Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể trả lời chất vấn

  

Thẳng thắn, ngắn gọn theo tinh thần đổi mới 

Phát biểu kết luận Phiên chất vấn đối với nhóm vấn đề thứ nhất, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ: Phiên chất vấn diễn ra sôi nổi. Các đại biểu đã đặt câu hỏi thẳng thắn, cụ thể, ngắn gọn theo tinh thần đổi mới trong hoạt động chất vấn của Quốc hội, phản ảnh được những ý kiến, trăn trở, bức xúc của người dân. 

Đây là lần đầu tiên Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể trả lời chất vấn trước Quốc hội, mặc dù mới đảm nhiệm cương vị Bộ trưởng hơn 8 tháng, nhưng với kinh nghiệm đã từng công tác trong ngành GTVT, với những kết quả, biện pháp chỉ đạo, điều hành thời gian qua, Bộ trưởng đã cơ bản bao quát được vấn đề, nắm chắc được tình hình, thực trạng, trả lời làm rõ hầu hết các vấn đề được ĐBQH nêu, thẳng thắn nhận trách nhiệm với những tồn tại, hạn chế. Tuy nhiên, cũng còn một số nội dung đại biểu chưa hài lòng, nên đã tranh luận để tiếp tục làm rõ.

Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng, lĩnh vực GTVT tác động trực tiếp đến đời sống xã hội và sinh hoạt hàng ngày của nhân dân, nên được các ĐBQH, cử tri và nhân dân đặc biệt quan tâm. Thời gian qua, lĩnh vực này đã đạt được một số thành quả đáng ghi nhận, huy động nguồn lực lớn trong xã hội tham gia phát triển hạ tầng giao thông theo các hình thức BOT, PPP, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng -an ninh. Tuy nhiên, "so với yêu cầu thực tế còn nhiều vấn đề cần tiếp tục triển khai, đòi hỏi phải nỗ lực quyết liệt hơn nữa mới có thể chuyển biến một cách tích cực", Chủ tịch Quốc hội nói.

Qua chất vấn và ý kiến của các ĐBQH, có thể thấy, hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, chất lượng công trình giao thông của nước ta còn nhiều hạn chế, yếu kém, lạc hậu, mất cân đối trong đầu tư, phát triển các loại hình giao thông, hiện đang là điểm nghẽn của quá trình phát triển. Nhiều công trình chậm tiến độ, tổng mức đầu tư tăng. Tai nạn giao thông vẫn còn nghiêm trọng, ùn tắc giao thông ở các thành phố lớn ngày càng bức xúc. Việc đầu tư các dự án BOT đường bộ thời gian qua đã bộc lộ nhiều hạn chế, thiếu sót, nhưng chưa được xử lý một cách căn bản, gây phản ứng trong dư luận và xã hội...

"Hạn chế, yếu kém nêu trên có nguyên nhân khách quan và chủ quan, có nội dung nguyên nhân từ hệ thống chính sách, pháp luật chưa đồng bộ nhưng có nhiều điểm xuất phát từ khâu điều hành, quản lý, Chủ tịch Quốc hội khẳng định.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ, Bộ trưởng Bộ GTVT và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu tiếp thu đầy đủ ý kiến của ĐBQH, triển khai hiệu quả các giải pháp trước mắt và lâu dài liên quan đến nhiệm vụ, lĩnh vực đã được chất vấn. 

Cụ thể, cần tập trung rà soát, đánh giá toàn bộ thực trạng hệ thống kết cấu giao thông, quy hoạch giao thông, trong đó chú trọng hệ thống đường sắt quốc gia; khẩn trương nghiên cứu các phương án khả thi đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam để báo cáo Quốc hội cho ý kiến vào năm 2019.

Cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để đẩy mạnh đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Trong đó, tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng các công trình lớn, quan trọng, thiết yếu, nhất là tại các khu vực có tiềm năng phát triển và giải quyết các ách tắc, quá tải. Bảo đảm kết nối thông suốt giữa các trung tâm kinh tế lớn, các đầu mối giao thông cửa ngõ, các tuyến có nhu cầu vận tải lớn. Quan tâm đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông tại các vùng khó khăn. Có giải pháp thu hút mạnh các thành phần kinh tế, kể cả các nhà đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, bảo đảm lợi ích thoả đáng của nhà nước, nhà đầu tư, nhân dân.

Phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tập trung chỉ đạo, tìm giải pháp đẩy nhanh tiến độ các công trình trọng điểm, bảo đảm chất lượng, tiết kiệm, hiệu quả, hạn chế ảnh hưởng đến đời sống nhân dân; dứt điểm hoàn thành một số dự án giao thông lớn, dự án đã chậm tiến độ; làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan đến việc kéo dài tiến độ, tăng vốn dự án. Sử dụng có hiệu quả, đúng pháp luật vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, vốn trái phiếu chính phủ trung hạn đã bố trí cho ngành giao thông. Có phương án đầu tư phát triển ngành đường sắt cân đối với các loại hình vận tải khác để giảm tải cho vận tải đường bộ; ưu tiên các tuyến kết nối các vùng, để phục vụ nhu cầu vận chuyển hàng hóa, hành khách;

Thực hiện đầy đủ, có hiệu quả các biện pháp, giải pháp bảo đảm trật tự an toàn giao thông, giảm hơn nữa số lượng tai nạn giao thông nhất là các vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng, xử lý dứt điểm các điểm đen về an toàn giao thông. Tập trung lập lại trật tự giao thông đô thị; đặc biệt là xử lý tình trạng ùn tắc tại các thành phố lớn, tuyến đường trọng điểm, huyết mạch, bảo đảm giao thông thông suốt;

Tăng cường tuần tra, kiểm soát, thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về trật tự an toàn giao thông; xử lý nghiêm minh các trường hợp tiêu cực, thiếu trách nhiệm để xảy ra vi phạm; làm tốt công tác đăng ký, đăng kiểm, đào tạo, sát hạch, cấp giấp phép lái xe, siết chặt công tác kiểm tra, kiểm soát phương tiện giao thông; tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức chấp hành pháp luật giao thông, xây dựng văn hóa tham gia giao thông của người dân; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành giao thông.

Triển khai hiệu quả Nghị quyết số 437 của UBTVQH về một số nhiệm vụ và giải pháp tiếp tục hoàn thiện và đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư và khai thác các công trình giao thông BOT. Tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện pháp luật về đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT đặt trong tổng thể hoàn hiện pháp luật về đầu tư theo hình thức đối tác công tư, tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ để huy động vốn, kêu gọi các nhà đầu tư tham gia các dự án đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông.

Rà soát toàn bộ hệ thống các trạm thu phí đường bộ để xử lý những tồn tại, vướng mắc trong thực tế; triển khai kết nối hệ thống thông tin, dữ liệu về thu phí để đảm bảo sự minh bạch; đến hết năm 2019, toàn bộ các trạm thu phí trên cả nước dùng hệ thống thu phí tự động không dừng; thực hiện kiểm toán, quyết toán các dự án BOT giao thông theo quy định; đối với các trạm thu phí đặt không đúng vị trí, không phù hợp thì có các phương án xử lý dứ điểm; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát; xử lý nghiêm minh các vi phạm trong lĩnh vực này.

Rà soát lại các dự án, xử lý nghiêm mọi vi phạm

Giải trình thêm các vấn đề ĐBQH quan tâm chất vấn, về vấn đề có hay không ở địa phương chỉ có 1 số doanh nghiệp thắng thầu các công trình giao thông, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng quan điểm của Chính phủ là mọi công trình đều phải được thực hiện trên cơ sở quy định của pháp luật; nếu có việc thông thầu, tăng khống khối lượng... sẽ bị xem xét xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.Rà soát lại các dự án, xử lý nghiêm mọi vi phạm

Việc đầu tư các công trình BOT là chủ trương đúng đắn nhằm huy động nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển hạ tầng giao thông. Những năm qua, việc thu hút BOT đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần thay đổi diện mạo giao thông đất nước, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Tuy nhiên bên cạnh đó còn rất nhiều bất cập về vị trí đặt trạm, mức thu phí, thời gian thu phí... 

Để giải quyết những bất cập nêu trên, Chính phủ đã chỉ đạo cơ quan chức năng rà soát, có giải pháp khắc phục các bất cập nêu trên để bảo đảm hài hòa lợi ích của nhân dân, nhà nước, nhà đầu tư. Cụ thể là, nghiên cứu ban hành, trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản pháp luật nhằm hoàn thiện thể chế về BOT để khắc phục những bất cập hiện hành; rà soát lại các dự án BOT; xây dựng quy hoạch và công khai  quy hoạch BOT để nhân dân biết, giám sát; chỉ đầu tư BOT trên các tuyến mới để nhân dân có sự lựa chọn; lựa chọn các nhà đầu tư bằng hình thức đấu thầu, bảo đảm công khai, minh bạch, cạnh tranh; xử lý nghiêm các vi phạm theo quy định của pháp luật...

Rà soát lại quy trình đào tạo lái xe

Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (Nghệ An) cho rằng chất lượng đào tạo lái xe cả lý thuyết và thực hành hiện nay rất kém, có tiêu cực trong thi cử, Bộ trưởng có giải pháp gì để khắc phục? 

Trả lời đại biểu Bộ trưởng cho biết về quy định hiện nay, đào tạo lái xe đều có giáo trình, quy trình đào tạo cả về lý thuyết và thực hành, ban hành công khai, minh bạch, có hội đồng giám sát,... nhưng thực tế cũng có những bất cập, Bộ xin tiếp thu ý kiến đại biểu và cho biết sẽ tiến hành rà soát để điều chỉnh lại quy trình, giáo trình, thời gian đào tạo nhằm bảo đảm chất lượng, đồng thời xử lý nghiêm tiêu cực ở các cơ sở đào tạo.

Đại biểu Nguyễn Thanh Hiền (Nghệ An): Thời gian qua công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch trong ngành bộc lộ bất cập, có dấu hiệu buông lỏng, gây lãng phí. Giải pháp nào khắc phục tình trạng trên?

Bộ trưởng thừa nhận nhận vừa qua quy hoạch giao thông có đủ, từ đường bộ đến hàng không nhưng công tác quản lý quy hoạch còn bất cập. Theo Luật đường sắt, Bộ và cơ quan chức năng có trách nhiệm quản lý phần đất triển khai xây dựng và phần đất đảm bảo an toàn tàu chạy, còn hành lang lộ giới thì giao chính quyền địa phương để đảm bảo sau này có thể sử dụng.

Tuy nhiên công tác phối hợp giữa Bộ và chính quyền chưa tốt nên quy hoạch quản lý kém, chất lượng quy hoạch thấp, một số quy hoạch lạc hậu, điều này có thể thấy bên hàng không cũng rất nhiều. Việc này chúng tôi xin rút kinh nghiệm.

Bên trong những km đường 1000 tỷ là gì?

Đại biểu Đặng Thuần Phong (Bến Tre) chất vấn, về chi phí làm đường. Bộ trưởng nghĩ như thế nào khi công nghệ kỹ thuật hiện đại như nhau nhưng 1 km đường của ta từ 700 đến 1.000 tỷ, còn các nước khác chỉ vài ba trăm tỷ. Tuổi thọ đường xá của họ khoảng 50 năm, của ta thì 2 đến 3 năm xuống cấp. Bộ trưởng cho biết bên trong vấn đề này là gì?

Trả lời đại biểu Bộ trưởng cho biết, có nhiều dư luận nói rằng, đầu tư giao thông ở Việt Nam chi phí đắt, tuổi thọ kém và không đảm bảo so với mặt bằng trong khu vực. Việc này Chính phủ cũng đã chỉ đạo các bộ, ngành, trong đó có Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông vận tải cung cấp các thông tin liên quan đến suất đầu tư của đường ở Việt Nam với các nước trong khu vực.

Theo Bộ trưởng, chúng ta xây dựng đường phụ thuộc vào nền móng, nếu nền móng yếu như đồng bằng sông Cửu Long, đồng bằng sông Hồng, đồng bằng ven biển miền Trung thì chúng ta phải xử lý đất yếu, vì lớp đất yếu dày có thể 30, 40m và xử lý nền đất yếu này rất tốn kém.

Đất của chúng ta khu vực đó là dất yếu, muốn dùng đất chất lượng tốt để đắp nền đường chúng ta cũng phải vận chuyển và tất cả các khoản chi phí này sẽ khác nhau với từng địa phương, từng nước khác nhau.

Đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng, thu hồi đất. Một số nước chi phí giải phóng mặt bằng thấp nhưng chi phí giải phóng mặt bằng của chúng ta hiện nay liên quan đến nhà cửa, kiến trúc,... cũng tùy theo khu vực.

Do đó, suất đầu tư hiện nay nếu nói rằng từ 700 đến 1.000 tỷ/km cũng có thể đúng, đúng với một số đoạn chứ không phải đúng hết tất cả. Có những đoạn đường chúng ta làm giá rất thấp, có những đoạn đường làm giá cao, tùy thuộc vào địa chất, địa hình và giải phóng mặt bằng.

Còn bóc tách lại theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ hiện nay, Bộ Xây dựng chủ trì cùng với Bộ Giao thông sẽ tiến hành thi công một số đoạn đường cao tốc thuần túy với công nghệ mới để chúng ta có được suất đầu tư. Hiện nay Bộ Xây dựng cũng rất tích cực, đã xây dựng đề cương, báo cáo Chính phủ, Bộ Giao thông đang phối hợp sắp tới sẽ triển khai một vài đoạn ở phía Bắc, miền Trung và phía Nam. Chúng ta giám sát chặt chẽ các ca máy, giám sát chặt chẽ chi phí để chúng ta có được suất đầu tư đại diện cho các khu vực.Vì sao chênh lệch giữa hợp đồng và kiểm toán dự án BOT

Ngay đầu giờ sáng đã có 36 đại biểu đăng ký chất vấn Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể. Mở đầu phiên chất vấn các đại biểu: Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình); Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc); Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) đề nghị Bộ trưởng làm rõ bất cập về số năm, vị trí đặt trạm thu phí BOT; trách nhiệm, giải pháp xử lý vấn đề chênh lệch cốt đường với nền nhà dân sau cải tạo; tiến độ thực hiện thu phí không dừng tại các trạm BOT; giải pháp phát triển giao thông vùng Tây Bắc;...

Về chênh lệch chi phí đầu tư và số năm thu phí giữa hợp đồng và kết quả kiểm toán đối với các dự án BOT, Bộ trưởng cho biết việc chênh lệch là do hợp đồng được ký ban đầu dựa trên tính toán về kinh phí đầu tư và kinh phí dự phòng; trước khi quyết toán Bộ GTVT đề nghị kiểm toán vào kiểm tra lại, dựa trên kết quả đó để điều chỉnh lại hợp đồng để đảm bảo quyền lợi chung của người dân, nhà nước và doanh nghiệp. 

Về chênh lệch cao độ giữa đường và nhà dân sau khi nâng cấp, Bộ trưởng cho biết, luật pháp có quy định cốt, nền dự án giao thông ở đô thị, Bộ căn cứ vào đó để khống chế cốt tuyến đường. Tuy nhiên khu vực nggoài đô thị không quy định nên trong thời gian vừa qua có hiện tượng trên.

Bộ trưởng thừa nhận có trách nhiệm của Bộ GTVT và trách nhiệm địa phương và cho biết về lâu dài Bộ sẽ tiến hành thực hiện giải pháp cào bóc mặt đường cũ, sau đó tiến hành thảm mới để không nâng cốt quá cao. 

Về tiến độ thu phí không dừng, toàn bộ các trạm BOT sẽ phải hoàn thành thu phí tự động vào cuối năm 2019. Đây là giải pháp công khai minh bạch, Bộ đang quyết liệt chỉ đạo thực hiện để hoàn thành kế hoạch đề ra. 

Về phát triển giao thông Tây Bắc, Bộ rất hiểu tình hình khó khăn của vùng này, Bộ trưởng cũng đã đi thực tế và tham mưu cho Chính phủ thực hiện các dự án, tuy nhiên do điều kiện ngân sách hạn chế, nên nhiều công trình, dự án chưa có điều kiện bố trí vốn. Bộ sẽ tiếp tục khảo sát thực tế để có giải pháp khắc phục trong thời gian tới.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể trả lời chất vấn.

Xử lý nghiêm tiêu cực trong các dựa án BOT

Đại biểu Lý Tiết Hạnh (Bình Định), Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre); Nguyễn Lân Hiếu (An Giang) hỏi về giải pháp căn cơ để hoàn thiện thể chế BOT, giám sát thực hiện dự án để tránh sai phạm, hài hòa lợi ích? Tiến độ tái cơ cấu doanh nghiệp tàu thủy? Tiến độ nâng cấp Quốc lộ 1 đoạn qua Bình Định?

Về Quốc lộ 1 đoạn qua Bình Định hư hỏng nặng, chưa nâng cấp, Bộ trưởng cho biết việc đường xuống cấp là do ảnh hưởng nghiêm trọng của thiên tai, xe quá tải,... Bộ đã chỉ đạo duy tu, sửa chữa nâng cấp mặt đường, tuy nhiên do kinh phí duy tu chỉ đáp ứng được 30% nhu cầu, nên việc cải tạo, nâng cấp mặt đường còn hạn chế. Bộ đang tiến hành rà soát, nghiên cứu để có giải pháp xử lý triệt để? 

Bộ trưởng cho biết, thời gian tới tiếp tục rà soát, sửa đổi để hoàn thiện các quy định liên quan đến BOT. Đồng thời kiên quyết xử lý nghiêm các sai phạm của cán bộ, công chức trong ngành nếu phát hiện các sai phạm liên quan đến BOT....

Bộ trưởng cho biết, việc tái cơ cấu Vinashine chưa hiệu quả, bộ đang tiến hành nhiều giải pháp để tiếp tục thực hiện. Còn đối với Vinaline, sau khi tái cơ cấu năm 2017 doanh nghiệp này đã có lãi trên 500 tỷ đồng, năm nay đặt kế hoạch lãi là 700 tỷ đồng, sắp tới sẽ thực hiện chào bán cổ phần ra công chúng,..

* Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TPHCM) chất vấn Bộ trưởng và Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng: Doanh nghiệp phản ánh tình trạng tình trạng ở một số địa phương chỉ có một, hai doanh nghiệp được chỉ định thầu hoặc đấu thầu có dàn xếp các dự án giao thông, doanh nghiệp bên ngoài không "chen chân vào được", dẫn đến tình trạng đội vốn đầu tư, một số nhà đầu tư không đủ năng lực, kéo dài dự án,... vậy có tình trạng này hay không, giải pháp khắc phục như thế nào?

Bộ trưởng cho biết, theo quy định mọi dự án BOT đều được tổ chức đấu thầu và thông báo mời thầu công khai trên mạng. Tuy nhiên thực tế thời gian qua, có thể nhiều nhà đầu tư chưa rõ thủ tục hoặc ít quan tâm,... nên dẫn đến có những dự án BOT dù đã kéo dài thời gian thông báo mời thầu nhưng chỉ chỉ có 1 nhà thầu tham gia,... nên không thể tổ chức đấu thầu (ít nhất có 2 nhà thầu đăng ký trở lên), buộc phải chỉ định thầu theo quy định.

Tranh luận lại với Bộ trưởng, đại biểu Trương Trọng Nghĩa đề nghị Bộ trưởng nêu rõ là "có hay không có?" nếu có thì xử lý như thế nào? 

Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải trình bày báo cáo.

100% kiến nghị của cử tri đã được xem xét, trả lời

Báo cáo tóm tắt kết quả giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ 4, Quốc hội Khóa XIV do Ủy viên UBTVQH, Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải trình bày nêu rõ, thông qua 1.383 cuộc tiếp xúc cử tri trước và sau Kỳ họp thứ 4, 63 Đoàn ĐBQH đã tổng hợp được 2.099 kiến nghị của cử tri có nội dung liên quan đến hoạt động của Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan tư pháp. Các kiến nghị đã được chuyển đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết, đến nay toàn bộ các kiến nghị đã được xem xét, trả lời (đạt 100%) cụ thể:

Về công tác điều hành của Chính phủ, toàn bộ 1.993 kiến nghị, chiếm 95%, cử tri gửi đến Chính phủ đều đã được nghiên cứu và trả lời. Trong đó, 1.474 kiến nghị (73,96%) được giải trình, cung cấp thông tin cho cử tri, 162 kiến nghị (8,13%) đã được tiếp thu, giải quyết dưới một số hình thức, như sửa đổi một số văn bản không còn phù hợp (37 văn bản); tổ chức thanh tra xử lý vi phạm đối với một số vấn đề mà cử tri nêu như quản lý khai thác cát; tình hình lạm thu tại các trường học, bạo hành tại một số cơ sở mầm non; vi phạm tại một số cơ sở khám chữa bệnh, sản xuất kinh doanh thuốc; tình trạng doanh nghiệp trốn đóng bảo hiểm xã hội, việc đầu tư và khai thác các công trình giao thông BOT..... Đặc biệt, theo phản ánh của cử tri Vĩnh Long, Quảng Ngãi, Bình Phước về tình trạng lãng phí, sử dụng đất công không hiệu quả, Thủ tướng đã ban hành ngay Chỉ thị 01/CT-TTg chỉ đạo rà soát, điều chỉnh, hủy bỏ các dự án, công trình đã quá 3 năm chưa thực hiện.

Qua kiểm tra, rà soát của Bộ Tài nguyên và Môi trường, 78 nghìn ha đất công đã được đưa vào sử dụng; Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình Chính phủ ban hành Nghị định 57/2018/NĐ-CP tháo gỡ nhiều điểm nghẽn, nút thắt trong thu hút đầu tư cho nông nghiệp mà cử tri nhiều địa phương kiến nghị qua nhiều kỳ họp,...

Đối với 357 kiến nghị (17,91%) đang được giải quyết, có 83,5% kiến nghị dự kiến sẽ giải quyết xong trong 2018 (tăng 4 lần so với kỳ trước). "Đây là điểm mới, tích cực trong công tác giải quyết kiến nghị cử tri kỳ này", Trưởng ban Nguyễn Thanh Hải cho biết.

Qua kết quả giám sát của UBTVQH và đánh giá của 59/59 Đoàn ĐBQH đều cho thấy, việc giải quyết kiến nghị cử tri của các bộ, ngành kỳ này có sự chuyển biến rõ rệt về chất lượng cũng như thời hạn trả lời. Nhiều bộ, ngành đã được một số Đoàn ĐBQH đánh giá cao trong giải quyết nhanh chóng, dứt điểm một số kiến nghị cụ thể của địa phương, như Bộ: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Công thương; Giao thông vận tải; Tài chính; Lao động - Thương binh và Xã hội; Thông tin và Truyền thông; cử tri phường Hòa Hải (Đà Nẵng) kiến nghị về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; cử tri Khánh Hòa kiến nghị về cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản trên đất (nhà lưới, nhà kính) phục vụ sản xuất nông nghiệp công nghệ cao; hay cử tri Hà Tĩnh, Bình Định, Ninh Bình... kiến nghị về đối tượng được vay vốn lưu động, chuyển đổi chủ tàu, tạo điều kiện để ngư dân đầu tư khai thác thủy sản xa bờ, đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét, giải quyết xong trong vòng 30 ngày...

Một số bộ, ngành có số lượng kiến nghị cử tri nhiều, khối lượng công việc lớn nhưng Bộ trưởng đã trực tiếp chỉ đạo và ký văn bản trả lời, thể hiện trách nhiệm cao đối với cử tri, vì vậy nhiều vấn đề đã được giải quyết dứt điểm, như Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (208 kiến nghị), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (171), Bộ Tài nguyên và Môi trường (159), Bộ Giáo dục và Đào tạo (148)... Đặc biệt, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Y tế còn cung cấp số điện thoại ngay trong văn bản trả lời để tiếp nhận, xử lý những vấn đề mà cử tri kiến nghị.

Việc giải quyết các kiến nghị về chính sách thu hút đầu tư, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, được Chính phủ chỉ đạo quyết liệt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với các Bộ: Công thương, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Khoa học và Công nghệ,... đề ra nhiều giải pháp hiệu quả; Thủ tướng đã có buổi đối thoại với nông dân để lắng nghe nguyện vọng, kịp thời chỉ đạo tháo gỡ khó khăn cho nông dân. Quý I khu vực nông nghiệp đạt được kết quả tăng trưởng vượt trội (3,76%), cao nhất trong 12 năm qua.

Nhiều kiến nghị nêu tại kỳ trước đã được tích cực tổ chức thực hiện.

Theo Trưởng ban Nguyễn Thanh Hải, sự nỗ lực cao của Chính phủ, Thủ tướng, các bộ trưởng, trưởng ngành trong giải quyết kiến nghị của cử tri đã góp phần tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc, tạo môi trường thông thoáng hơn trong sản xuất, kinh doanh, từng bước nâng cao mức độ hài lòng của người dân, góp phần tích cực vào kết quả chung của tăng trưởng kinh tế thời gian qua, được cử tri ghi nhận (GDP quý I đạt 7,38%, cao nhất trong 10 năm, khu vực công nghiệp tăng 10,08% là mức tăng trưởng 2 chữ số đầu tiên sau nhiều năm).

Ảnh ĐBND

Chất lượng trả lời một số kiến nghị cử tri còn hạn chế

Trưởng ban Nguyễn Thanh Hải cũng nêu rõ những tồn tại, hạn chế đối với Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành.

Với Chính phủ và các bộ, ngành, đó là chất lượng trả lời một số kiến nghị cử tri còn hạn chế. Có tới 43/59 Đoàn ĐBQH nêu nhận xét, một số bộ, ngành trả lời vấn đề mà cử tri nêu còn rất chung chung, diễn giải nhiều, nhưng không đủ thông tin, không rõ trách nhiệm và hướng giải quyết, ví dụ: Cử tri Lạng Sơn hỏi về chế độ đối với cán bộ, công chức công tác tại thôn không đặc biệt khó khăn nằm tại xã đặc biệt khó khăn, có được hưởng phụ cấp thu hút không? Trả lời cử tri lại nêu cán bộ, công chức công tác tại thôn đặc biệt khó khăn thì được hưởng phụ cấp. Trả lời của Bộ như vậy là chưa đúng với nội dung câu hỏi. Theo phản ánh của Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn, sau khi nhận được văn bản trả lời, cử tri đề nghị Bộ cần trả lời cụ thể, rõ ràng, thấu đáo hơn.

Việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành luật, rà soát sửa đổi các văn bản pháp luật không phù hợp thực tiễn còn chậm. Tính đến 20.4.2018, còn 101 văn bản chậm sửa đổi, đặc biệt trong đó Luật Cán bộ, công chức ban hành đã 10 năm vẫn thiếu văn bản hướng dẫn về việc xử lý kỷ luật đối tượng là cán bộ khi vi phạm; một số văn bản hướng dẫn thi hành luật chưa đúng với nội dung luật nhưng chậm được sửa đổi. Ví dụ, theo Điều 42 của Luật Khiếu nại, khi công dân không đồng tình với kết quả giải quyết khiếu nại lần 2 của cơ quan hành chính thì phải khởi kiện ra tòa, tuy nhiên Điều 20 Nghị định số 75/2012/NĐ-CP lại quy định trường hợp này, công dân có thể tiếp tục khiếu nại lên cơ quan hành chính cấp trên xem xét lại; gây quá tải lên cơ quan hành chính cấp trên và dẫn tới kéo dài nhiều vụ việc khiếu nại.

Một số văn bản pháp luật áp dụng vào thực tiễn còn vướng mắc, nhưng chưa được xem xét, giải quyết thấu đáo. Cử tri Lai Châu phản ánh về vướng mắc gặp phải trong công nhận kết quả biểu quyết của Thường trực HĐND cấp xã khi có ý kiến khác nhau (vì chỉ có 2 người). Trả lời của Bộ Nội vụ: "Hiện nay, Bộ đang tổng hợp tình hình thực hiện, xin tiếp thu chờ sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức chính quyền địa phương". Trả lời của Bộ là không sai, nhưng vướng mắc cử tri nêu rất rõ ràng, lại chưa được nghiên cứu, để tìm cách tháo gỡ, cử tri phải tiếp tục chờ đợi đến khi sửa luật (trong dự kiến chương trình xây dựng luật năm 2019 không có luật này).

Việc thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với một số vấn đề mà cử tri phản ánh còn chưa được thực hiện kịp thời, hiệu quả. Cử tri TP Hồ Chí Minh, Bình Định và một số địa phương phản ánh về nguy cơ cháy nổ tại nhiều khu chung cư cao tầng. Trả lời của Bộ Công an nêu Bộ đã phối hợp với Bộ Quốc phòng, huy động máy bay trực thăng để xử lý sự cố; chỉ đạo lực lượng PCCC phát 12.878 tin, 25.070 băng rôn, 1.008.799 tờ rơi cảnh báo nguy cơ cháy nổ... và xác định đây là kiến nghị đã giải quyết xong (?)

Trả lời cho thấy, Bộ đã thực hiện nhiều biện pháp để giải quyết vấn đề cử tri nêu. Đáng lưu ý, đây là kiến nghị cử tri phản ánh từ tháng 11.2017, trước khi xảy ra vụ cháy lớn tại chung cư Carina (TP Hồ Chí Minh). "Nếu các cơ quan chức năng quan tâm hơn tới phản ánh của cử tri (mang tính chất cảnh báo) tích cực thanh tra, kiểm tra để xử lý và đặc biệt là khắc phục vi phạm... thì thiệt hại về người, tài sản trong các vụ cháy vừa qua có thể đã được giảm thiểu...", Trưởng ban Nguyễn Thanh Hải nói.

Một số vấn đề đã được UBTVQH kiến nghị tại kỳ họp trước nhưng chưa được quan tâm giải quyết thỏa đáng. Cụ thể, Báo cáo kỳ trước nêu việc công bố lịch tiếp công dân định kỳ của người đứng đầu các bộ, ngành, UBND các địa phương chưa được thực hiện đúng quy định của Luật Tiếp công dân (có tới 35 tỉnh và 19 bộ, ngành không công bố lịch), điều này sẽ ảnh hưởng tới chất lượng của công tác tiếp công dân. Tuy nhiên, sau 7 tháng, ngày 25.4.2018 kết quả truy cập cổng Thông tin điện tử của các cơ quan trên cho thấy, việc khắc phục vẫn chưa đáng kể, cụ thể vẫn có 36 tỉnh (tăng 1 tỉnh) và 12 bộ, ngành (giảm 8 bộ) không công bố lịch.

Việc cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh, thủ tục hành chính mặc dù đã được Thủ tướng chỉ đạo rất quyết liệt, tuy nhiên đến nay, mới chỉ có các Bộ: Công thương, Giáo dục và Đào tạo; Lao động, Thương binh và Xã hội phê duyệt cắt giảm; các bộ, ngành còn lại chưa có thông báo cắt giảm đáng lưu ý một số bộ, ngành có chức năng phục vụ, tiếp xúc nhiều với người dân nhưng việc cải cách thủ tục hành chính chưa được quan tâm thỏa đáng, như ngành y tế năm 2017 tụt bậc xếp hạng về cải cách hành chính so với năm 2016.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu khai mạc Phiên chất vấn.

Thẳng thắn, rõ trách nhiệm, hướng khắc phục và lộ trình thực hiện

Phát biểu khai mạc Phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ, thời gian qua, hoạt động giám sát nói chung, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn nói riêng của Quốc hội đã có nhiều đổi mới, tác động tích cực đến nhiều mặt hoạt động, công tác điều hành của Chính phủ, của các bộ, ngành, địa phương, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, khắc phục những hạn chế, bất cập, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, được cử tri và nhân dân cả nước quan tâm, đánh giá cao.

Tại kỳ họp này, Quốc hội quyết định lựa chọn 4 nhóm vấn đề chất vấn.

Thứ nhất, về giải pháp hoàn thiện kết cấu hạ tầng, bảo đảm trật tự an toàn giao thông và việc xử lý những vấn đề tồn tại đối với các dự án giao thông đầu tư theo hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT).

Thứ hai, về công tác quản lý đất đai, tình trạng ô nhiễm môi trường và kiểm soát hoạt động xả thải của các doanh nghiệp; các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.

Thứ ba về chất lượng giáo dục đại học, giáo dục phổ thông; công tác quản lý giáo dục mầm non; giải pháp khắc phục tình trạng xuống cấp về đạo đức, lối sống cho giáo viên và học sinh.

Thứ tư về vấn đề lao động và giải quyết việc làm; chất lượng dạy nghề; công tác chăm sóc và bảo vệ trẻ em.

Chủ tịch Quốc hội khẳng định, đây là những vấn đề lớn của đất nước, được nhân dân và cử tri quan tâm. Gắn với 4 nhóm vấn đề chất vấn, các bộ trưởng, gồm: Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải; Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường; Bộ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ trực tiếp trả lời chất vấn của ĐBQH. Các Phó Thủ tướng Chính phủ phụ trách các lĩnh vực nêu trên và các bộ trưởng, trưởng ngành có liên quan trong các phiên chất vấn khi cần thiết sẽ cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình làm rõ thêm những nội dung mà ĐBQH quan tâm đến từng nhóm vấn đề chất vấn.

Để nâng cao hiệu quả, tăng tính đối thoại trong hoạt động chất vấn, trả lời chất vấn, nhất là trách nhiệm của người trả lời chất vấn trước nhân dân, Quốc hội tiếp tục có những đổi mới về cách thức chất vấn. Theo đó, mỗi lượt chất vấn sẽ mời 3 đại biểu đặt câu hỏi với thời lượng cho mỗi đại biểu là 1 câu hỏi, một câu hỏi 1 phút, người trả lời chất vấn có tối đa 3 phút để trả lời cho mỗi câu hỏi của ĐBQH.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các ĐBQH, khi cần thiết, có những vấn đề cần làm rõ hơn thì cho phép Đoàn Chủ tịch linh hoạt trong điều hành để cho phép các bộ trưởng có thể nói thêm; các đại biểu nêu câu hỏi chất vấn ngắn gọn, rõ ý, đi thẳng vào nội dung thuộc nhóm vấn đề mà Quốc hội đã lựa chọn, bảo đảm đúng thời gian quy định.

"Các bộ trưởng khi trả lời chất vấn đi thẳng vào vấn đề mà ĐBQH chất vấn, thẳng thắn, xác định rõ trách nhiệm, hướng khắc phục, lộ trình thực hiện trong thời gian tới", Chủ tịch Quốc hội yêu cầu.

Sau phiên chất vấn, Quốc hội cũng sẽ ban hành Nghị quyết để ghi nhận các giải pháp, những vấn đề đã hứa của bộ trưởng, thành viên Chính phủ, làm cơ sở để Chính phủ, các ngành triển khai thực hiện và các cơ quan của Quốc hội cũng như nhân dân giám sát việc thực hiện lời hứa.

Theo chương trình kỳ họp, ngay sau phát biểu khai mạc Phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Quốc hội nghe Ủy viên UBTVQH, Trưởng ban Dân nguyện - UBTVQH Nguyễn Thanh Hải trình bày Báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ Tư, Quốc hội Khóa XIV.

Tiếp đó, Quốc hội tiến hành chất vấn nhóm vấn đề thứ nhất: Giải pháp hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông và bảo đảm trật tự an toàn giao thông trong cả nước, nhất là tại các thành phố lớn. Giải pháp xử lý những vấn đề tồn tại đối với các dự án giao thông đầu tư theo hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT).

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể trực tiếp trả lời chất vấn. Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng, Bộ trưởng các Bộ: Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Công an; Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Tổng Thanh tra Chính phủ và các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ khác cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan (nếu có).

Trong ngày chất vấn và trả lời chất vấn đầu tiên, Quốc hội cũng sẽ tiến hành chất vấn nhóm vấn đề thứ 2 (dự kiến từ 15h10 đến 17h chiều 4.6): Công tác quản lý đất đai tại các thành phố lớn, các địa phương có nhiều khiếu nại, tố cáo. Tình trạng ô nhiễm môi trường và kiểm soát hoạt động xả thải của các doanh nghiệp. Các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu tại các vùng, địa phương, đặc biệt là đồng bằng sông Cửu Long.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà trực tiếp trả lời chất vấn.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng, Bộ trưởng các Bộ: Tài chính, Xây dựng, Công an; Tổng Thanh tra Chính phủ và các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ khác cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan (nếu có).

Sáng 5/6, từ 8h đến 10h25, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường và các thành viên Chính phủ tiếp tục trả lời chất vấn về nhóm vấn đề thứ 2.

Tiếp đó, Quốc hội tiến hành chất vấn nhóm vấn đề thứ 3: Thực trạng thị trường lao động ở nước ta hiện nay, vấn đề giải quyết việc làm trong nước và đưa lao động Việt Nam ra nước ngoài làm việc theo hợp đồng. Các giải pháp nâng cao chất lượng dạy nghề; dạy nghề theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp và theo nhu cầu xã hội. Công tác chăm sóc và bảo vệ trẻ em; giải pháp khắc phục tình trạng bạo hành và xâm hại trẻ em.

Bộ trưởng Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung trực tiếp trả lời chất vấn.

Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, Bộ trưởng các Bộ: Giáo dục và Đào tạo, Thông tin và Truyền thông, Ngoại giao, Công an và các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ khác cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan (nếu có).

Sáng 6/6, Quốc hội tiến hành chất vấn nhóm vấn đề thứ 4: Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đại học, giáo dục phổ thông. Công tác quản lý giáo dục mầm non, nhất là giáo dục mầm non ngoài công lập. Giải pháp khắc phục tình trạng xuống cấp về đạo đức, lối sống cho giáo viên và học sinh trong nhà trường.

Bộ trưởng Bộ Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ trực tiếp trả lời chất vấn.

Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, Bộ trưởng các Bộ: Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Thông tin và Truyền thông, Nội vụ và các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ khác cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan (nếu có).

Chiều cùng ngày, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ, thay mặt Chính phủ, báo cáo làm rõ các vấn đề liên quan và trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội.

Tiếp đó, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu bế mạc phiên chất vấn và trả lời chất vấn.

Được biết, để tăng cường tính đối thoại, tranh luận trong hoạt động nghị trường, kỳ họp này tiếp tục sẽ có những cải tiến, đổi mới về hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn. Trên cơ sở kết quả thí điểm tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Phiên họp lần thứ 22 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tại kỳ họp này lần đầu tiên áp dụng thời gian để mỗi đại biểu Quốc hội nêu câu hỏi chất vấn là một phút và sau khi ba đại biểu Quốc hội nêu câu hỏi, người bị chất vấn phải trả lời ngay; thời gian dành cho mỗi lần trả lời là 3 phút. Theo đánh giá của nhiều đại biểu, cách làm mới này sẽ giúp tăng số người hỏi, đồng thời tránh sự trùng lặp về nội dung và đòi hỏi các bộ trưởng, trưởng ngành phải nghiên cứu sâu sắc, nắm vấn đề chắc chắn để trả lời ngắn gọn./.