Xuất hiện thủ đoạn lừa đảo mới khiến nhà bán online “đứng ngồi không yên”

TS Joshua Dwight, Phó chủ nhiệm bộ môn Công nghệ thông tin và Kỹ thuật phần mềm, Đại học RMIT Việt Nam, mới đây đã chia sẻ một thông tin gây lo ngại cho những người bán hàng online tại Việt Nam.

Cụ thể ông cho biết trong dịp mua sắm Ngày Độc thân (11-11) vừa qua tại Trung Quốc, một số người đã dùng AI để giả mạo lỗi sản phẩm, biến trái cây tươi thành hỏng, váy áo tinh tươm thành rách, hay cốc sứ nguyên vẹn thành rạn nứt, để đòi hoàn tiền mà không phải trả lại hàng.

Những đối tượng xấu còn dùng công nghệ AI tạo sinh và deepfake cho phép tạo ra đánh giá, hình ảnh, thông tin sản phẩm hoặc quảng cáo giả mạo chỉ trong vài phút hoặc vài giây.

Những chiêu trò này ảnh hưởng đến cả người mua lẫn người bán. Tội phạm mạng còn có thể lập gian hàng giả trên sàn thương mại điện tử hoặc mạng xã hội, đăng quảng cáo với hình ảnh và video sản phẩm có vẻ chân thật, rồi xóa tài khoản sau khi lừa được một số nạn nhân.

Theo TS Joshua Dwight, một số sàn thương mại điện tử ở Trung Quốc đang bắt buộc cung cấp bằng chứng video cho các yêu cầu hoàn tiền và đánh giá độ tin cậy của người mua dựa trên hành vi trong quá khứ.

Một số khác triển khai công cụ phát hiện hình ảnh do AI tạo ra, dù độ chính xác vẫn là thách thức.

Những thông tin này ngay lập tức khiến giới kinh doanh tại Việt Nam lo ngại. Bởi, một số sàn thương mại điện tử tại Việt Nam đang áp dụng chính sách trả hàng, hoàn tiền khá đơn giản. Đối tượng xấu có thể lợi dụng điều này để dùng AI để chỉnh sửa, tạo ra hình ảnh sản phẩm lỗi nhằm yêu cầu hoàn tiền mà không cần trả hàng.

"Hiện chưa ghi nhận trường hợp nào tương tự tại Việt Nam nhưng nếu AI bị lợi dụng để trục lợi từ chính sách hoàn tiền, chắc chắn nhà bán sẽ chịu tổn thất rất lớn" - một nhà bán Việt chia sẻ.

Do vậy, TS Joshua Dwight đề nghị các nền tảng cần xem xét lại thiết kế chính sách trả hàng, hoàn tiền để bảo vệ người bán trước tình huống gian lận có thể xảy ra. Cụ thể, cần hạn chế lựa chọn "chỉ hoàn tiền" (toàn bộ hoặc một phần) mà không cần trả lại sản phẩm nếu khách hàng không hài lòng với sản phẩm đã mua. Đưa ra cảnh báo, nhắc nhở về hành vi gian lận trả hàng.

Ngoài ra, cần áp dụng hình thức hoàn bằng phiếu mua hàng (store credit) thay vì tiền mặt trong các trường hợp đáng ngờ. Đào tạo nhân viên để nhận biết các dấu hiệu AI giả mạo và xử lý tranh chấp kịp thời.