Việt Nam cần lường trước nguy và cơ gì từ công nghiệp casino?

Trên thế giới, hợp pháp hóa hoạt động kinh doanh casino không chỉ phục vụ nhu cầu người dân trong nước mà còn phục vụ du khách quốc tế. Vì vậy, một số nước đã coi kinh doanh casino là một ngành để thu hút nguồn ngoại tệ không nhỏ từ bên ngoài, điển hình thành công như mô hình của Las Vegas (Mỹ), Macau (Trung Quốc) và Singapore. Kinh doanh casino không đơn thuần chỉ là khu vực kinh doanh sòng bài mà là khu phức hợp để tổ chức các hoạt động nghệ thuật, hội nghị, triển lãm, mua sắm...

Để đảm bảo an ninh, an toàn cho xã hội, hoạt động kinh doanh casino trên thế giới tồn tại hai mô hình chính. Thứ nhất là khoanh khu vực để kinh doanh, ví dụ điển hình ở bang Naveda, Mỹ, họ khoanh vùng khu vực Las Vegas, trong khu vực cho chính quyền không khống chế số lượng casino. Mô hình thứ hai là giới hạn số lượng, như Singapore quy định cụ thể là suốt 30 năm chỉ cấp phép cho 2 casino mà thôi.

Tất nhiên, casino cũng có nhiều khóc khuất. Ở Trung Quốc, chính quyền hiện đang phải đối mặt với tội phạm rửa tiền, đưa, nhận hối lộ qua các sòng bạc. Ngoài ra còn có nhiều trường hợp quan chức dùng tiền ngân sách đi đánh bạc và đặc biệt là sự lo ngại về mặt trái tác động tiêu cực đến tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội... mà casino mang đến.

Đồng thời, các nước Mỹ, Anh hay Singapore... đều đưa ra quy định quản lý rất chặt chẽ đối với người trong nước vào chơi casino, mục đích là nhằm bảo vệ người chơi tránh được việc chơi quá mức, không kiểm soát được thu nhập của mình. Tại Mỹ, người chơi không được sử dụng thẻ tín dụng để thanh toán tiền chơi casino. 

Singapore quy định người trong nước vào chơi casino phải trên 21 tuổi, Malaysia là 23 tuổi. Ngoài ra, người chơi muốn vào casino trước tiên phải nộp một khoản phí vào cửa nhằm kiểm soát người trong nước vào chơi. Nhà cái không được sử dụng khoản phí này mà phải có nghĩa vụ thu hộ nhà nước, nhà nước sẽ sử dụng toàn bộ khoản phí này để chi cho an sinh xã hội...

Las Vegas ở miền Nam Nevada đã thu hút 43 triệu lượt khách du lịch trong năm 2016. Mức chi tiêu của khách du lịch đến đây năm qua cũng đạt hơn 35 tỷ đô la Mỹ, trung bình mỗi vị khách đã chi tiêu 827 đô la Mỹ cho chuyến đi của họ. Một điều rõ ràng, casino làm du lịch trở nên nhộn nhịp hơn, ngành du lịch đã đóng góp hơn một nửa vào nền kinh tế miền Nam Nevada và cung cấp việc làm cho số lượng lớn lực lượng lao động ở khu vực này.

Kinh doanh casino cũng đã thay đổi đáng kể Singapore, đảo quốc sư tử chỉ mới hợp pháp hóa casino trong vòng 10 năm trở lại đây, với khởi đầu là Resort World Casino ở Sentos Land vào năm 2010, đầu tư bởi tập đoàn Genting. Sau đó Marina Bay Sands – casino lớn nhất Singapore và là biểu tượng du lịch của đảo quốc sư tử hiện tại cũng xuất hiện, trở thành địa điểm hút khách hàng đầu của Singapore. 

Các nhà kinh tế phân tích Singapore muốn đa dạng hóa nền kinh tế của họ trong khi các ngành khác như tài chính, sản xuất công nghệ cao, hàng hải…bị các quốc gia khác đang cạnh tranh mạnh mẽ. Họ cho rằng việc phát triển casino là xu thế của nền kinh tế hiện đại, và mặc dù vẫn còn vấp phải nhiều tranh cãi, không thể phủ nhận những lợi ích mà casino mang lại cho ngân sách quốc gia kể từ khi đi vào hoạt động, ngay trong năm 2010, Marina Bay Sands và Resort World Casino đã đóng góp hơn 14,7% GDP cho Singapore, và đến năm 2011, khách du lịch đến với đảo quốc sư tử tăng vọt lên 11,6 triệu người, lợi nhuận thu được từ casino đạt hơn 5,5 tỷ đô la Mỹ.

Từ kinh nghiệm của Las Vegas, Macau và Singapore, có thể thấy rõ những lợi ích mà casino mang lại cho sự phát triển kinh tế khi được hoạch định hợp lý, đúng cách. Chính vì vậy Việt Nam cũng khó lòng nằm ngoài xu thế, nhất là khi du lịch đã được xác định là một trong những ngành công nghiệp mũi nhọn, được nước ta không ngừng chú trọng phát triển, tìm cách nâng cao chất lượng dịch vụ trong những năm gần đây.

Theo các chuyên gia trong ngành này, Việt Nam có đầy đủ những điều kiện và lý do để phát triển casino. Thứ nhất, các casino thường được xây dựng tại các khu vực nổi tiếng về du lịch, gần các resort và khách sạn hạng sang. Trong bối cảnh Việt Nam đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ và dần ghi được dấu ấn đối với du khách cả trong lẫn ngoài nước, việc mở rộng thêm hình thức giải trí casino sẽ đem lại sức bật mới mẻ để du lịch bứt phá. 

Ngoài ra, việc mở casino tại những khu vực trọng điểm du lịch cũng sẽ góp phần tạo thêm việc làm cho lao động tại chính địa phương. Như vậy, có thể thấy, kinh tế địa phương và GDP cả nước đều được hưởng lợi và phát triển từ hình thức kinh doanh casino.

Thứ hai, việc mở rộng hành lang pháp lý đối với kinh doanh casino sẽ giúp thu hút thêm du khách đến với Việt Nam, đặc biệt là với mô hình thí điểm cho phép người Việt vào chơi tại casino xây dựng trên lãnh thổ Việt Nam sẽ đưa hình thức giải trí này đến gần hơn với công chúng, xóa bỏ đi những định kiến vốn có về sòng bạc và dịch chuyển dòng tiền về với "sân nhà".

Nghị định 03/2017 đã nới rộng điều kiện cho nhà đầu tư gia nhập thị trường casino thông qua việc bỏ quy định doanh nghiệp phải có ít nhất 10 năm kinh nghiệm và suất đầu tư dự án tổ hợp dịch vụ du lịch và vui chơi giải trí đã giảm từ 4 tỷ đô la Mỹ xuống còn 2 tỷ đô la Mỹ. Đồng thời, lần đầu tiên người Việt có thể được chơi casino sau thời gian dài hoạt động đặt cược và vui chơi có thưởng chỉ dành cho người nước ngoài.

Tuy nhiên, vẫn còn đó những quy định khá mơ hồ, trở thành rào cản phát triển cho ngành "công nghiệp" này tại Việt Nam. Theo Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài VAFIE, hiện chỉ có tổ hợp Corona Resort & Casino Phú Quốc thí điểm cho người Việt vào chơi với điều kiện người chơi phải chứng minh có thu nhập trên 10 triệu/tháng và phí vào cửa là 1 triệu đồng/người/ngày hoặc 25 triệu đồng/người/tháng. 

Để chứng minh, người chơi phải mang theo các giấy tờ như hợp đồng cho thuê nhà, tài sản hoặc chứng thực sổ tiết kiệm ngân hàng, sao kê tài khoản tiền gửi ngân hàng có thời hạn từ một năm trở lên. Những thủ tục này được ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam cho rằng phiền hà.

Theo thống kê của VAFIE, tính trung bình từ năm 2013 đến nay, hoạt động kinh doanh trò chơi điện tử có thưởng tại 61 điểm được cấp phép đã đóng góp cho ngân sách nhà nước khoảng 1,9 nghìn tỷ đồng/năm. Hoạt động kinh doanh casino, vui chơi có thưởng hiện được thực hiện ở các khách sạn lớn nhỏ và các khu nghỉ dưỡng có doanh thu tăng trưởng đều qua các năm, quy mô thị trường đã tăng gấp đôi kể từ 2017 tuy nhiên hiệu quả kinh doanh, xã hội chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế.

Đại diện Cục đầu tư nước ngoài cho rằng hiệu quả kinh tế từ kinh doanh casino còn chưa cao do 3 nguyên nhân chính gồm: Đối tượng đang hướng đến là cho người nước ngoài; Chúng ta chưa coi đây là ngành kinh doanh chính và doanh thu còn phụ thuộc nhiều vào số lượng du khách ưa thích lĩnh vực này. 

Ngoài ra, theo GS TSKH Nguyễn Mại, hoạt động kinh doanh casino và vui chơi có thưởng chưa có sự thống nhất về quan điểm, nhận thức về thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này và luật pháp chung chưa tiệm cận với thông lệ quốc tế. Đồng thời, những hoạt động kinh doanh này do Bộ Tài chính quản lý nhưng nguồn lực có hạn nên việc thẩm định và cấp chứng nhận đăng ký kinh doanh... bị chậm trễ.

Song, khi phát triển các dự án casino, cũng phải xem xét một cách cẩn thận và thăm dò phản ứng của dư luận và người dân. Việc đánh giá hiệu quả của hoạt động casino sẽ mất một thời gian dài nữa và "ngành công nghiệp casino" tại Việt Nam vẫn cần thời gian thử thách. Điển hình năm 2019, casino đặt tại Bãi Cháy ghi nhận 236 tỷ đồng doanh thu, giảm 18% so với năm trước. Một casino khác mở ở một huyện đảo, dù mảng casino vận hành với biên lãi gộp 307 tỷ sau nửa năm 2019 nhưng lợi nhuận hợp nhất của công ty vẫn âm hơn 872 tỷ sau thuế.

Song, dù là "miếng ngon" về lợi nhuận, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, mặt trái của casino là đem đến cơ hội công khai cho những người có máu cờ bạc, họ phải đối diện với nguy cơ mất tiền bạc, tài sản, tan vỡ gia đình. "Nguy cơ rửa tiền ở các sòng bạc cũng nhìn thấy rõ. Bởi, khi vào chơi casino, người chơi phải đổi tiền mặt để mua chíp, sau khi chơi, họ lại đổi chíp thành tiền. Số tiền đó đương nhiên nhận được sự chứng nhận nguồn gốc của các sòng bạc casino, trở thành dòng tiền hợp pháp. Bên cạnh đó, khả năng thất thu thuế cũng khó cải thiện, vì theo tiền lệ, các công ty kinh doanh casino liên tục báo lỗ và họ lại sẽ tiếp tục báo lỗ, dẫn đến tiền thuế vẫn thất thoát, trong khi dòng tiền từ các sới bạc lại tuồn ra nước ngoài", TS Hiếu nhận định.

Theo các chuyên gia, đây là lĩnh vực có dư địa phát triển lớn, tuy nhiên có vô số khó khăn trong khai thác, phát triển. Nhà nước phải có những chế tài đủ nghiêm và mạnh để quá trình kinh doanh casino ở Việt Nam đạt được hiệu quả, để kinh doanh casino có thể đóng góp cho nhà nước vài tỷ USD mỗi năm, đồng thời tránh "chảy máu" ngoại tệ qua các ổ cá cược đen bất hợp pháp và qua việc người Việt Nam chơi casino ở nước ngoài.