Thị trường tăng nhờ đòn bẩy tài chính?

Trong phiên giao dịch ngày hôm qua, có những lúc thị trường chủ yếu là sắc đỏ giảm điểm khi lực bán tăng mạnh. Tuy nhiên, nhà đầu tư (NĐT) đã mạnh dạn gom vào khiến thị trường thay đổi nhanh chóng, bất ngờ đẩy giá cổ phiếu tăng trở lại, kéo chỉ số Vn-Index sát mốc 590 điểm.

6.000 tỷ - đòn bẩy tài chính mạnh

Theo một CTCK, thời gian gần đây, NĐT tổ chức ít tham gia thị trường, lượng giao dịch của họ chiếm khoảng 10 - 15% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường. Trong khi NĐT tổ chức ít tham gia thị trường, thì NĐT cá nhân đang tham gia rất tích cực, đặc biệt mức độ sử dụng đòn bẩy (margin) đã tăng cao kỷ lục.

Các giao dịch vừa qua là do NĐT cá nhân đang tham gia rất tích cực, đặc biệt mức độ sử dụng đòn bẩy (margin) đã tăng mạnh. Nhiều CTCK cho biết, thị trường sôi động hơn đã khiến nhu cầu sử dụng margin của khách hàng tăng lên.

Mức độ sử dụng đòn bẩy tăng có thể khiến nhiều CTCK hết dư địa cho vay và điều đó có nghĩa là các CTCK sẵn sàng bán cổ phiếu của khách hàng và thu nợ nếu có điều chỉnh.

Thực tế, một số CTCK không chỉ dùng các nguồn vốn chính thức của mình để cấp margin cho khách hàng, mà còn có những "cánh tay nối dài" như công ty quản lý quỹ, ngân hàng…

Theo quy định hiện hành, tỷ lệ margin ban đầu tối đa là 50%. NĐT muốn vay tiền từ CTCK để mua cổ phiếu với giá trị là 100 triệu đồng thì trong tài khoản phải có (ký quỹ) tiền mặt hoặc chứng khoán có giá trị tối thiểu là 50 triệu đồng.

Tuy nhiên, theo tìm hiểu trên thị trường, có nhiều CTCK đã cấp margin cho NĐT lên mức 70% nhằm lôi kéo khách hàng tham gia.

Một số CTCK còn có những ưu đãi không tính lãi suất ngày đầu tiên cho NĐT hoặc bỏ tiền vào tài khoản cùng đầu tư và chia lời (bằng cách cho vay và nhà đầu tư trả lãi cố định trên số tiền này).
Các CTCK đứng ra giám sát và xử lý tài khoản chứng khoán của NĐT… khi giá cổ phiếu xuống, nếu không nộp thêm tiền để cân đối với khoản vay sẽ bị bán không thương tiếc.

Thống kê của một CTCK cho biết, số dư cho vay ký quỹ của toàn thị trường ước tính khoảng 300 triệu USD, tương đương khoảng 6.000 tỷ đồng. Trong những phiên giao dịch vài nghìn tỷ trên thị trường, chắc chắn dòng tiền này đang luân chuyển giữa các cổ phiếu rất mạnh, nhằm tìm kiếm lợi nhuận trả phí, thuế và lãi suất cho CTCK. Thực tế, con số thống kê trên có thể không chính xác, khi dòng tiền từ công ty tài chính, ngân hàng cũng đang đổ vào thị trường với khối lượng lớn mà chưa thể tính được.

Trong phiên giao dịch bán tháo hồi tuần trước với tổng giá trị ghi nhận trên thị trường là 5.500 tỷ đồng, khiến nhiều NĐT giật mình với đòn bẩy tài chính. Các nguyên nhân được cho là chốt lời và bán tháo là sử dụng giao dịch ký quỹ (margin) lớn, nên bán tháo là đương nhiên.

Chẳng ai có thể kiểm soát được số dư giao dịch ký quỹ của CTCK, khi vẫn còn nhiều chiêu để lách luật. Một số CTCK cho vay đúng luật ở mức khá thấp, nên nhiều khách hàng bị chèo kéo chuyển sang giao dịch ở những CTCK khác có ưu đãi hấp dẫn hơn.

Có nên sử dụng margin?

Thị trường tăng với thanh khoản tốt như hiện tại thì nhân viên môi giới càng có đà mời gọi, chèo kéo khách hàng sử dụng margin hết cỡ. Anh Minh Phương, nhân viên môi giới của một CTCK, cho biết anh có khách hàng sử dụng margin đạt lợi nhuận 100% trong đợt sóng vừa qua, nên anh cứ mạnh dạn mà sử dụng đòn bẩy tài chính.

Các CTCK cũng bắt đầu mở rộng số cổ phiếu được giao dịch margin, trong đó những cổ phiếu làm ăn chưa mấy sáng sủa cũng được đưa vào cho vay nếu thấy thanh khoản tốt.
Trong bối cảnh thị trường tăng thanh khoản, tâm lý tích cực bao trùm thì việc nới margin là điều đương nhiên mà các CTCK thực hiện. Đây chính là động lực quan trọng giúp dòng tiền vào chứng khoán gia tăng, cải thiện thanh khoản thị trường, bên cạnh việc dòng tiền mới bắt đầu sốt ruột chờ đợi cơ hội tham gia.

Hiện tại, giữa các CTCK cũng có những nhận định, đánh giá khác nhau về đòn bẩy tài chính trên từng cổ phiếu. Thí dụ như cổ phiếu FLC đang có mức thanh khoản tốt nhất trên thị trường, vậy mà chứng khoán TVSI từng cho phép giao dịch ký quỹ tỷ lệ 50%, rồi giảm xuống mức 20% và hiện tại bị loại ra khỏi danh mục cổ phiếu được phép margin.

Ngược lại, chứng khoán FPTS lại cho phép bổ sung FLC khi cổ phiếu này có thanh khoản tăng mạnh với tỷ lệ 20%, nay đã tăng lên mức 30%. Điều đó cho thấy cách nhìn khác nhau giữa các CTCK trong cùng một cổ phiếu.

Có những CTCK tỏ ra thận trọng trong việc giao dịch ký quỹ với những cổ phiếu đã tăng nóng, nhưng nhiều đơn vị khác vẫn mạnh dạn cho vay ở mức cao hơn 70% giá trị.

Thời gian qua, dòng tiền nóng xoay chuyển tập trung vào cổ phiếu đầu cơ, nhưng lượng tiền lớn cũng đổ vào cổ phiếu ngân hàng, nên vẫn giữ được mức độ margin cao.

Đối với những cổ phiếu yếu không có thông tin tốt, thì chỉ cần phải phiên giảm điểm có thể sẽ phải sớm bán ra để thanh toán cho CTCK giải chấp margin, nếu không NĐT chắc chắn cũng phải bù tiền vào tài khoản.

Trong bối cảnh thị trường hiện tại, các chuyên gia cho rằng NĐT vẫn nên sử dụng Margin trong giai đoạn, tất nhiên với mức độ vừa phải. Việc áp dụng margin cũng chỉ nên áp dụng với những mã đang ở mức giá an toàn...

Thị trường vẫn đang thể hiện sức mua rất mạnh từ phía NĐT, chỉ số đã điều chỉnh nhẹ trong phiên, nhưng khả năng thị trường sẽ điều chỉnh mạnh hơn khi chỉ số VN-Index chạm quanh ngưỡng kháng cự quan trọng 600 điểm. Vì vậy, NĐT cần cân nhắc ở vùng giá này, nhằm tránh sử dụng margin quá đà.

Theo Sơn Long