"Việc nhẹ lương cao" ở nước ngoài: Đơn cầu cứu mỗi ngày

Để ngăn chặn tình trạng di cư trái phép, thời gian qua, các cơ quan chức năng đã tăng cường tuyên truyền, cảnh báo người dân. Một số đường dây tội phạm lừa đảo đưa người ra nước ngoài đã bị phát hiện, truy tố, xét xử.

Đơn, thư do gia đình, địa phương gửi Bộ Ngoại giao.

Tuy nhiên, do nhận thức của một bộ phận người dân còn hạn chế, đặc biệt là các thanh, thiếu niên; thủ đoạn mời chào của các tổ chức tội phạm lại rất tinh vi, khó kiểm soát nên cho đến nay, nhiều người vẫn tiếp tục tin và đi theo những lời hứa hẹn, dụ dỗ.

Gần như hàng ngày, Bộ Ngoại giao và cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài đều nhận được những đơn thư cầu cứu từ những gia đình có con em mình bị cưỡng bức lao động, đòi tiền chuộc ở nước ngoài.

Theo Bộ Ngoại giao, hiện nay, với chính sách nhập cảnh cởi mở, công dân ta có thể đi lại giữa các nước ASEAN mà không cần thị thực. Các đường dây tội phạm đã lợi dụng điều này để đưa công dân ta ra nước ngoài lao động phi pháp.

Đơn, thư do gia đình, địa phương gửi Bộ Ngoại giao.

Tham gia vào các chuyến đi như vậy, công dân sẽ trở thành người cư trú bất hợp pháp ở nước ngoài vì việc miễn thị thực nhập cảnh chỉ có thời hạn ngắn, không áp dụng cho người nhập cảnh với mục đích lao động. Như vậy họ không thể đăng ký cư trú hay giấy phép lao động hợp pháp, cũng không được các cơ quan chức năng sở tại bảo vệ quyền lợi.

Một rủi ro nữa là việc bị các cơ sở làm việc khống chế, thu giữ hộ chiếu, mất tự do, lâm vào cảnh lao động cưỡng bức phi pháp, bị trục xuất thậm chí phạt tù khi bị phát hiện.

Ra đi thì dễ dàng nhưng để được giải cứu, đưa về nước khi công dân bị phát hiện làm lao động bất hợp pháp hoặc thành nạn nhân của cưỡng bức lao động, đòi tiền chuộc lại rất phức tạp, khó khăn, đòi hỏi nhiều trình tự, thủ tục.

Do những người lao động này thường không làm thủ tục đăng ký với cơ quan đại diện ta ở sở tại trước đó, việc nắm bắt tình hình khi có vụ việc phát sinh gặp khó khăn.

Nhiệm vụ tiếp cận, giải cứu công dân bị giam giữ trong các cơ sở làm việc tập trung quả thật không dễ dàng. Có nơi là những tòa nhà kiên cố với hàng rào, bảo vệ. Càng gian nan hơn với các trường hợp bị giam giữ ở các khu vực mà lực lượng chức năng sở tại không quản lý thường xuyên như khu vực biên giới, khu vực ly khai hay khu kinh tế mở khuyến khích các loại hình cờ bạc.

Các trình tự, thủ tục bảo hộ công dân sau đó đòi hỏi nhiều công sức, thời gian và sự phối hợp chặt chẽ từ các cơ quan chức năng trong nước và sở tại. Cán bộ phải trực tiếp phỏng vấn công dân được giải cứu, rà soát giấy tờ, xác minh nhân thân, lên danh sách. Trong khi chờ đợi, cơ quan đại diện bố trí chỗ ăn ở tạm thời, vừa giúp đỡ vật chất vừa động viên tinh thần đối với các công dân gặp hoàn cảnh khó khăn, ốm đau, bệnh tật và tìm nguồn ngân sách đưa công dân về nước... Một số nước sở tại có cơ chế xử lý phức tạp, thời gian thực hiện bị kéo dài hàng tuần, có khi cả tháng.

Hơn nữa, việc thuyết phục các nước không áp dụng chế tài đối với công dân Việt Nam vì vi phạm quy định về cư trú, lao động cũng phức tạp, nhất là khi công dân làm việc cho các sòng bạc, cho dù là bị lừa đảo. Cá biệt, một số người còn đồng thời là thủ phạm của các hành vi lừa đảo. Cơ chế và các tiêu chí xác định nạn nhân mua bán người có sự khác biệt, dẫn đến khó khăn khi áp dụng các biện pháp hỗ trợ công dân sau giải cứu.

Trong số hàng chục ngàn người được đưa về nước trong năm 2022 và đầu năm 2023, chỉ vài chục người được chính thức xác nhận là nạn nhân của tội phạm mua bán người và được hỗ trợ theo tiêu chuẩn.