Giám đốc Alpha Books: Doanh nhân trưởng thành từ...học sinh cá biệt

“Một ngôi nhà không có sách vở cũng giống như một cơ thể không có tâm hồn.” - Triết gia Cicero đã từng nói như vậy về vai trò của sách.

Chúng tôi đã có cuôc gặp gỡ với một "doanh nhân làm sách" - Anh Nguyễn Cảnh Bình - Giám đốc Alpha Books và nói chuyện về những ước mơ, hoài bão cũng như những trăn trở của anh.

Bước chân vào phòng làm việc của anh, ai cũng phải ngạc nhiên. Không phải bởi sự hoành tráng, sang trọng, mà là sự giản dị, khiêm nhường. Không có gì đáng kể hơn một tủ sách, và một phiên bản của Hiến pháp Mỹ được treo trang trọng ở bàn làm việc.

Trò chuyện với doanh nhân, lạ thay, câu chuyện lại hầu như chẳng dính dáng gì đến kinh doanh.

Học sinh cá biệt

Nguyễn Cảnh Bình từng là học sinh cá biệt suốt những năm cuối cấp 3 và 5 năm Đại học, là sự phiền lòng của cha mẹ, thầy cô. Mê sách từ bé, sống với sách suốt thời ấu thơ, nhưng cậu bé Bình không hề "ngoan ngoãn" trên lớp học. Cậu hỏi bằng được những gì mà cậu cho là thầy cô... chưa đúng, ít nhất là so với những kiến thức khổng lồ cậu đọc miệt mài qua sách vở - những điều cậu thấy khác với sách giáo khoa.

"Những năm cuối cấp 3 và Đại học, có lẽ chưa từng có thầy cô giáo nào lại chưa từng một lần đuổi tôi ra khỏi lớp" - Nguyễn Cảnh Bình nhớ lại "tuổi thơ dữ dội" của mình. "Mặc dù tôi học giỏi nhưng nhiều lần tôi muốn bỏ học, bởi tôi không thấy nhiều ý nghĩa trong những gì tôi được dạy. Tôi sớm nghĩ đến chuyện kiếm tiền...."

Học khối A, từ nhỏ là học sinh rất giỏi toán và được giải Nhì thành phố Hà Nội năm 1988 môn Vật lý, nhưng môn học Bình mê nhất lại là lịch sử. Anh cho rằng, để hiểu một đất nước, cũng như một con người, để tìm ra con đường cho tương lai nhất định phải hiểu lịch sử. Anh nói, Lịch sử quan trọng đối với từng con người, từng tổ chức & cả dân tộc.

Ám ảnh bởi cái nghèo

Cũng giống như nhiều người cùng thời, Nguyễn Cảnh Bình có cuộc sống thời thơ rất nghèo và đầy vất vả. Anh kể, năm 1989, khi chuyển nhà, cả đồ đạc gia đình anh không đầy một cái xe tải nhỏ, đấy là còn chở thêm cả hàng chục cục gạch. Mãi đến năm 1993-1994, gia đình anh mới có tiền để mua TV cho nhà, nên ngoài 20 tuổi, lần đầu tiên anh mới được xem TV tại nhà mình.

Nguyễn Cảnh Bình sớm "ác cảm" với cái nghèo. Vì ghét cái nghèo, anh nhất quyết không muốn xin tiền đi học thêm, thậm chí không muốn thi đại học chỉ vì không muốn lại xin tiền gia đình. Năm 1988, anh viết bài báo đầu tiên và cho rằng thanh niên cần phải phải nghĩ đến kiếm tiền, đi kiếm tiền chứ không chỉ biết việc học hành… Suy nghĩ đó là cực kỳ không bình thường vào những năm đó, nên bạn bè gọi anh là lập dị. Với suy nghĩ đó, Bình quen với lao động và lăn lộn kiếm tiền. Quét sơn, cạo rỉ thùng xi téc, nuôi gà, nuôi chim cút..., anh chẳng nề hà việc gì.

Hiến pháp Mỹ và sự ra đời của Alpha Books

Nguyễn Cảnh Bình là người ham đọc sách, ham tìm hiểu vì thế anh đến với việc biên soạn cuốn “Hiến pháp Mỹ được làm ra như thế nào?” về giai đoạn thành lập nước Mỹ những năm 1780. Đây là cuốn sách Bình bỏ ra 2 năm để hoàn thành - với sự tham khảo khối lượng kiến thức đồ sộ. “Chúng ta cần phải hiểu cội rễ, hiểu cách thức và cả quá trình đi lên của các quốc gia phát triển trên thế giới, và Mỹ là nước tôi muốn nghiên cứu kỹ nhất.”

Nhưng sau khi dịch và biên soạn vài cuốn sách, anh hiểu rằng việc viết một cuốn sách, hoặc vài ba cuốn sẽ chẳng mang lại điều gì lớn lao, anh muốn nhiều hơn thế. Vì thế, cùng với một nhóm bạn bè thích dịch sách, Nguyễn Cảnh Bình nhận thấy phải lập một công ty xuất bản sách mới có điều kiện thực hiện được điều anh muốn. Cuối năm 2004 - đầu năm 2005, Alpha Books đã ra đời như vậy. “Tri thức sẽ và phải là chìa khóa cho chúng ta phát triển. Chúng ta phải nhanh chóng mang nguồn tri thức đó về cho người Việt Nam”.

Con đường làm doanh nhân của Nguyễn Cảnh Bình bắt đầu.

Nguyễn Cảnh Bình là một doanh nhân "lạ lùng". Anh không nói nhiều đến chiến lược dài hạn, cũng không muốn để tâm đến những cản trở trên thương trường. Với anh, sách lậu, thị hiếu đọc của độc giả, tỷ lệ đọc sách chưa cao của người Việt, hay quá trình khó khăn khi thương lượng mua bản quyền sách nước ngoài... chưa bao giờ là mối bận tâm lớn với anh. Anh nói “Chúng ta phải sống chung với chúng nhưng rồi cải tạo nó, thay đổi nó. Chẳng có ích lợi gì khi ta cứ mãi nhắc đến những khó khăn cản trở cả. Việc kể lể những khó khăn không làm cho chúng mất đi. Chúng ta không thể đổ lỗi cho các thất bại bởi bất cứ lý do nào. Thất bại chỉ là do chính bản thân ta mà thôi." - Không đổ lỗi cho hoàn cảnh là cách kinh doanh mà Nguyễn Cảnh Bình và cộng sự thống nhất.

Hơn 10 cuốn đầu tiên trong Bộ sách Góc nhìn Sử Việt vừa được Alpha Books xuất bản là một minh chứng cho việc vượt khó khăn vì mục đích đưa những câu chuyện lịch sử đến với độc giả Việt Nam. Bộ sách sẽ gồm hàng trăm cuốn viết về lịch sử dân tộc, về những nhân vật lịch sử với cách nhìn mới mẻ, đa chiều, về những sự kiện và câu chuyện của dân tộc Việt Nam bị quên lãng nhiều thập kỷ nay đang được anh và đồng nghiệp mang lại cho độc giả. “Người Việt Nam phải hiểu rõ hơn, sâu sắc và đầy đủ về quá khứ để soi rọi tương lai. Nếu chúng ta hiểu đầy đủ và toàn diện về lịch sử đất nước, về dân tộc, hẳn chúng ta sẽ tìm ra con đường phát triển và có động lực mạnh mẽ cho sự thay đổi này”.

Nguyễn Cảnh Bình cùng Alpha Books đã phải lặn lội gặp gỡ nhiều học giả, tìm trong những kho sách cũ, các thư viện… để tìm những tư liệu cũ, quý hiếm ít người biết, và gặp con cháu những tác giả để xin phép xuất bản… Chúng tôi ấn tượng với những thông tin mà Alpha Books tổng hợp được trong bộ sách mới được xuất bản, những câu chuyện về vua Quang Trung, về Trần Hưng Đạo, về Phan Đình Phùng… từng được xuất bản ở Việt Nam trước năm 1945 được đưa trở lại với độc giả.

Từ đam mê đọc sách, đam mê tri thức, Nguyễn Cảnh Bình đã tìm cách biến nó thành cơ hội kinh doanh, làm chủ nó, với mong muốn tốt đẹp mang kiến thức, trí tuệ đến từng người Việt.

Minh Thư