCTD. Không phải chúng ta hỗ trợ TCTD để cứu cho nó sống bằng mọi giá. Hỗ trợ để tháo gỡ tới mức tốt nhất để TCC và XLNX, nhưng phải trên quan điểm thị trường. Như vậy, bắt buộc cần xây dựng cơ chế nguồn lực từ xử lý TSBĐ. “Vướng ở đâu, gỡ ở đó. Các biện pháp để tạo ra nguồn lực, XLNX chính là tháo gỡ để xử lý TSBĐ.
Và Luật này phải bảo đảm được mục tiêu đó mới có ý nghĩa”, vị này nhấn mạnh. Nguồn lực thứ hai được vị này đề cập tới là từ Bảo hiểm Tiền gửi (BHTG). BHTG là một định chế có vai trò quan trọng, và trong kinh nghiệm xử lý TCC của các nước thì cơ quan này tương đối có sức nặng. Nhưng làm sao để sử dụng nguồn lực này cho hiệu quả cũng nên được xem xét. Thứ ba là cũng cân nhắc tới khoản dự trữ ngoại hối có thể sử dụng được không?
Sử dụng nguồn lực nào cho TCC, theo Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia Trương Văn Phước, thì “đây là bài toán chi phí cơ hội của cả một nền kinh tế. Không có khái niệm xin - cho ở đây, lợi ích quốc gia là trên hết, và chúng ta phải lựa chọn một phương pháp khôn ngoan trong hội nhập quốc tế”.
TCC hệ thống NH nghĩa là NH có bệnh. Nếu đã là bệnh thì cần có thuốc chữa bệnh và thầy chữa bệnh. Linh hồn của Luật này, theo ông Phước bên cạnh các trình tự xác định các TCTD yếu kém trong diện kiểm soát đặc biệt... thì cần phải tiếp cận thêm một cách khác nữa. Đó là làm sao để sử dụng nguồn tiền, thay mặt cho nguồn lực nhà nước không mất đi, nhưng tạm ứng, đi trước để tạo ra cú hích cho hệ thống NH. Đó mới là linh hồn của luật là TCC. Điều này đòi hỏi phải có cơ chế.
VAMC phải trở thành lực lượng xung kích nhất trong quá trình xử lý đột phá này. “Khi nói tới XLNX thì vai trò của VAMC rất quan trọng, gắn với VAMC là vai trò thị trường mua bán nợ. Tuy nhiên không thấy dáng dấp điều này trong Dự thảo Luật đưa ra”, ông này chia sẻ thêm. Ông Phước cũng đề xuất khi nói về nguồn lực, nên có một phần quy định về lực lượng tham gia vào tái cơ cấu. Đó là cán bộ NHNN, cán bộ tinh hoa của các NHTM... phải ra “tiền tuyến”.
Dự thảo Luật Hỗ trợ tái cơ cấu các TCTD và XLNX đang nhận được nhiều ý kiến đóng góp rất sát thực. Và quan điểm chung có thể khái quát theo câu nói của James C.Collins, nhà quản lý, tư vấn kinh doanh người Mỹ:“Nếu công ty bạn là một chiếc xe, hãy mời những người thích hợp lên xe và những người không thích hợp xuống xe”.
Còn theo TS. Luật sư Bùi Quang Tín, hiện nay các tổ chức tài chính quốc tế như WB, ADB, IMF hoàn toàn có thể cho vay hỗ trợ với lãi suất thấp, chúng ta lấy nguồn này để tái cấp vốn. “Nếu nói hoàn toàn sử dụng ngân sách là chưa chính xác, nếu như NHNN có nguồn vốn giá rẻ thì tại sao phải dùng ngân sách”- ông Tín đặt vấn đề.
Dẫn ra một ví dụ của hệ thống tài chính Trung Quốc thời kỳ khủng hoảng, một nhà nghiên cứu kinh tế khác chỉ ra một biện pháp sử dụng nguồn lực mà quốc gia này áp dụng cho hệ thống NH. Đó là khi việc 4 NHTM quốc doanh Trung Quốc rơi vào tình trạng sắp sụp đổ, động thái đầu tiên của chính phủ nước này là phân loại xem nguồn gốc nợ xấu phát sinh từ đâu.
Nếu phát sinh từ cơ chế, chính sách của Nhà nước hoặc từ các DNNN thì phải bỏ tiền ngân sách để xử lý. Còn nếu do lỗi của TCTD thì TCTD phải xử lý. Liệu chúng ta có thể xem xét cách xử lý này bởi hệ thống NH Việt Nam có đặc thù hơi giống với Trung Quốc khi xuất phát điểm từ các DNNN và các khoản nợ của DNNN.
TS. Trương Văn Phước - Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia: Không có khái niệm xin - cho
Chúng ta cứ nói TCC chỉ để cứu NH. Nhưng thử hỏi rằng hơn 5 triệu tỷ vốn NH đưa vào nền kinh tế trong suốt thời gian qua đã tạo ra những giá trị thế nào, chúng ta có đo được không. 5 - 7 năm qua các TCTD vẫn phải chấp nhận trích lập dự phòng rủi ro để xử lý vấn đề tồn tại của mình. Nói như vậy để thấy, không TCC, NH cũng không lăn đùng ra chết cả. Đây là bài toán chi phí cơ hội cho nền kinh tế chứ không chỉ riêng NH. Cho nên ở đây không có khái niệm xin – cho, mà lợi ích quốc gia là trên hết.
Kinh nghiệm trên thế giới xử lý vấn đề này khá nhiều, chủ yếu là tập trung làm sao đồng tiền bỏ ra TCC không mất đi. Ở Việt Nam không áp dụng được cách này. Vì thế, chúng ta lựa chọn cách rất Việt Nam, đó là sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị từ nhà làm luật, cơ quan hành pháp, tư pháp…
Tôi cho rằng, các trình tự xác định TCTD yếu kém, kiểm soát đặc biệt, quyền thu hồi TSBĐ… đưa vào dự thảo Luật đều đúng, nhưng vẫn chưa đủ. Điều tôi muốn đề cập ở đây, đó là sự tham gia sâu hơn của NHNN trong việc kết hợp các công cụ chính sách để có thể bổ sung nguồn lực TCC. Luật NHNN có quy định NHNN cho vay tái cấp vốn; cho vay những trường hợp đặc biệt để hỗ trợ các TCTD có khó khăn... Vấn đề đặt ra là nếu kết hợp các công cụ này, NHNN đưa tiền ra để hỗ trợ có được không? Cơ chế cho cách thức này như thế nào? Tất nhiên, NHNN đưa tiền ra không phải cho không.
Liên quan đến phá sản, trong quá khứ chúng ta đã thực hiện rồi nhưng nó diễn ra khá êm đẹp nhờ cách xử lý khôn ngoan của Chính phủ, NHNN nên chúng ta không ngại vấn đề này. Không nên trì hoãn NH phá sản nhưng phải có thời gian làm cho hệ thống các chỉ tiêu tài chính của TCTD càng ngày càng minh bạch hóa. Ở khía cạnh phá sản lúc này, theo tôi chưa làm được.Và chúng ta đang có những cách thức xử lý hài hòa hơn.
Một quy định nữa theo tôi cần bổ sung đó là lực lượng con người tham gia vào TCC. Đó là cán bộ NHNN, cán bộ tinh hoa các NHTM… phải ra tiền tuyến. Cuối cùng, tôi đề nghị vai trò của VAMC phải cao hơn. Gắn với vai trò VAMC là thị trường mua bán nợ nhưng chưa thấy dáng dấp tại Dự thảo Luật cũng cần được bổ sung. Đây là công cụ chủ lực để XLNX trong tương lai.
TS. Võ Trí Thành - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia:
Hy vọng Quốc hội coi đây là trọng tâm ưu tiên trong xây dựng Luật
Ý tưởng phải có một khung khổ pháp lý để tiến hành nhanh, giải quyết dứt điểm vấn đề TCC, nợ xấu đã có từ vài năm trước. Vì thế, Dự thảo Luật Hỗ trợ tái cơ cấu các TCTD, xử lý nợ xấu đưa ra thời điểm này có phần chậm so với mong đợi. Nhưng thà chậm còn hơn không. Có ba ý nghĩa lớn cho thấy đây là thời điểm quan trọng, cần thiết phải đẩy nhanh Luật này đi vào cuộc sống. Thứ nhất là gắn với vấn đề ổn định kinh tế vĩ mô.
Ý nghĩa thứ hai, hệ thống tài chính lành mạnh, vận hành tốt thì hoạt động của nền kinh tế mới thuận lợi, trôi chảy, thúc đẩy tăng trưởng có hiệu quả, chất lượng. Thứ ba, tăng lòng tin vào cải cách, quá trình tái cấu trúc nền kinh tế. Trong đó, tái cấu trúc NH luôn được coi là điểm then chốt.
Theo tôi, những điểm nghẽn cơ bản nhất gây khó khăn trong XLNX cũng được đề cập khá đầy đủ tại Dự thảo Luật để giải quyết. Đó là quyền lực, quyền năng của TCTD, VAMC đối với xử lý TSBĐ. Dự thảo Luật đã đưa ra quy định rất khắt khe về trách nhiệm của những người gây ra các vấn đề liên quan nợ xấu cũng như sự yếu kém của NH cho thấy, sự nghiêm khắc của NHNN trong xử lý những vấn đề tồn tại của hệ thống NH.
Do tính cấp bách, nghiêm trọng của các vấn đề TCC, XLNX, có ảnh hưởng đối với hoạt động của cả hệ thống NH nói riêng cũng như nền kinh tế nói chung, nên theo tôi, cần phải có quyết tâm chính trị cao để sớm thông qua Luật này. Càng xử lý nhanh, vừa giảm tổn thất chung cho nền kinh tế vừa góp phần đẩy nhanh quá trình phát triển, cải cách kinh tế hiệu quả, bền vững. Với những ý nghĩa trên, tôi rất mong và hy vọng Quốc hội coi đây là trọng tâm ưu tiên để xem xét thông qua nhanh chóng.
TS. Trần Du Lịch – thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ Quốc gia:
Không để việc bị bắt nợ lại không hợp tác
Phải nói lại rằng, sau giai đoạn Cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011-2015 chúng ta mới giải quyết được việc tránh nguy cơ đổ vỡ hệ thống, giảm một phần nợ xấu, giảm tốc độ tăng trưởng tín dụng và lành mạnh hóa hoạt động của hệ thống NH. Nhưng TCC hệ thống các TCTD cần phải tiếp tục theo mục tiêu: bớt số lượng, tăng chất lượng và xây dựng một số NH tầm cỡ quy mô trong khu vực.
Đồng thời lành mạnh, tiến tới hoạt động theo thị trường, bớt can thiệp hành chính. Chính vì vậy, việc “luật hóa” TCC và XLNX mới xử lý được những vấn đề tồn đọng của hệ thống. Theo tôi phải tập trung xây dựng và ban hành Luật này sớm ngay kỳ họp tới đây. Về cơ bản khi ban hành Luật phải gỡ được vướng mắc hiện nay trong vấn đề xử lý TSBĐ.
Vì hiện nay Bộ luật Dân sự 2015 và các luật khác liên quan đều đặt vấn đề bảo vệ con nợ, không thể tồn tại việc đi vay tiền NH, nhưng đến khi không trả được nợ, bị bắt nợ nhưng họ lại không hợp tác. Có ý kiến cho rằng, trong dự thảo Luật mới chỉ nói nhiều đến xử lý TSBĐ, theo tôi là vì khi vấn đề xử lý tài sản khai thông thì đương nhiên thị trường mua bán nợ sẽ hình thành. Và nếu Luật Hỗ trợ tái cơ cấu các TCTD được thông qua và có hiệu lực thì nó xử lý những mâu thuẫn của những Luật trước và nếu chưa xử lý được thì cũng có thể sửa các Luật khác.
Nhưng theo tôi, để giải quyết căn cơ nợ xấu thì phải làm sao tạo được thị trường mua bán nợ. Phải làm sao xử lý tài sản thế chấp, bởi người vay không hợp tác khi không trả nợ thì nhiều năm cũng không bán được tài sản. Đây là cái vướng trong hình thành thị trường mua bán nợ. Nếu chúng ta chỉ dựa vào mỗi VAMC như hiện nay thì không giải quyết triệt để được nợ xấu. Hay nói cách khác, với XLNX không phải chỉ ở việc có tiền hay không, mà giải quyết vấn đề từ thể chế, cơ chế cho thị trường này.
Nhóm phóng viên chuyên đề
Thời báo Ngân hàng
CÙNG CHUYÊN MỤC
Người mua vàng lỗ hơn 5 triệu chỉ sau 1 tuần, chuyên gia khuyến cáo gì?
22:19 , 17/11/2024
Nhiều ngân hàng vừa 'chuyển nhà'
20:32 , 17/11/2024
