5 bước ngoặt quan trọng nhất thế giới đã xảy ra trong năm 2025

Năm 2025 không chỉ là một cột mốc thời gian thông thường mà đã trở thành một chương mang tính bước ngoặt trong lịch sử nhân loại. Đây là thời điểm mà những thành tựu rực rỡ nhất của trí tuệ con người va chạm trực diện với những giới hạn khắc nghiệt nhất của hành tinh. Thế giới đang vận hành trong một trạng thái lưỡng cực: một bên là sự thăng hoa của công nghệ tác nhân tự trị và chinh phục không gian, một bên là sự mong manh trước những thảm họa thiên nhiên tàn khốc và sự sụp đổ của các hệ sinh thái cơ bản.

1. Chuỗi nhiệt kỷ lục và sự sụp đổ của các ngưỡng giới hạn hành tinh

Năm 2025 chính thức được Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) và Copernicus ghi nhận là năm nóng nhất trong lịch sử quan sát của con người. Nhiệt độ trung bình toàn cầu đã chạm ngưỡng tăng 1,55°C so với thời kỳ tiền công nghiệp, đánh dấu năm đầu tiên nhân loại chính thức vượt qua rào cản 1,5°C của Thỏa thuận Paris trong suốt 12 tháng liên tục.

Sự gia tăng nhiệt độ này không chỉ là một con số thống kê khô khan mà là sự sụp đổ dây chuyền của các hệ thống sinh thái. Tại Bắc Cực, tốc độ tan băng diễn ra nhanh gấp 4 lần mức trung bình toàn cầu. Ước tính có khoảng 532 tỷ tấn băng đã tan chảy tại Greenland chỉ trong một mùa hè, trực tiếp đẩy mực nước biển dâng cao và làm thay đổi dòng chảy đại dương.

Đáng lo ngại hơn, báo cáo từ Trung tâm Resilience Stockholm chỉ ra rằng nhân loại đã vượt qua 7 trên 9 giới hạn hành tinh (Planetary Boundaries). Các giới hạn về thay đổi hệ thống đất, chu trình nitơ và phốt pho, đặc biệt là sự tích tụ của các thực thể mới như vi nhựa và hóa chất vĩnh cửu, đã rơi vào vùng nguy hiểm đỏ.

Sự mất mát đa dạng sinh học đạt đến mức báo động khi tỷ lệ tuyệt chủng của các loài hiện nay cao gấp 1.000 lần so với mức nền tự nhiên. Những rạn san hô, vốn là vườn ươm của đại dương, đã bị tẩy trắng tới 90% tại các khu vực nhiệt đới, đe dọa nguồn cung thực phẩm của hàng tỷ người phụ thuộc vào biển.

2. Trí tuệ nhân tạo (AI) đạt đến ngưỡng tác nhân tự trị

Nếu như các năm trước là thời kỳ của AI tạo sinh (Generative AI) thì năm 2025 chính là kỷ nguyên của AI tác nhân (Agentic AI). Đây là bước nhảy vọt từ việc AI chỉ biết trả lời câu hỏi sang việc AI có khả năng tự lập kế hoạch, sử dụng các công cụ phần mềm và thực hiện các chuỗi tác vụ phức tạp một cách độc lập để đạt được mục tiêu cuối cùng.

Trong lĩnh vực kinh tế và quản trị, các "Tác nhân AI" đã bắt đầu thay thế các quy trình vận hành truyền thống. Chúng không chỉ viết mã nguồn hay soạn thảo văn bản mà còn có thể tự quản lý các dự án phần mềm từ khâu ý tưởng đến triển khai, tự động điều phối chuỗi cung ứng toàn cầu và tối ưu hóa danh mục đầu tư tài chính mà không cần sự can thiệp liên tục của con người.

Thống kê từ Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy hơn 45% công việc tri thức tại các nền kinh tế phát triển đã được hỗ trợ hoặc thay thế bởi các thực thể tự trị này.

Khả năng tự học và tự chỉnh sửa của AI Agent đã đạt đến mức nó có thể vận hành các hệ thống hậu cần khổng lồ, giúp tiết kiệm hơn 200 tỷ USD chi phí vận tải mỗi quý thông qua việc tối ưu hóa quãng đường và giảm thiểu xe rỗng.

Tuy nhiên, sự phát triển này cũng tạo ra một làn sóng dịch chuyển nhân sự chưa từng có, buộc các chính phủ phải xem xét lại toàn bộ hệ thống giáo dục và an sinh xã hội khi những kỹ năng tư duy logic vốn được coi là độc quyền của con người nay đã bị máy móc vượt qua.

3. Những bước tiến khổng lồ trong công nghệ hàng không và vũ trụ

Năm 2025 được ghi nhận là năm bận rộn nhất trong lịch sử khám phá không gian kể từ thời kỳ Apollo. Sự kiện chấn động nhất là sứ mệnh Artemis 2 của NASA. Lần đầu tiên sau hơn 50 năm, một phi hành đoàn gồm 4 người đã bay vòng quanh Mặt Trăng trên tàu Orion. Đây không chỉ là một chuyến bay thử nghiệm mà là lời khẳng định nhân loại đã sẵn sàng cho việc xây dựng trạm cư trú Gateway và đưa con người đổ bộ xuống cực Nam của Mặt Trăng trong tương lai gần.

Cùng lúc đó, lĩnh vực hàng không dân dụng cũng chứng kiến sự lên ngôi của taxi bay (eVTOL). Tại các đô thị lớn như Paris, Dubai và Seoul, các dịch vụ vận tải hàng không đô thị đầu tiên đã chính thức đi vào hoạt động thương mại. Với mức đầu tư vào lĩnh vực này đạt kỷ lục 12 tỷ USD trong năm 2025, những chiếc máy bay điện cất cánh thẳng đứng đã thay đổi khái niệm về di chuyển trong thành phố, giúp giảm thời gian tắc đường từ hàng giờ xuống còn vài phút.

Đặc biệt, dự án Starship của SpaceX đã đạt đến trạng thái vận hành ổn định với tần suất phóng dày đặc. Khả năng tái sử dụng hoàn toàn của Starship đã kéo giảm chi phí đưa hàng hóa lên quỹ đạo xuống dưới mức 200 USD/kg, mở ra kỷ nguyên sản xuất dược phẩm và linh kiện bán dẫn trong môi trường không trọng lực. Không gian gần Trái Đất chính thức trở thành một khu kinh tế mới với quy mô hàng trăm tỷ USD, thu hút sự tham gia của hàng loạt công ty tư nhân thay vì chỉ các cơ quan chính phủ.

4. Kỷ lục đầu tư vào năng lượng tái tạo và cuộc cách mạng pin

Bất chấp những biến động của địa chính trị, dòng vốn đổ vào năng lượng sạch trong năm 2025 đã chạm mức cao nhất mọi thời đại. Tổng mức đầu tư toàn cầu cho năng lượng tái tạo và công nghệ lưu trữ đã vượt ngưỡng 750 tỷ USD. Lần đầu tiên trong lịch sử, số tiền đầu tư vào năng lượng mặt trời đã gấp đôi số tiền đổ vào khai thác dầu mỏ và khí đốt tự nhiên.

Sự bùng nổ này được thúc đẩy bởi sự đột phá của công nghệ pin thể rắn (Solid-state battery) bắt đầu được thương mại hóa quy mô lớn. Loại pin này giải quyết được ba điểm yếu lớn nhất của xe điện: mật độ năng lượng thấp, thời gian sạc lâu và nguy cơ cháy nổ. Nhờ đó, doanh số xe điện toàn cầu đã đạt mức chiếm 40% tổng lượng xe mới bán ra tại các thị trường lớn.

Tại châu Âu và Bắc Mỹ, các dự án điện gió ngoài khơi quy mô khổng lồ đã bắt đầu sản xuất hydro xanh với sản lượng lớn, cung cấp nguồn năng lượng sạch cho các ngành công nghiệp nặng như sản xuất thép và hóa chất. Tuy nhiên, để đáp ứng tốc độ phát triển này, thế giới đã phải chi ra thêm khoảng 200 tỷ USD để nâng cấp và thông minh hóa lưới điện, đảm bảo khả năng truyền tải điện năng từ các nguồn năng lượng tái tạo vốn có tính bất ổn định cao.

5. Thiên tai liên miên và sức tàn phá của bão lũ, động đất

Trái ngược với những thành tựu công nghệ rực rỡ là bức tranh xám xịt về thiên tai trong năm 2025. Hiện tượng nóng lên toàn cầu đã cung cấp một nguồn nhiệt năng khổng lồ cho bầu khí quyển và đại dương, dẫn đến những cơn bão có cường độ và tốc độ tăng cấp kinh hoàng. Thế giới đã phải hứng chịu ít nhất 6 siêu bão đạt cấp 5 (cấp cao nhất) đổ bộ vào các khu vực ven biển, gây ra thiệt hại kinh tế tổng cộng lên tới hơn 350 tỷ USD.

Tình trạng bão lũ không chỉ giới hạn ở các vùng biển. Những trận mưa cục bộ với cường độ chưa từng có (Rain bombs) đã nhấn chìm nhiều thành phố nội địa tại châu Âu và châu Á, phá hủy những cơ sở hạ tầng được thiết kế để chống chịu các điều kiện của thế kỷ trước. Thống kê cho thấy số lượng các vụ lũ lụt nghiêm trọng trong năm 2025 đã tăng 35% so với trung bình thập kỷ trước.

Bên cạnh đó, các hoạt động địa chất cũng diễn biến phức tạp với những trận động đất mạnh trên 7,8 độ Richter xảy ra tại vành đai lửa Thái Bình Dương, san phẳng nhiều khu vực dân cư và gây ra các đợt sóng thần cục bộ. Sự kết hợp giữa nắng nóng cực đoan (nhiệt độ bầu ướt vượt ngưỡng chịu đựng của con người) và thiên tai dồn dập đã tạo ra một làn sóng "di cư khí hậu" với khoảng 20 triệu người phải rời bỏ nhà cửa chỉ trong một năm. Đây là một lời nhắc nhở đanh thép rằng dù công nghệ có tiến xa đến đâu, nhân loại vẫn vô cùng nhỏ bé trước sự giận dữ của tự nhiên nếu chúng ta không sớm tìm cách chung sống hòa hợp với hành tinh.

Năm 2025 khép lại với những bài học sâu sắc. Nhân loại đang nắm giữ trong tay những công cụ vĩ đại như AI tự trị hay năng lượng mặt trời vô tận, nhưng thách thức lớn nhất không phải là phát triển thêm công nghệ, mà là cách sử dụng chúng để cứu vãn ngôi nhà chung trước khi các giới hạn hành tinh hoàn toàn sụp đổ.