Thư từ nước Mỹ: "Hãy ăn giúp tôi 1, 2, hoặc 3 chiếc bánh Trung thu, nhớ phải là bánh nướng nhân thập cẩm nhé!"

Cuốn lịch Việt của gia đình tôi năm nào cũng vậy, có một dòng đánh dấu đỏ cho Tết Nguyên đán và một dòng đánh dấu vàng cho Tết trung thu. Tôi được vợ giải thích rằng đây cũng gọi là Tết nhưng là Tết thiếu nhi. Vậy mà thật thú vị, Tết Trung thu đã trở thành một dịp lễ yêu thích của cá nhân tôi. Thế là đã hai năm liên tiếp tôi bỏ lỡ thú vui ăn bánh trung thu ở Việt Nam.

Tôi nhớ hàng năm cứ đến dịp này là bánh trung thu xuất hiện la liệt khắp nơi – kể cả ở nhà tôi: trên ban thờ chính giữa phòng khách, trên bàn ăn, trong bếp. Món yêu thích của tôi là bánh nướng thập cẩm, có vị gần giống như bánh nhân hoa quả của người Mỹ. Trong đủ các vị mặn ngọt, tôi chỉ thích phiên bản ngọt, còn loại có vị mặn thì tôi thấy có gì đó cứ sai sai. Chọn đúng vị rồi thì với thói quen ăn ngọt cố hữu của một người Mỹ chân chính, tôi mà không dùng lý trí kiểm soát thì không biết phải ăn đến mấy cái mới đủ.

Không cần phải chờ nghe thông báo từ bất kỳ nguồn chính thức nào thì tôi cũng có thể tự nhận ra ngay khi mùa bánh trung thu bắt đầu: đó là sự xuất hiện của những gian hàng tạm thời nhỏ xinh, màu sắc sặc sỡ, đột nhiên mọc lên như những chiếc nấm loè loẹt dọc theo những con phố đông đúc của Hà Nội. Màu sắc thay cho âm thanh vẫy gọi, đủ cám dỗ để thu hút ánh nhìn của người qua đường và khiến những chiếc xe phải từ từ giảm tốc. Và có vẻ như người ta không phải lo chuyện bao nhiêu quầy hàng là đủ, bởi người mua những ngày này lúc nào cũng đông. Quả là một sự cám dỗ!

Riêng về khoản ngóng bánh Trung thu thì tôi giống y như một người Việt Nam thực thụ - năm nào cũng khấp khởi chờ đến lễ trông trăng. Tôi nghe nhiều về chuyện của trẻ em với mặt nạ, múa lân, rước đèn lồng và biểu diễn trên đường phố. Nhưng tôi còn biết thêm rằng đây là dịp lễ hội để báo hiệu rằng những người nông dân đang chuẩn bị kết thúc công việc mùa màng trong năm khi vụ lúa, vụ màu đều đã được thu hoạch gọn gàng. Và vì vậy họ tổ chức dịp lễ hội này để dâng lên ban thờ tổ tiên những trái cây thơm ngọt nhất cùng những chiếc bánh nướng, bánh dẻo tượng trưng cho sự thơm thảo của lòng hiếu kính.

Người Mỹ cũng có Lễ hội Trăng tròn – thường là trong khoảng 3-4 ngày trước hoặc sau ngày 20 tháng 9 hàng năm – đúng tiết thu phân vào những ngày trăng tròn. Đây được gọi là Lễ hội Mùa màng. Người Mỹ rất coi trọng dịp lễ này và dịp này đã được ghi dấu trong rất nhiều bài hát, phim và sách, nổi tiếng nhất là bài hát mang tên Shine on Harvest Moon (1931) (Tạm dịch: Hãy toả sáng lên, ánh trăng của mùa màng).

Giống như ở Việt Nam, Lễ hội Trăng tròn của người Mỹ đánh dấu mùa thu hoạch lương thực và ngũ cốc hàng năm. Nhưng ở Mỹ, trăng tròn còn mang một ý nghĩa đặc biệt – trong 3-4 ngày đặc biệt này của tiết thu phân hàng năm, mặt trăng trở thành bạn song hành với người nông dân. Vào những ngày này, trăng mọc rất sớm ngay sau khi mặt trời vừa lặn và toả ánh sáng khắp bầu trời khiến đêm sáng như ban ngày. Các gia đình nông dân tận dụng ánh trăng để thu hoạch nốt những gì còn sót lại của vụ mùa, để kịp kết thúc trước khi những ngày sương muối của mùa thu bắt đầu. Truyền thống thu hoạch mùa màng trong đêm trăng của các gia đình nông dân Mỹ đã có từ những năm 1600.

Cùng vào dịp những ngày trăng tròn mùa thu, trước Lễ hội Mùa màng, người Mỹ đón Lễ hội Mùa Ngô, và sau Lễ hội Mùa màng họ đón Lễ hội Mùa săn.

Lễ hội Mùa Ngô là một phong tục của người da đỏ ở Mỹ, báo hiệu rằng ngô, một loại lương thực chính của các bộ tộc thời đó, đã căng hạt chờ người nông dân thu hái khi ánh trăng còn toả sáng khắp các cánh đồng.

Lễ hội Mùa săn báo hiệu sự bắt đầu của một mùa săn bắn khi trời chuyển sang tiết thu – đây là lúc những người đàn ông lên đường săn bắn các loài động vật để tích trữ thức ăn cho cả mùa đông dài lạnh giá trước mặt. Mùa săn tiếp nối ngay sau mùa thu hoạch lương thực và ngũ cốc, khi ánh trăng vẫn còn đủ sáng để chiếu rọi dẫn đường cho những người nông dân trên các cánh đồng trơ trọi.

Lễ hội Mùa màng là dịp để những người nông dân tri ân Mẹ thiên nhiên bằng việc dâng lên các sản vật, thường là ngô, táo, cherry, nho và bí ngô. Cùng với đó là âm thanh rộn rã của các bản nhạc, các điệu nhảy, các môn nghệ thuật dân gian và các lễ hội văn hóa. Ở tiểu bang Ohio, với dân số khoảng 10 triệu người, mỗi năm người dân địa phương tổ chức khoảng 200 lễ hội lớn nhỏ.

Halloween, được tổ chức vào cuối tháng 10, tùy từng nơi, là lễ hội đánh dấu sự kết thúc của các lễ hội mùa thu ở Mỹ. Halloween được tổ chức vào buổi tối sau Ngày Các Chư Thánh (Ngày vinh danh các Thánh của đạo Thiên chúa) và trước Ngày Lễ Các Đẳng Linh Hồn (Ngày tưởng niệm các linh hồn lang thang đang chờ được lên thiên đàng).

Cùng dịp này, ở nhiều nơi, người ta tổ chức Lễ hội Bí Ngô. Đây là một dịp nữa để người ta tri ân Mẹ Thiên nhiên bằng các món ăn làm từ bí ngô – bánh ngọt bí ngô, bánh quy bí ngô, các món đồ uống từ bí ngô và ngày càng nhiều các cuộc tranh tài của nghệ nhân nấu món ăn ngon nhất từ bí ngô. Tháng 10 hàng năm là lúc các khách hàng của Café Starbucks ở cả ở Mỹ và các nước khác được thưởng thức món đồ uống theo mùa có tên gọi Pumpkin Spice Latte, mang đậm hương vị bí ngô. Rồi còn phải kể đến Cuộc thi Người trồng bí ngô giỏi nhất. Quả bí ngô kỷ lục được trồng ở tiểu bang Ohio được ghi nhận nặng 975kg, tương đương với tổng trọng lượng của 3 cộng 1/4 đô vật sumo Nhật Bản.

Điều thích thú nhất của các gia đình Mỹ dịp Lễ hội Halloween là người lớn, trẻ con cùng chạm khắc bí ngô để làm đèn. Quả bí ngô được lấy hết ruột ra, khắc đủ các hình dạng khuôn mặt và đặt một cây nến vào trong. Khi màn đêm buông xuống, cây nến được thắp lên để hiển hiện khuôn mặt kinh dị, đáng sợ trên các bậc thềm nhà, bậu cửa, trong hiên nhà hoặc ngoài vườn. Phong tục này ở Mỹ được bắt nguồn từ Ireland với một niềm tin rằng những quả bí ngô được chạm khắc các khuôn mặt đáng sợ với ánh sáng của ngọn nến bên trong có tác dụng soi sáng, dẫn đường cho những linh hồn ma quỷ vất vưởng, xua đuổi tà ma khỏi các khu vực dân cư.

Đêm Halloween thực sự là đêm vui chơi lý thú của trẻ em với trò Trick-or-Treat (Cho Kẹo hay Bị Ghẹo). Trẻ em, chứ không phải người lớn, mặc trang phục hoá trang và đeo mặt nạ, rồng rắn từng đoàn gõ cửa từng nhà trong khu để nhận kẹo và chúc tụng. Trước đó, các gia đình náo nức đi siêu thị mua đủ loại bánh kẹo sặc sỡ sắc màu, nhiều người còn tỉ mỉ chia chúng vào các túi nhỏ và thắt lên những chiếc nơ xinh xinh. Dịp này, mọi người lớn trong các gia đình cũng như trẻ lại khi bí mật nhấm nháp niềm vui của sự náo nức được đợi chờ sau các cánh cửa.

Tuy nhiên, trò chơi đêm tối cuối mùa thu của lũ trẻ đang dần biến mất ở nhiều nơi. Có một nhóm người khi sinh ra đã thiếu gien hài hước khiến họ không thể cảm nhận được niềm hạnh phúc và sự vui vẻ này. Họ quyết tâm khai tử Lễ hội Halloween với mớ suy diễn rằng Halloween tượng trưng cho sự vinh danh ma quỷ, sự thiểu năng tâm thần, sự đồi bại và dẫn đến những hành động phá hoại, làm gia tăng tai nạn giao thông và tội phạm.

Cũng chính những người này đã khởi xướng phong trào bãi bỏ Lễ Giáng sinh, Ngày Độc lập và luôn mong muốn xoá sổ những người khác.

Xin bạn hãy để sự náo nức, vui mừng trong tiết trời thu tưới đẫm tâm hồn mình và thật nhẹ nhàng thưởng thức một, hoặc hai, hoặc ba chiếc bánh trung thu giúp tôi trong Lễ trông trăng năm nay. (Nhớ nhất định phải là bánh nướng thập cẩm!). Tôi ở bên này còn đang bấn loạn suy nghĩ xem năm nay bí ngô bên thềm nhà sẽ có khuôn mặt thế nào cho thật ngầu!