Vì sao nhiều quốc gia lo ngại khi CEO Telegram bị bắt?

Ông Pavel Durov, doanh nhân người Nga, là nhà sáng lập công cụ truyền thông trực tuyến Telegram. CEO Telegram Ông Pavel Durov đã bị buộc tội hôm thứ Tư (28/8 - theo giờ Việt Nam) tại Pháp với nhiều tội danh khác nhau vì không ngăn chặn được hoạt động bất hợp pháp trên ứng dụng này.

Hàng loạt các cáo buộc đối với CEO Telegram

Bản cáo trạng của ông là động thái hiếm hoi của cơ quan pháp lý nhằm buộc một giám đốc điều hành công nghệ hàng đầu phải chịu trách nhiệm cá nhân về hành vi của người dùng trên một nền tảng nhắn tin lớn. Điều này làm gia tăng tranh luận về vai trò của các công ty công nghệ trong việc phát biểu trực tuyến, quyền riêng tư và bảo mật, cũng như giới hạn trách nhiệm của họ.

Ông Pavel Durov, 39 tuổi, đã bị chính quyền Pháp bắt giữ hôm thứ Bảy (24/8 - theo giờ Việt Nam) sau chuyến bay từ Azerbaijan. Ông đã bị buộc tội sau đó ít ngày về tội đồng lõa trong việc quản lý một nền tảng trực tuyến để cho phép một nhóm có tổ chức thực hiện các giao dịch bất hợp pháp, có thể dẫn đến mức án lên tới 10 năm tù.

CEO Telegram cũng bị buộc tội đồng lõa trong các tội danh như: cho phép phân phối tài liệu lạm dụng tình dục trẻ em, buôn bán ma túy và gian lận và từ chối hợp tác với cơ quan thực thi pháp luật.

Laure Beccuau, công tố viên Paris, cho biết ông Pavel Durov đã được nộp tiền bảo lãnh là 5 triệu euro (tương đương khoảng 5,5 triệu USD). Ông Pavel Durov đã được tại ngoại nhưng phải đến đồn cảnh sát trình diện hai lần một tuần.

Công tố viên Laure Beccuau cho biết các công tố viên trên khắp nước Pháp cũng như các cơ quan pháp lý ở Bỉ và các nước châu Âu khác "đã chia sẻ cùng một quan sát" và mở một cuộc điều tra hồi tháng 2 về "trách nhiệm hình sự tiềm ẩn của các giám đốc điều hành tại nền tảng nhắn tin này".

Vụ án của ông Pavel Durov đã làm gia tăng cuộc tranh luận âm ỉ từ lâu về quyền tự do ngôn luận trên internet và trách nhiệm của các công ty công nghệ trong việc giám sát những gì người dùng của họ nói và làm trên nền tảng của họ. Các chính phủ, đặc biệt là ở Liên minh châu Âu (EU), đang ngày càng gây sức ép lên các công ty công nghệ để giải quyết vấn đề an toàn cho trẻ em, khủng bố, thông tin sai lệch và việc phát tán các nội dung có hại khác.

Điều đó đã khiến những người ủng hộ quyền tự do ngôn luận như ông Pavel Durov, người có cách tiếp cận không can thiệp vào việc điều hành Telegram, và ông Elon Musk, người sở hữu X, chống lại các nhà quản lý và hoạch định chính sách.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã lên tiếng bác bỏ những cáo buộc rằng vụ bắt giữ ông Pavel Durov là một ví dụ về kiểm duyệt của chính phủ, đồng thời tuyên bố rằng "trong một quốc gia được quản lý theo pháp quyền, các quyền tự do được duy trì trong khuôn khổ pháp lý".

Telegram vẫn chưa đưa ra bình luận gì sau khi ông Pavel Durov bị bắt. Đại diện công ty có trụ sở tại Dubai, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), cho biết họ tuân thủ luật pháp của EU và "thật vô lý khi tuyên bố rằng một nền tảng hoặc chủ sở hữu của nền tảng đó phải chịu trách nhiệm về việc lạm dụng nền tảng đó".

Daniel Lyons, giáo sư về quy định internet tại Trường Luật Boston College, cho biết các cáo buộc chống lại ông Pavel Durov có thể khiến các mạng xã hội và nền tảng internet khác tích cực hơn trong việc kiểm duyệt các trang web của họ để đảm bảo rằng họ không vi phạm luật pháp.

Daphne Keller, giáo sư luật internet tại Trường Luật Stanford, cho biết ông Pavel Durov và Telegram khác biệt rõ rệt so với các nền tảng lớn như Meta và Google, những nền tảng có đội ngũ tin cậy và an toàn mạnh mẽ hơn, có thể gỡ bỏ nội dung bất hợp pháp và phản hồi các yêu cầu của cơ quan thực thi pháp luật.

Tại Pháp, các vụ án hình sự phức tạp như vụ án chống lại ông Pavel Durov được các công tố viên khởi xướng nhưng cuối cùng được xử lý bởi các thẩm phán đặc biệt có thẩm quyền điều tra rộng rãi, những người buộc tội bị cáo khi họ tin rằng bằng chứng chỉ ra hành vi sai trái nghiêm trọng. Các thẩm phán sau đó có thể hủy bỏ các cáo buộc nếu họ không tin rằng bằng chứng là đủ để tiến hành xét xử và các vụ án có thể mất nhiều năm - nghĩa là không có khả năng giải quyết nhanh chóng vụ án của ông Pavel Durov.

David Kaye, cựu giám sát viên của Liên hợp quốc về quyền tự do ngôn luận toàn cầu, cho biết vụ án của ông Pavel Durov có thể gây ra hậu quả rộng khắp, đặc biệt nếu các quốc gia độc tài sử dụng nó làm tiền lệ để truy tố các giám đốc điều hành công nghệ cấp cao.

Mối lo ngại của cả Nga và Ukraine

Việc CEO Telegram Pavel Durov vừa bị bắt tại Pháp đang khiến cả Nga và Ukraine đều lo ngại khi nền tảng Telegram là công cụ liên lạc chủ yếu của quân nhân và người dân giữa bối cảnh chiến sự.

Một số blogger quân sự Nga cho rằng đây là một phần trong cuộc chiến chống Moskva của phương Tây, do Telegram là phương tiện liên lạc chính của binh sĩ nước này.

Họ cho rằng tình báo phương Tây có thể khai thác được nhiều dữ liệu nhạy cảm của quân đội Nga nếu lấy được "chìa khóa" giải mã tin nhắn Telegram từ CEO Pavel Durov.

Theo quy trình tố tụng, ông Pavel Durov vẫn chưa bị coi là có tội hoặc sẽ bị xét xử, thông báo của tòa án cho thấy các thẩm phán tin rằng có đủ bằng chứng để tiếp tục điều tra vụ việc. Cuộc điều tra, nếu được tiến hành, có thể kéo dài trong nhiều năm hoặc hủy bỏ.

Sau khi nộp 5 triệu euro bảo lãnh, ông Pavel Durov được tại ngoại với hình thức giám sát tư pháp, phải trình diện tại đồn cảnh sát hai lần mỗi tuần, đồng thời cấm xuất cảnh khỏi Pháp.