Vụ SCB – Vạn Thịnh Phát: Giá trị thực của 1,266 triệu tỷ đồng tài sản đảm bảo của nhóm bà Trương Mỹ Lan là bao nhiêu?

Từ ngày 5/3 - 29/4/2024, TAND TPHCM sẽ xét xử sơ thẩm vụ Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB).

Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, sau khi rơi vào diện kiểm soát đặc biệt, Ngân hàng SCB đã ký Hợp đồng thuê Công ty TNHH Thẩm định giá Hoàng Quân (Công ty Hoàng Quân) thực hiện định giá tài sản ngân hàng tại thời điểm 30/9/2022.

Kết quả, Công ty Hoàng Quân xác định giá trị các tài sản của Ngân hàng SCB tại thời điểm 30/9/2022 là 295.940 tỷ đồng, trong đó 5.946 tỷ đồng là tài sản cố định, 289.994 tỷ đồng là tài sản bảo đảm bảo của các khoản vay còn dư nợ (bao gồm các khoản vay đã bán nợ cho VAMC, bán nợ trả chậm, cấn trừ nợ, bán tài sản trả chậm).

Liên quan đến các khoản vay của nhóm Trương Mỹ Lan - Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, có 1.166 mã tài sản đảm bảo cho 1.284 khoản vay, tổng giá trị tài sản đảm bảo đã bị nâng khống ghi nhận trên sổ sách là 1.265.504 tỷ đồng.

Trong đó, Công ty Thẩm định giá Hoàng Quân định giá 726 mã tài sản có giá trị định giá lại được phân bổ là 253.561 tỷ đồng. Số còn lại không định giá với giá trị sổ sách phân bổ là 622.476 tỷ đồng. Lý do là các tài sản là cổ phần cổ phiếu, quyền tài sản, bất động sản không đủ hồ sơ, pháp lý tài sản, một số tài sản không thuộc phạm vi định giá lại.

Trong số 726 tài sản nói trên, có 517 mã tài sản có đủ pháp lý thế chấp/cầm cố để đươc tính giá trị tài sản khi thực hiện trích lập dự phòng rủi ro, giá trị phân bổ theo tờ trình và/hoặc Hợp đồng thế chấp/Cầm cố là 179.196 tỷ đồng.

Hơn 200 mã tài sản còn lại không có đủ điều kiện pháp lý (chưa có hợp đồng thế chấp/cầm cố, hợp đồng thế chấp chưa được công chứng, tài sản chưa đăng ký giao dịch đảm bảo quy định,...) do vậy SCB không thể tiến hành xử lý tài sản, không đủ điều kiện để được tính giá trị tài sản khi trích lập dự phòng rủi ro.

Bà Trương Mỹ Lan và đồng phạm nâng khống giá trị tài sản bảo đảm như thế nào?

Theo cáo trạng, để rút tiền từ Ngân hàng SCB thông qua thủ đoạn lập hồ sơ vay vốn khổng, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo cán bộ SCB thông đồng câu kết với các đối tượng tại các Công ty Thẩm định giá, phát hành các Chứng thư Thẩm định giá hợp thức các hồ sơ vay vốn của Trương Mỹ Lan. Trong đó, lãnh đạo Ngân hàng SCB (gồm: Võ Tấn Hoàng Văn, Tổng giám đốc; Trương Khánh Hoàng, Quyền Tổng giám đốc; Nguyễn Phương Hồng, Trần Thị Mỹ Dung, Phó Tổng giám đốc) chỉ đạo cấp dưới (gồm: Lê Văn Chánh, Lê Anh Phương, Bùi Ngọc Sơn) trực tiếp hoặc qua trung gian để liên hệ với các Công ty Thẩm định giá, thông đồng, nâng giá tài sản lên nhiều lần, ghi ngày, tháng phát hành các Chứng thư theo yêu cầu của Ngân hàng SCB để hợp thức thủ tục vay vốn.

Kết quả điều tra xác định: SCB thuê 19 Công ty thẩm định giá/46 đối tượng là Giám đốc, Phó giám đốc, Thẩm định viên, nhân viên thực hiện phát hành tham gia phát hành 378 chứng thư có liên quan đến các khoản vay còn dư nợ của nhóm Trương Mỹ Lan. Đến nay, đã xác định có 05 công ty Thẩm định giá (Công ty Tầm nhìn mới, Công ty MHD, Công ty Thiên Phú, Công ty E xim, Công ty DATC)/7 cá nhân là Giám đốc, Phó giám đốc, Thẩm định viên, cá nhân môi giới phát hành 23 chứng thư thẩm định giá hợp thức cho các khoản vay của nhóm Trương Mỹ Lan.

Để hợp thức hồ sơ, rút được tiền tại Ngân hàng SCB, Trương Mỹ Lan và các đồng phạm đã dùng nhiều tài sản chưa đủ điều kiện pháp lý, nâng khống giá để đưa vào làm tài sản bảo đảm cho các khoản vay. Đối với 1.284 khoản vay còn dư nợ thuộc trách nhiệm của Trương Mỹ Lan, có 1.166 mã tài sản có giá trị sổ sách Ngân hàng SCB ghi nhận, phân bổ là 1.265.504 tỷ đồng, nhưng Công ty Thẩm định giá Hoàng Quân chỉ định giá được 726/1.166 mã tài sản còn lại 440/1.166 mã tài sản, Công ty Thẩm định giá Hoàng Quân không định giá vì lý do các tài sản là Cổ phần cổ phiếu, quyền tài sản, bất động sản không đủ hồ sơ, pháp lý tài sản...

Khi cần rút các tài sản có pháp lý, có giá trị để bán hoặc sử dụng cho các mục đích khác, Trương Mỹ Lan chỉ đạo các đồng phạm thực hiện việc hoán đổi, rút các tài sản đảm bảo có giá trị ra khỏi Ngân hàng SCB, thay thế bằng các tài sản khác, hầu hết có giá trị thấp hơn tài sản đã rút ra.

Để dễ dàng hoán đổi tài sản bảo đảm, Trương Mỹ Lan và các đồng phạm tại SCB không thực hiện việc đăng ký giao dịch bảo đảm theo quy định hoặc biến tướng thành "Quyền tài sản" để tránh việc đăng ký giao dịch bảo đảm.

Trong số 1.284 khoản vay thuộc trách nhiệm của Trương Mỹ Lan có 240 tài sản bảo đảm giá có tổng trị giá trên sổ sách là 487.451,5 tỷ đồng, bị hoán đổi thành 278 tài sản bảo đảm, giá trị trên sổ sách là 351.948,3 tỷ đồng; Công ty Thẩm định giá Hoàng Quân chỉ định giá được 260/278 tài sản với tổng trị giá 108.109,8 tỷ đồng.