Dự án khổng lồ ở Thổ Nhĩ Kỳ gặp biến: "Giấc mơ" của Nga sau vụ nổ Nord Stream bị trì hoãn

Hãng tin Reuters (Anh) trích dẫn 2 nguồn thạo tin cho biết, nỗ lực của Nga nhằm tạo ra một "trung tâm khí đốt" ở Thổ Nhĩ Kỳ để thay thế doanh số bán hàng bị mất ở châu Âu đang phải đối mặt với sự chậm trễ vì những bất đồng về việc ai sẽ chịu trách nhiệm về dự án.

Dự án khổng lồ ở Thổ Nhĩ Kỳ

Tổng thống Putin lần đầu tiên nêu ra ý tưởng thành lập "một trung tâm khí đốt ở Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 10 năm 2022, ngay sau khi các vụ nổ làm hư hỏng đường ống dẫn khí Nord Stream nối Nga với Đức qua biển Baltic. Hiện vẫn chưa rõ ai sẽ là người chịu trách nhiệm cho các vụ nổ. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan sau đó đã chỉ thị cho chính phủ của mình ngay lập tức bắt đầu cho một trung tâm phân phối khí đốt ở nước này.

Một nguồn thạo tin nắm rõ tình hình cho biết, kế hoạch trung tâm khí đốt đã đối mặt với sự chậm trễ bởi Moscow và Ankara đang chưa thống nhất được quyền kiểm soát.

Nguồn tin giấu tên nói với Reuters: "Có những vấn đề về quản lý. Họ đang cân nhắc xem ai sẽ là người quản lý trung tâm này." Một nguồn tin khác thân cận với công ty khí đốt khổng lồ Gazprom cũng thừa nhận vấn đề trong khâu quản lý.

Nga coi trung tâm này là một cách để định tuyến lại hoạt động xuất khẩu khí đốt của mình khi các nước châu Âu đã cắt giảm mạnh việc mua khí đốt. Moscow hy vọng sẽ bán được một lượng khí đốt qua Thổ Nhĩ Kỳ cho các quốc gia không sẵn sàng mua trực tiếp khí đốt từ Nga.

Moscow hiện cung cấp khí đốt cho Thổ Nhĩ Kỳ thông qua đường ống Blue Stream và TurkStream xuyên qua Biển Đen. Khí đốt qua TurkStream cũng được tiếp tục xuất khẩu sang miền nam và miền đông châu Âu, bao gồm Hungary, Hy Lạp, Bosnia và Herzegovina, Romania và Serbia.

Một số nước phương Tây lo ngại rằng bất kỳ trung tâm khí đốt nào của Thổ Nhĩ Kỳ có khí đốt của Nga đều có thể cho phép Moscow che giấu các mặt hàng xuất khẩu bị phương Tây trừng phạt.

Thổ Nhĩ Kỳ là thành viên NATO nhưng có quan hệ tốt với Nga, mặc dù mối quan hệ này đã trở nên căng thẳng vì một số vấn đề, bao gồm cả quyết định của Nga hồi tháng 7 trong việc rút khỏi thỏa thuận do Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian cho phép Ukraine xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đen.

Nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ

Ankara tin rằng, họ có thể tận dụng các mối quan hệ thương mại hiện có và sẽ có trong tương lai để trở thành một trung tâm khí đốt.

Tổng thống Putin cho biết vào hồi tháng 7 rằng, trung tâm khí đốt vẫn nằm trong chương trình nghị sự và Nga muốn thiết lập một nền tảng điện tử để bán khí đốt ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Tại cuộc gặp với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan vào ngày 4/9, ông Putin cho biết Gazprom đã đệ trình lộ trình xây dựng trung tâm cho công ty năng lượng Thổ Nhĩ Kỳ BOTAS. Ông cho biết các vấn đề bao gồm việc thành lập một nhóm làm việc chung, xây dựng khung pháp lý và "các kế hoạch mua bán và chuyển giao khí đốt đã mua".

Thúc đẩy chương trình của riêng mình

Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang thúc đẩy chương trình xuất khẩu khí đốt của riêng mình: BOTAS vào hồi tháng 8 đã đạt được thỏa thuận với MVN của Hungary để bán khoảng 300 triệu mét khối khí đốt. Điều này đánh dấu lần đầu tiên Thổ Nhĩ Kỳ đồng ý xuất khẩu khí đốt với một quốc gia không phải láng giềng và cho thấy nước này có thể sẵn sàng tăng cường an ninh cung cấp năng lượng cho châu Âu.

Thổ Nhĩ Kỳ cho biết cũng có thể đưa đường ống khí đốt tự nhiên xuyên Anatolian (TANAP), vận chuyển khí đốt tự nhiên Azeri đến biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, vào trung tâm được đề xuất.

Nga cung cấp khí đốt qua đường ống cho châu Âu chủ yếu thông qua Ukraine với tốc độ hơn 40 triệu mét khối mỗi ngày, chưa bằng một nửa số lượng khí đốt mà nước này từng bàn cho Liên minh châu Âu trước chiến sự đặc biệt.

Chưa thể thay thế Nord Stream

Điện Kremlin cho biết, đường ống dẫn khí TurkStream không thể thay thế công suất của Nord Stream bị hư hỏng.

Vào tháng 8, Gazprom đã cung cấp cho Liên minh châu Âu thông qua Ukraine và TurkStream khoảng 2,84 bcm khí đốt, trong đó 1,54 bcm được vận chuyển qua Thổ Nhĩ Kỳ và 1,3 bcm qua Ukraine.

Năm 2022, tổng lượng xuất khẩu khí đốt qua đường ống của Nga giảm gần một nửa xuống còn 100,9 bcm, mức thấp thời hậu Xô Viết.

Nhiều quốc gia đã cam kết chấm dứt hoặc hạn chế nhập khẩu dầu khí từ Nga để cắt giảm nguồn thu của Moscow. Hồi tháng 3, EU cho biết họ sẽ cắt giảm 2/3 lượng khí đốt nhập khẩu từ Nga trong vòng một năm. Vương quốc Anh, quốc gia chỉ nhập khẩu một lượng nhỏ khí đốt của Nga, đã cắt giảm hoàn toàn lượng nhập khẩu.