Đầu tư chứng khoán: Từ tốn lựa chọn

Giao dịch tích cực trước thềm năm mới

Trước khi kết thúc năm 2015, nhà đầu tư chứng kiến thị trường chứng khoán giao dịch trên thị trường có nhiều điểm tích cực. Trong đó, có giao dịch đối lập với sự tích cực tại một số cổ phiếu vốn hóa lớn, dòng cổ phiếu đầu cơ đã bị bán khá mạnh.

Do đó, hàng loạt cổ phiếu đầu cơ đã bị giảm sàn trong phiên hoặc đóng cửa sàn, chẳng hạn HQC, SHI, DLG, JVC, HAR, VHG, OGC, ITA, HAI,...

Thanh khoản và mua bán của khối ngoại cũng có dấu hiệu cải thiện. Khối ngoại đã trở lại mua ròng nhẹ, với tổng giá trị mua ròng trên 5 tỷ đồng. Mặc dù giá trị mua ròng không lớn nhưng cũng là dấu hiệu xác nhận áp lực bán của khối ngoại lên thị trường đã giảm dần.

Điểm đáng chú ý là nhóm cổ phiếu dầu khí lại trở lại với sắc đỏ quen thuộc với sự hồi phục của giá dầu (giá dầu brent tăng gần 5% trong hai phiên).

Hai cổ phiếu đầu ngành GAS và PVD cũng như một số cổ phiếu khác trong ngành dầu khí đã bật lên mạnh mẽ nhưng áp lực bán tăng dần sau phiên giao dịch T+3.

Hiện tại, hai cổ phiếu này gần như đã trở lại mức xuất phát, với GAS về vùng 36.000 đồng/CP và PVD về vùng 26.000 đồng/CP.

Ngoài áp lực chốt lời, nhóm cổ phiếu dầu khi bị giảm cũng đến từ sự điều chỉnh của giá dầu, với giá dầu Brent đã giảm nhẹ liên tiếp hai phiên gần đây nhưng vẫn còn cao hơn mức đáy gần nhất (tại mức 36.11 USD/thùng ngày 22/12/2015).

Theo giới chuyên môn, ảnh hưởng của việc Mỹ gỡ bỏ rào cản xuất khẩu dầu thô đối với giá dầu sẽ là động lực để cổ phiếu ngành này trở nên hấp dẫn trong năm mới.

Không quá lo ngại về giá dầu

Quả vậy, tháng 12/2015, Tổng thống Mỹ đã thông qua dự luật xóa bỏ rào cản xuất khẩu dầu thô vốn đã tồn tại trong gần 40 năm qua. Điều này mở đường cho các nhà sản xuất dầu thô tại Mỹ tìm kiếm đối tác và xuất khẩu không giới hạn trong thời gian tới.

Trong thời điểm hiện tại, giá dầu trong hợp đồng tương lai WTI (dầu ngọt nhẹ Mỹ) đã vượt qua Brent lần đầu tiên kể từ năm 2010. Điều này cho thấy tác động tức thời của sự kiện trên đối với diễn biến giá dầu thế giới.

Tuy nhiên, đây không phải là yếu tố đáng quan ngại đối với triển vọng giá dầu thô trong ngắn hạn.

Theo nghiên cứu từ IHS, xuất khẩu dầu thô có thể đóng góp trung bình 86 - 170 tỷ USD cho GDP hằng năm của nền kinh tế Mỹ (2016 - 2030), gồm tạo cơ hội việc làm, thúc đẩy đầu tư và thương mại trong lĩnh vực dầu khí.

Bên cạnh đó, xuất khẩu dầu thô cũng sẽ giúp cho các nhà sản xuất dầu thô tại Mỹ tiếp cận đến các khu vực có nguồn tiêu thụ năng lượng lớn như châu Á, bao gồm các nước đang phát triển nhằm có những ảnh hưởng địa chính trị nhất định thay vì chỉ tập trung xuất khẩu sang Mexico hay Canada như trước đây.

Cuối cùng, với sự phát triển công nghệ khai thác dầu đá phiến, khả năng tăng trưởng về sản lượng trong thời gian tới cần có nguồn tiêu thụ đối ứng và xuất khẩu sẽ giúp giải đáp câu hỏi trên.

Trước hết, cần phải có cái nhìn rõ hơn về tình hình sản xuất cũng như xuất nhập khẩu dầu thô hiện tại của Mỹ. Mặc dù đã trở thành nhà sản xuất dầu khí lớn nhất thế giới vào năm 2014 (vượt qua Ả rập và Nga), Mỹ tiếp tục phải nhập khẩu dầu thô số lượng lớn.

Theo số liệu gần nhất từ Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), vào tuần giữa tháng 12, Mỹ nhập khẩu 7,33 triệu thùng/ngày và sản xuất 9,18 triệu thùng/ngày.

Điều này tưởng chừng như khá bất hợp lý nhưng có hai lý do chính dẫn đến tình trạng nhập khẩu rất lớn từ Mỹ. Lý do đầu tiên là nhu cầu dầu thô Mỹ lớn nhất thế giới với số lượng dầu ước tính vào tháng 12/2015 xấp xỉ 14,64 triệu thùng/ngày.

Ngoài ra, dầu đá phiến (shale-oil) chỉ sản xuất ra loại dầu ngọt nhẹ (light sweet oil), trong khi đó, cơ sở hạ tầng thuộc lĩnh vực năng lượng từ Mỹ tập trung chủ yếu sử dụng loại dầu nặng (heavy sour oil) từ Trung Đông.

Mặc dù vậy, có thể thấy xu hưởng giảm nhập khẩu và tăng sản lượng nội địa đã hình thành từ cuối năm 2012, năm kỹ thuật khai thác dầu đá phiến bắt đầu có sự nhảy vọt. Theo thống kê, Mỹ chỉ còn phụ thuộc 30 - 40% nhu cầu dầu thô từ nhập khẩu so với con số 60% vào năm 2005.

Bên cạnh đó, lượng dầu lưu kho Mỹ cũng đang ở mức cao kỷ lục trong mấy năm qua, đạt 1,18 tỷ thùng trong tháng 12/2015. Gỡ bỏ hàng rào xuất khẩu giúp Mỹ xử lý số lượng lớn dầu thô trên và cũng là một rủi ro đối với giá dầu trong dài hạn.

Năm 2015, khối ngoại đã mua ròng 207 triệu cổ phiếu trên HSX, tương ứng giá 2.127 tỷ đồng. Còn với HNX, khối ngoại cũng mua ròng hơn 57 triệu cổ phiếu, ứng với giá trị 802 tỷ đồng.

Còn trong tình trạng giá dầu ở mức thấp và sản lượng sản xuất dầu thô tại Mỹ đang giảm dần, sẽ là không hiệu quả về mặt lợi nhuận cho Mỹ khi đẩy mạnh xuất khẩu.

Mặt khác, khi giá dầu WTI và dầu Brent tiệm cận, dầu thô Mỹ sẽ phải chịu thêm phí như vận chuyển, quản lý... dẫn đến gia tăng giá thành và xuất khẩu sẽ không còn là phương án khả thi về tài chính.

Ngoài ra, dầu thô Mỹ cần tìm kiếm khách hàng tiêu thụ loại dầu ngọt nhẹ cũng như cải thiện hạ tầng vận chuyển trong thời gian tới (dầu ngọt nhẹ sẽ có một số yêu cầu nhất định để tồn trữ và vận chuyển cũng như loại dầu trên yêu cầu quá trình lọc hóa phức tạp hơn).

Với các lý do trên, người ta cho rằng trong năm 2016 sẽ khó thấy những tác động từ điều luật cho phép xuất khẩu dầu của Mỹ.

Thế nhưng nhìn về dài hạn, ảnh hưởng từ chính sách trên của Mỹ sẽ tác động mạnh nhất đến những nước cũng sản xuất loại dầu nặng như Nga, Nigeria... hay khu vực Đông Nam Á.

Sau khi phát triển được hạ tầng cũng như cải tiến hệ thống vận chuyển, Mỹ sẽ là đối thủ cạnh tranh trực tiếp với nguồn dầu thô trên.

Theo đánh giá từ EIA, giá các mặt hàng thành phẩm từ dầu thô đặc biệt là xăng dầu nội địa Mỹ có xu hướng giảm trong thời gian tới.

Điều này hàm ý việc xuất khẩu dầu thô sẽ khiến các hợp đồng dầu khí khác như Brent phải giảm giá thành, dẫn đến một lượng đầu vào cho sản phẩm lọc hóa rẻ hơn.

Mặt khác, khi Mỹ phát triển hạ tầng lọc hóa dầu tốt hơn trong xu hướng giảm nhập khẩu sẽ càng trở nên rõ rệt và ảnh hưởng đến nguồn tiêu thụ dầu nặng (dầu Brent).

Từ những lập luận trên, không ít báo cáo đánh giá rằng những tác động từ việc gỡ bỏ hàng rào xuất khẩu dầu thô Mỹ sẽ chưa có nhiều ảnh hưởng lên thị trường dầu thô thế giới trong thời điểm hiện tại.

Về mặt dài hạn, Mỹ sẽ là một đối trọng "có thế lực" và sẽ trở thành một nước xuất khẩu dầu thô cạnh tranh trực tiếp với Nga và xa hơn là các quốc gia trong khối OPEC.

Do đó, với áp lực cạnh tranh, giá dầu thô có thể sẽ duy trì ở vùng giá thấp nhưng phù hợp với chi phí sản xuất dầu đá phiến. Điều này tạo cơ sở để các cổ phiếu ngành dầu khí hình thành giá mới trong năm.