Thời cơ để chấm dứt xung đột tại Dải Gaza?

Theo báo The Guardian (Anh), Tổng thống Mỹ Joe Biden đã thúc giục Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tiến nhanh tới lệnh ngừng bắn ở Gaza sau khi Israel tuyên bố thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar, nhân vật được cho là chủ mưu vụ tấn công ngày 7-10-2023 vào Israel, đã bị hạ sát tại TP Rafah hôm 16-10.

"Yahya Sinwar từng là một trở ngại không thể vượt qua. Trở ngại đó không còn nữa. Nhưng trước mắt vẫn còn nhiều việc phải làm" - Reuters dẫn lời ông Joe Biden hôm 17-10. Tương tự, Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris, ứng viên tổng thống năm 2024 của Đảng Dân chủ, cũng nhấn mạnh đây là cơ hội để chấm dứt xung đột ở Gaza.

Trang Vox bình luận cái chết của ông Sinwar có thể trở thành thời điểm then chốt đối với xung đột ở Dải Gaza nói riêng và cả Trung Đông nói chung. Tuy nhiên, cơ hội chấm dứt xung đột này chỉ thành hiện thực với sự nỗ lực của các bên. Theo ông Jonathan Lord, Giám đốc Chương trình An ninh Trung Đông tại Trung tâm An ninh nước Mỹ mới, Hamas đã bị suy yếu nghiêm trọng sau một năm bị Israel tấn công nên việc ông Sinwar bị hạ sát có thể không tạo thêm thay đổi nào đối với năng lực quân sự của nhóm. Tuy vậy, về mặt chính trị, mất đi nhân vật này sẽ để lại một lỗ hổng lớn trong tổ chức của Hamas, ít nhất là trong tương lai gần.

Trong khi đó, đối với Israel, cái chết của ông Sinwar là một chiến thắng chính trị và chiến lược lớn. Ông Nimrod Novik, cựu cố vấn cấp cao của cố Thủ tướng Israel Shimon Peres, nhận định với Vox rằng đây có thể là cơ hội lớn để ông Netanyahu tuyên bố chiến thắng và thúc đẩy một thỏa thuận ngừng bắn - thả con tin theo hướng Israel đã đưa ra vào cuối tháng 5. Hamas từng chấp nhận thỏa thuận này trước khi có một số thay đổi vào tháng 7, bao gồm việc ông Netanyahu đưa thêm các điều kiện bổ sung. Việc giải cứu con tin càng thêm cấp thiết vì nhiều gia đình lo sợ người thân của họ có thể bị sát hại để trả đũa cho cái chết của ông Sinwar. Hamas được cho là đang cầm giữ 101 người trong số 254 con tin bị bắt vào ngày 7-10-2023, song giới chức trách Israel tin rằng khoảng một nửa (trên dưới 50 người) đã thiệt mạng.

Ngoài ra, theo The Guardian, có vẻ chính phủ Israel không mấy mặn mà với việc chấm dứt giao tranh vào lúc này. Ông Benny Gantz, một chính trị gia đối lập, cho biết quân đội Israel "sẽ tiếp tục hoạt động ở Dải Gaza trong nhiều năm tới". Bản thân Thủ tướng Netanyahu khi xác nhận cái chết của ông Sinwar cũng nhấn mạnh: "Cuộc xung đột chưa kết thúc. Nhiệm vụ phía trước chúng ta chưa hoàn thành". "Phía Israel nhiều lần nói rõ chiến dịch quân sự của họ ở Gaza sẽ còn kéo dài cho tới khi nào họ thấy cần thiết và hiện thời chưa bên nào đưa ra được một giải pháp chính trị khả dĩ được tất cả các bên chấp thuận" - chuyên gia Jason Burke phân tích với The Guardian.

Trong lúc này, quan điểm của Iran và Hezbollah được lưu ý đặc biệt. Iran vẫn tỏ ra kiên định trong sự ủng hộ dành cho Hamas khi phái đoàn của họ tại Liên Hiệp Quốc hôm 18-10 khẳng định "tinh thần kháng cự sẽ được tăng cường" sau vụ thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar bị sát hại. Tương tự, lực lượng Hezbollah ở Lebanon cho biết họ đang "chuyển sang giai đoạn mới" và leo thang hơn trong cuộc đối đầu với Israel.