Việt Nam có nguy cơ thành "bàn đạp" của các ông lớn ngoại?

Vấn đề chuyển nhà máy sang Việt Nam vừa có nhân công giá rẻ, vừa đón đầu cơ hội mà Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là cách mà nhiều công ty nước ngoài đang thực hiện nhằm dùng Việt Nam để làm bàn đạp vào các thị trường lớn trong khối TPP.

Một số chuyên gia lo ngại việc Việt Nam đóng vai trò xuất khẩu “hộ” sẽ khiến phần lợi nhuận từ một số ngành hàng xuất khẩu chủ lực còn lại ít. Một số ý kiến khác cho rằng Việt Nam nên có các chính sách phù hợp “mượn” nguồn vốn đầu tư này để phát triển kinh tế trong nước cùng với các cam kết chặt chẽ về chuyển giao công nghệ.

Nêu quan điểm về vấn đề này, Thứ trưởng Công thương Đỗ Thắng Hải cho biết, xuất khẩu của khu vực đầu tư nước ngoài là một điểm sáng trong bức tranh kinh tế chung của Việt Nam trong năm vừa qua. Tỷ trọng xuất khẩu của khu vực này trong tổng kim ngạch xuất khẩu có xu hướng ngày càng tăng trong các năm gần đây.

Nếu như năm 2010, kim ngạch xuất khẩu của khu vực đầu tư nước ngoài là 34 tỷ USD, chiếm là 47,3% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước; năm 2011 (47,9 tỷ USD, chiếm 49,4% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước); năm 2012 (64 tỷ USD, chiếm 55,9% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước); năm 2013 (81 tỷ USD, chiếm 61,2% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước); năm 2014 đạt 94 tỷ USD, tăng 16,2% so với năm 2013, chiếm 62,6% kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Đến năm 2015 xuất khẩu của khu vực này đạt 110,59 tỷ USD, tăng 17,7% so với năm 2014 và chiếm tỷ trọng 68,2% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

“Trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp nước ngoài chú ý đến Việt Nam và chuyển đến đầu tư tại Việt Nam do họ nhìn thấy cơ hội lớn từ đầu tư tại nước ta khi Việt Nam ký kết các hiệp định thương mại tự do lớn như TPP, FTA Việt Nam-EU…” – Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải thông tin.

Theo Thứ trưởng Công thương, thực tế hiện tượng các nhà đầu tư nước ngoài tranh thủ nguồn nhân công giá rẻ của Việt Nam để làm bàn đạp vào các thị trường xuất khẩu lớn trên thế giới không phải là mới, do chính sách thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam từ trước đến nay vẫn phụ thuộc vào yếu tố này, mà chỉ gia tăng mạnh hơn khi triển vọng ký kết các Hiệp định rõ nét hơn.

Tuy nhiên, việc gia tăng đầu tư nước ngoài vào Việt Nam cũng mang lại nhiều cơ hội lớn như thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ; mở rộng đầu tư, tiếp cận công nghệ hiện đại; thanh lọc, phát triển được các doanh nghiệp có năng lực cạnh tranh; tạo công ăn việc làm cho người lao động.

Đây là cơ hội để phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ mà trong nhiều năm qua chúng ta chưa làm được do việc đầu tư đòi hỏi nguồn vốn lớn, công nghệ cao trong nhiều lĩnh vực như dệt may, da giày, cơ khí, ô tô… tiến tới giảm dần phụ thuộc vào nhập khẩu, hạ giá thành sản phẩm nâng cao giá trị gia tăng cho các sản phẩm trong nước và xuất khẩu, đồng thời giảm gánh nặng cho nhập khẩu.

Trong quá trình hội nhập, các doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội tiếp cận với các nguồn vốn đầu tư quốc tế để mở rộng đầu tư, phát triển sản xuất và trong chừng mực nào đó tiếp cận công nghệ hiện đại, kỹ năng quản lý, sản xuất từ các nước tiên tiến hiện đại. Nền kinh tế Việt Nam mà đặc biệt là các lĩnh vực được đánh giá là chịu nhiều tác động từ các FTA như dệt may, da giày sẽ trở thành nơi thu hút các nhà đầu tư nhằm nắm bắt cơ hội do hội nhập mang lại.

Bên cạnh đó, dưới sức ép cạnh tranh gay gắt trong bối cảnh toàn cầu hoá và tham gia các FTA, chỉ có các doanh nghiệp mạnh, có đủ năng lực cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài và trong nước mới có thể trụ được, còn lại sẽ bị bật khỏi thị trường nếu năng lực cạnh tranh yếu. Đây cũng là cơ hội buộc các doanh nghiệp phải tự đánh giá lại, tìm hướng đi giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh để tồn tại, là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển.

Tuy nhiên, để việc đầu tư nước ngoài vào Việt Nam mang lại hiệu quả cao, đóng góp lớn vào phát triển kinh tế đất nước, chúng ta cần phải có những chính sách phù hợp. Do đó, tùy từng giai đoạn phát triển của đất nước, chúng ta cần có các chính sách khuyến khích đầu tư theo hướng có chọn lọc và phù hợp vào các lĩnh vực ưu tiên như công nghiệp hỗ trợ, công nghệ cao, cơ sở hạ tầng.