Sống sót trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Sau khoảng 15 năm hình thành và phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam trong con mắt của nhiều nhà đầu tư là một thị trường mới đầy rủi ro và cơ hội nhưng là một thị trường mang tính chất cờ bạc, không minh bạch và nhiều cạm bẫy.

Thực tế, dù là thị trường non trẻ như Việt Nam hay thị trường hàng trăm năm tuổi như của Mỹ thì những yếu tố trên đều là những điều hiển nhiên của thị trường. Kiếm tiền trên thị trường chứng khoán không bao giờ dễ. Và dường như chính điều đó càng khiến cho kênh đầu tư này trở thành một cám dỗ khó bỏ dù NĐT đã mất bao nhiêu tài sản vì nó.

Vậy làm sao để sống sót trên thị trường chứng khoán Việt Nam?

“Còn tiền là còn sống. Hết tiền là hết cơ hội”

Vì vậy, bài học mà NĐT cần nắm chắc để “sống sót” qua các cơn bão chứng khoán là bảo vệ nguồn vốn và tuân thủ luật chơi.

Tại buổi Hội thảo “Nhận diện cơ hội đầu tư trên Thị trường chứng khoán” do CTCK VNDirect phối hợp với Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) tổ chức, ông Ngô Thế Hiếu – Giám đốc kinh doanh của VNDirect đã chỉ ra những sai lầm NĐT hay mắc phải.

Đó là không phân biệt rõ giữa đầu tư và đầu cơ; Tiếp cận quá nhiều thông tin nhưng không phân tích được thông tin đó, tự đưa bản thân vào vòng xoáy đa chiều thông tin gây nhiễu loạn tâm lý; Không linh hoạt giữa các phương pháp đầu tư từng thời điểm và không nắm rõ phương pháp phân bổ danh mục đầu tư, quản trị rủi ro.

Ông Hiếu nhấn mạnh, “thị trường luôn đúng”  và chúng ta phải chấp nhận là những người chạy theo thị trường. Vì thế, để đầu tư hiệu quả, NĐT phải có sự chuẩn bị.

Thứ nhất, xác định rõ mục tiêu và phân bổ tỷ trọng đầu tư. Theo đó, NĐT cần thiết lập mục tiêu, lập kế hoạch thời gian, lập kế hoạch vốn, kế hoạch quản trị rủi ro và phân bổ tỷ trọng đầu tư. Nguyên tắc là giữ vững nguyên tắc, giữ được tiền rồi mới kiếm tiền.

Thứ hai, xác định các yếu tố dẫn dắt thị trường.

Thứ ba, tìm hiểu nguyên nhân. Theo ông Hiếu, một cổ phiếu lên hay xuống luôn có nguyên nhân. Có thể do yếu tố đầu cơ, có thể do yếu tố chính trị hoặc vấn đề thuộc về bản thân doanh nghiệp. Khi biết được lý do, sẽ rút ra kinh nghiệm. Ngoại trừ những nguyên nhân quá rõ ràng, còn lại sự lên xuống của cổ phiếu phụ thuộc vào tính chất đầu cơ, xu hướng thị trường hoặc bị dẫn dắt bởi một nhóm lợi ích.

Ông Hiếu kể lại, nhiều khách hàng của ông không hiểu rõ về nhiều cổ phiếu, chỉ chơi 1 cổ phiếu và nắm rất chắc việc nó bị ảnh hưởng bởi các yếu tố nào, trong thời điểm nào.  Dù không có kiến thức phân tích kỹ thuật nhưng việc bám sát và kinh nghiệm đã tạo cho họ một sự cảm nhận khá chính xác.

Thứ tư, xác định các mức độ tâm lý. Hậu quả khi không xác định rõ các mức độ tâm lý là không kiểm soát được tâm lý trước các biến động bất ngờ của thị trường, khó đúc rút kinh nghiệm sau mỗi lần thất bại, khó đi sâu và tìm hiểu nguyên nhân, không tự tin với các quyết định mang tính thời điểm, bị phụ thuộc.

Thứ năm, xây dựng thái độ tích cực. Xây dựng thái độ tích cực tích là tự tạo niềm tin cho bản thân khi tâm lý bị lung lay, xác định rõ rủi ro tối đa có hể chấp nhận, xây dựng kế hoạch khắc phục rủi ro ngay khi chưa xảy ra, xác định sẵn tâm lý bình tĩnh khi thị trường hoặc môi trường tỏ ra quá đà. Chính vì thế, khi thị trường có vấn đề hoặc bị ảnh hưởng bởi thông tin xung quanh thì NĐT phải chuẩn bị tâm lý để không bị xoáy theo vòng xoáy đám đông.

Cụ thể hơn, chỉ số chung thường bị ảnh hưởng bởi các nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn khi các cổ phiếu này được tập trung giao dịch. Có thể có sự tác động “bẻ chỉ số” gây hiểu lầm cho NĐT. Chúng ta hay gặp các trường hợp được gọi là “đỏ vỏ xanh lòng” hay “xanh vỏ đỏ lòng”.

Thị trường cũng thường bị ảnh hưởng bởi các nhóm ngành, đó là khi thị trường được một nhóm ngành dẫn đắt dophản ánh từ hoạt động kinh doanh, yếu tố hỗ trợ.

Ngoài ra, các cổ phiếu có tính thanh khoản và đầu cơ cao thường ảnh hưởng đến thị trường vào từng thời điểm. Chúng có tác dụng tạo tâm lý tốt cho thị trường trong các kỳ điều chỉnh, dù không ảnh hưởng tới chỉ số nhiều nhưng ảnh hưởng tới tâm lý và khối lượng giao dịch, có tác dụng đỡ cho sự hụt hẫng khi thị trường điều chỉnh.

Khi đã xác định được các mức độ tâm lý và giữ vững nguyên tắc, nhà đầu tư sẽ giữ vững tâm lý và sáng suốt nhìn ra yếu tố gây ra biến đổi quá đà khi thị trường có chuyển biến bất ngờ.