'Vật liệu tỷ đô' của Việt Nam được Úc mua mạnh tay với giá rẻ kỷ lục: xuất khẩu tăng gần 300%, các nước châu Á là những tay buôn lớn nhất

Theo số liệu thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu clinker và xi măng của Việt Nam trong tháng 11 đạt hơn 2,5 triệu tấn, thu về 101 triệu USD, giảm 6% về lượng và giảm 8,8% về trị giá so với tháng 10/2023.

Tính chung 10 tháng đầu năm, nước ta xuất khẩu hơn 28,7 triệu tấn clinker và xi măng, tương đương hơn 1,22 tỷ USD, tăng nhẹ 0,4% về sản lượng nhưng giảm 2,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023. Giá xuất khẩu bình quân 11T/2023 đạt gần 42,7 USD/tấn, giảm gần 3% so với cùng kỳ.

Về thị trường, các quốc gia châu Á là những tay buôn lớn nhất mặt hàng này của Việt Nam. Dẫn đầu là Phillipines chiếm tỷ trọng 27,4% về kim ngạch xuất khẩu, thứ hai là Bangladesh (16,5%) và thứ ba là Malaysia (5,1%). Đáng chú ý, Úc đang tích cực đẩy mạnh nhập khẩu trong năm 2023.

Cụ thể, trong tháng 11/2023, xuất khẩu clinker và xi măng sang thị trường này đạt 57.352 tấn, thu về 2,87 triệu USD, tăng mạnh 271% về lượng và tăng 232% về giá trị so với tháng 11/2022.

Lũy kế 11 tháng đầu năm, Úc đã nhập gần 470 nghìn tấn clinker và xi măng từ Việt Nam, tương đương 23,3 triệu USD, tăng 171% về lượng và tăng 153% về giá trị. Giá xuất khẩu bình quân 11 tháng đầu năm đạt 49,8 USD/tấn, giảm 6,7% so với cùng kỳ năm 2022.

Nhu cầu sử dụng xi măng cao nhưng do sản xuất xi măng ảnh hưởng tới môi trường, giá thành sản xuất trong nước cao nên hàng năm Úc vẫn nhập khẩu một lượng lớn xi măng.

Nhập khẩu xi măng của Úc trước năm 2013 chủ yếu từ Trung Quốc (48%), Đài Loan (43%) và Thái Lan (7%). Tuy nhiên, kể từ năm 2013 đến nay, xi măng và clinker của Việt Nam đã có chỗ đứng tại thị trường Úc và thị phần ngày càng tăng mạnh.

Theo công bố năm 2022 của Cục Khảo sát địa chất Mỹ, công suất sản lượng xi măng của Việt Nam đạt khoảng 100 triệu tấn, đứng thứ 3 thế giới. Trung Quốc là quốc gia có công suất sản xuất xi măng lớn nhất thế giới. 5 quốc gia có quy mô sản lượng xi măng lớn nhất thế giới gồm có: Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, Hoa Kỳ và Thổ Nhĩ Kỳ.

Về thị trường trong nước, theo số liệu thống kê của Bộ Xây dựng, qua 11 tháng năm 2023, sản lượng tiêu thụ xi măng trong toàn ngành đạt khoảng hơn 80 triệu tấn, giảm 12% so với cùng kỳ năm 2022; trong đó, sản lượng tiêu thụ xi măng ở thị trường nội địa là 52 triệu tấn, giảm 16% và sản lượng xuất khẩu đạt gần 29 triệu tấn, giảm 29% so với cùng kỳ năm 2022.

Hiện các doanh nghiệp xi măng đang phải gánh áp lực rất lớn, khi sản lượng tiêu thụ trong nước và xuất khẩu đều giảm mạnh. Sản lượng tiêu thụ giảm mạnh dẫn đến nhiều nhà máy xi măng phải ngừng hoạt động một số dây chuyền lò nung, trong đó có những dây chuyền phải ngừng dài hạn.

Nguyên nhân chính là do thị trường bất động sản trầm lắng trong thời gian dài suốt từ năm 2022 khiến việc triển khai xây dựng các công trình, dự án giảm mạnh, từ đó kéo theo nhu cầu về xi măng phục vụ xây dựng không cao.

Bên cạnh đó, các dự án đầu tư công, xây dựng kết cấu hạ tầng nhìn chung tiến độ triển khai còn chậm so với kế hoạch cũng là nguyên nhân gây tắc nghẽn đầu ra của chuỗi sản xuất, cung ứng vật liệu xây dựng, trong đó có xi măng.