Tuyến đường biển Đỏ vẫn đầy rủi ro

Vụ tàu chở hàng MV Chem Pluto thuộc sở hữu Nhật Bản bị tấn công ở ngoài khơi Ấn Độ hôm 23-12 là dấu hiệu mới nhất cho thấy rủi ro đối với hoạt động vận chuyển hàng hóa bằng đường biển đang lan rộng.

Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết tàu MV Chem Pluto bị tấn công bởi một máy bay không người lái "phóng từ Iran" và không có thương vong trong vụ việc. Đây là lần đầu tiên Lầu Năm Góc công khai cáo buộc Iran trực tiếp tấn công tàu thuyền kể từ khi xung đột giữa Israel và nhóm vũ trang Hamas (được Tehran hậu thuẫn) nổ ra hôm 7-10.

Cũng trong ngày 23-12, Bộ Chỉ huy trung tâm Mỹ (CENTCOM) thông báo tàu khu trục USS Laboon đã bắn hạ 4 máy bay không người lái được phóng từ các khu vực do lực lượng Houthi kiểm soát ở Yemen. Houthi cũng bắn 2 tên lửa đạn đạo chống hạm về phía Nam biển Đỏ nhưng không trúng tàu nào. CENTCOM cho biết có 2 tàu cũng là mục tiêu tấn công trong ngày này.

Từ khi xung đột Israel - Hamas diễn ra, lực lượng Houthi được Iran hậu thuẫn đã tiến hành một loạt vụ tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa nhằm vào tàu thương mại ở biển Đỏ. Houthi lấy lý do thể hiện tình đoàn kết với người dân ở Dải Gaza.

Để đối phó, Mỹ vào đầu tuần rồi thông báo lập lực lượng an ninh đa quốc gia tuần tra biển Đỏ và vịnh Aden nhằm hỗ trợ tàu thương mại đi qua đây khi cần. Tướng Pat Ryder, phát ngôn viên Lầu Năm Góc, hôm 22-12 cho trang Bloomberg biết nỗ lực của Mỹ nhận được sự hậu thuẫn của 20 quốc gia đồng minh và con số này có thể còn tăng trong thời gian tới. Theo ông Ryder, bước đi này sẽ đủ bảo đảm tàu thuyền di chuyển an toàn qua khu vực biển Đỏ.

Cùng ngày, Nhà Trắng cáo buộc Iran can dự nhiều vào việc lên kế hoạch tấn công của Houthi, cũng như cung cấp vũ khí, hỗ trợ tài chính và huấn luyện cho lực lượng này. Bộ trưởng Ngoại giao Iran Hossein Amirabdollahian ngày 23-12 đã lên tiếng bác bỏ cáo buộc trên, đồng thời cho biết các vụ tấn công hoàn toàn là quyết định của Houthi nhằm ủng hộ và bảo vệ Dải Gaza.

Ông Amirabdollahian cho rằng liên quân do Mỹ đứng đầu nói trên không phải là giải pháp cho những gì đang xảy ra ở biển Đỏ. Ông cũng cảnh báo tuyến đường biển này sẽ không an toàn chừng nào Israel còn tiến hành chiến dịch quân sự ở Dải Gaza. Theo đài Al Jazeera, Tehran trước đó cho biết họ ủng hộ Houthi về mặt chính trị nhưng khẳng định không cung cấp vũ khí cho lực lượng này. 

Trang Bloomberg gần đây tiết lộ Mỹ và các đồng minh đang cân nhắc khả năng tấn công lực lượng Houthi tại Yemen. Dù vậy, Washington chưa đưa ra quyết định cuối cùng và vẫn muốn giải quyết cuộc khủng hoảng bằng giải pháp ngoại giao.

Theo báo The New York Times, có một số lý do khiến chính quyền Tổng thống Joe Biden làm thế. Trước hết, Mỹ không muốn làm gián đoạn thỏa thuận ngừng bắn mong manh tại Yemen mà Houthi và Ả Rập Saudi đạt được vào năm 2022. Ngoài ra, Washington còn lo ngại cuộc xung đột ở Dải Gaza leo thang và lan rộng tại khu vực.

Việc Mỹ tấn công các mục tiêu của Houthi ở Yemen có thể dẫn đến các động thái trả đũa qua lại giữa hai bên. Iran thậm chí có thể bị lôi kéo vào một cuộc xung đột như thế. Ông Tim Lenderking, đặc phái viên Mỹ về Yemen, nhận định Washington muốn sử dụng các công cụ sẵn có để thúc ép Houthi giảm bớt hành vi khinh suất của mình.