Ngày 20/6/2013, ông Roger Lee, Giám đốc Phát triển của Tập đoàn TAL (Hồng Kông) đã cùng các đồng sự của mình có chuyến công du tới Việt Nam. 

Trong buổi làm việc với Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Cao Viết Sinh, ông Roger Lee đã bày tỏ mong muốn được lãnh đạo Bộ giới thiệu các địa điểm thích hợp để TAL mở một tổ hợp sản xuất mới, bao gồm các nhà máy se sợi, nhuộm và dệt may với tổng vốn đầu tư ban đầu khoảng 200 triệu USD, sau đó sẽ tiếp tục tăng thêm 200 triệu USD nữa. 

Trên thực tế TAL đã có mặt tại Việt Nam từ năm 2004, với một nhà máy dệt may được xây dựng ở Thái Bình có tổng vốn đầu tư là 42,2 triệu USD. Nhà máy này hiện tạo công ăn việc làm cho 3.100 lao động tại địa phương. 

Một khi Việt Nam tham gia TPP, các sản phẩm của TAL xuất khẩu sang Mỹ, thay vì chịu thuế suất 7% như hiện nay, sẽ được hưởng thuế suất 0% – một mối lợi nhìn thấy rất rõ.

Một câu chuyện tương tự. Khoảng hơn một năm trước, ông Nick Athanasakos, Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách toàn cầu về sản xuất của Tập đoàn Nike cũng đã tới Việt Nam. Ông cho biết, Việt Nam đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong khâu sản xuất của Nike và hiện đã trở thành địa điểm sản xuất lớn nhất toàn cầu của tập đoàn này. 

Ông Athanasakos cho hay, Nike cũng đang rất quan tâm tới việc Việt Nam đàm phán tham gia TPP và FTA với EU. Thậm chí, Nike sẵn sàng ủng hộ và hỗ trợ Việt Nam trong quá trình đàm phán này.

Hiện thị trường Mỹ chiếm tới 42% doanh thu của Nike. Sản lượng giày, với hai thương hiệu Nike và Converse, mà Nike gia công ở Việt Nam cũng đã chiếm tới 41% sản lượng của tập đoàn này, với chỉ riêng giá trị giày dép xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ đã hơn 2 tỷ USD/năm. 

Hiện thuế suất xuất khẩu giày dép từ Việt Nam sang Mỹ đang là 12%. Một khi TPP được thực thi, mức thuế suất này lập tức về 0%, tất nhiên với điều kiện hiện đang được đàm phán là 70% nguyên phụ liệu phải có xuất xứ từ các quốc gia thành viên TPP. 

Thực tế, không chỉ TAL hay Nike, thời gian qua đã có rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài, trong đó lĩnh vực xơ sợi chiếm tỷ lệ khá lớn, đến Việt Nam bày tỏ mong muốn xây dựng nhà máy mới ở Việt Nam để đón đầu TPP. 

Chỉ riêng trong lĩnh vực xơ sợi, dệt nhuộm đã có thể kể đến Texhong (Hồng Kông), Toray International và Mitsui (Nhật Bản), Lenzing (Áo), Sunrise (Trung Quốc), thậm chí cả một số nhà đầu tư Mỹ và Hàn Quốc… 

Và cơ hội của Việt Nam

Nguồn: Bộ Kế hoạch và Đầu tư; (*) Tính đến ngày 20/6/2013

Việt Nam được cho là quốc gia có lợi hơn cả trong số 11 quốc gia tham gia đàm phán gia nhập TPP. Cụ thể, Việt Nam sẽ có rất nhiều thuận lợi trong việc tăng cường xuất khẩu hàng hóa sang thị trường của các nước thành viên tham gia hiệp định này, đặc biệt là thị trường Mỹ, với thuế suất ưu đãi chỉ 0-5%. Và một khi Nhật Bản cũng tham gia đàm phán TPP, cái lợi của Việt Nam còn lớn hơn nữa.

Các lĩnh vực xuất khẩu hàng dệt may, da giày, thủy sản và đồ gỗ của Việt Nam được cho là có nhiều lợi thế. “Tăng trưởng thương mại sẽ kéo theo FDI và từ đó tạo thêm việc làm và thu nhập, nguồn thu thuế, xuất khẩu, ngoại hối và chuyển giao công nghệ cho Việt Nam”, ông Mark Gillin nhận định. 

Cũng theo ông Gillin, nếu Việt Nam có thể tận dụng được tất cả các lợi thế thì TPP sẽ có thể tạo điều kiện giúp cho khu vực kinh tế tư nhân tiếp cận các thị trường trọng yếu dễ dàng hơn, thúc đẩy cạnh tranh…

Để tận dụng được nhanh nhất cơ hội này, tôi cho rằng họ sẽ chọn cách mua bán và sáp nhập (M&A) doanh nghiệp để đỡ mất thời gian. Vì thế, khi có TPP, hoạt động M&A ở Việt Nam sẽ bùng nổ.

Chuẩn bị tốt để lên tàu

Nhưng trái ngược với nhận định khá lạc quan của nhiều chuyên gia kinh tế khác, GS-TSKH. Nguyễn Mại, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về Hợp tác và Đầu tư, lại tỏ ra khá thận trọng khi nhìn nhận về những cơ hội mà Việt Nam có được từ TPP. Ông cho rằng, cần phải xem xét lại một cách chính xác TPP có thực sự tác động nhiều đến nền kinh tế Việt Nam hay không? 

“Nền kinh tế Việt Nam hiện đã mở lắm rồi, với kim ngạch xuất khẩu đã cao hơn GDP. Cùng một lúc, chúng ta lại đang đàm phán cả TPP, FTA với EU, rồi cả liên minh thuế quan Nga – Belarus – Kazastan… 

Nếu nền kinh tế quá mở như thế, Việt Nam có chịu được không? Tương tự như vậy với FDI, tôi cho rằng, khả năng hấp thụ vốn FDI khoảng 10-11 tỷ USD/năm như hiện nay là phù hợp, nếu tính về tỷ lệ trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội (FDI hiện chiếm khoảng 25% tổng vốn đầu tư toàn xã hội; tổng vốn đầu tư toàn xã hội năm 2013 ước bằng khoảng 30% GDP – PV). Nếu vốn FDI vào quá nhiều thì cũng sẽ không còn “đất” cho doanh nghiệp trong nước”, ông Mại đặt vấn đề.

Gần đây nhất là những cú sốc đối với doanh nghiệp và nền kinh tế trong nước do Hiệp định Thương mại Thế giới (WTO) gây ra. Đây là một bài học nhãn tiền cho Việt Nam trong đàm phán TPP, hay FTA với EU, hoặc bất cứ hiệp định thương mại tự do nào khác. 

“Điều kiện tiên quyết để Việt Nam có thể tận dụng được các cơ hội từ TPP là phải cải cách. Nếu mở cửa mà không cạnh tranh được thì nền sản xuất trong nước sẽ bị đè bẹp”. 

Theo Thái Bình