Ngày càng có nhiều người Mỹ thiệt mạng vì .... điện thoại thông minh

Jennifer Smith không thích thuật ngữ “tai nạn”. Nó bao hàm quá nhiều khả năng và quá ít tội lỗi.

Mẹ cô đã mất trong một “tai nạn” năm 2008, cô nhấn mạnh, khi xe của bà bị tông vào bên hông trên đường đi mua thức ăn cho mèo. Người điều kiển xe là một sinh viên 20 tuổi đã vượt đèn đỏ vì vừa lái xe vừa nói chuyện điện thoại.

“Cậu ta đã rất ăn năn hối hận”, Smith (43 tuổi) nói. “Chuyện đã xảy ra không bao giờ có thể thay đổi được nữa”.

Tuy nhiên trong hồ sơ liên bang, nguyên nhân cái chết không phải do thiếu tập trung hay việc sử dụng điện thoại di động. Đó chỉ là một chi tiết nhỏ trong tổng hợp thiệt hại hàng năm được thực hiện bởi cơ quan Quản lý An toàn Giao thông quốc gia (NHTSA) – chỉ là một trong 37.262 người trong năm đó. Ba tháng sau đó, Smith bỏ việc và thành lập Stopdistractions.org, một tổ chức hỗ trợ phi lợi nhuận. Mục đích của cô là làm cho mọi người biết được nguyên nhân thực sự gây nên cái chết của mẹ cô.

Cho đến khi kết thúc, cô đã không thành công với nỗ lực của mình. Chín năm sau vấn đề tai nạn chết người vì lái xe bị phân tán tư tưởng đã trở nên tồi tệ hơn nhiều.

Trong hai năm qua, sau nhiều thập niên giảm thì tỷ lệ tử vong do tai nạn giao thông tại Mỹ đã tăng lên 14,4%. Chỉ riêng trong năm 2016, hơn 100 người chết mỗi ngày trong hoặc gần các phương tiện giao thông ở Mỹ, lần đầu tiên số lượng đã vượt đỉnh trong vòng một thập kỷ.

Tuy nhiên các nhà quản lý chưa lý giải được lý do tại sao tử vong do tai nạn giao thông lại tăng lên đột ngột. Mọi người lái xe xa hơn nhưng không nhiều: tổng số dặm tăng 2,2% trong năm ngoái. Nói chung, mọi người dường như chạy nhanh hơn và uống nhiều hơn nhưng không đủ để khiến con số tử vong tăng đột biến.

Thế nhưng có ba đầu mối lớn. Thứ nhất, như mọi người có thể đoán đó là sự gia tăng đáng kể trong việc sử dụng điện thoại di động tại Mỹ khi đang lái xe. Từ năm 2014 đến 2016, tỷ lệ người Mỹ sở hữu iphone, điện thoại Android hoặc tương đương đã tăng từ 75% lên 81%.

Thứ 2 là sự thay đổi trong cách dùng khi đang lái xe. Nhắn tin văn bản, cập nhật Twitter, Facebook và Instagram là những hoạt động đòi hỏi sự chú ý nhiều hơn là nghe gọi đơn thuần. Đến năm 2015 có gần 70% người Mỹ sử dụng điện thoại của họ để chia sẻ hình ảnh và theo dõi tin tức sự kiện qua phương tiện truyền thông xã hội. Chỉ trong hai năm tiếp theo, con số đó đã tăng lên 80%.

Cuối cùng, sự gia tăng trong tỷ lệ tử vong phần lớn là trong các vụ tai nạn với người đi xe đạp, người đi xe máy và người đi bộ. Tất cả những người này dễ dàng bị tử vong khi có tai nạn giao thông xảy ra đặc biệt nếu lái xe ôtô tập trung vào chiếu điện thoại hơn là việc lái xe trên đường. Năm ngoái, 5.987 người đi bộ đã tử vong bởi tai nạn ôtô ở Mỹ, tăng gần 1.100 so với năm 2014 tương đương tỷ lệ tăng 22% trong hai năm.

Các nhà quản lý chắc chắn hiểu được những nguy cơ từ việc sử dụng điện thoại trong khi lái xe. Tuy nhiên, họ cũng không lường trước được nó nguy hiểm như thế nào, bởi vì các dữ liệu không phải dễ dàng để thu thập. Và khi điện thoại đi động thay đổi từ các cuộc gọi và văn bản đơn giản tới các mạng xã hội dễ gây nghiện thì các quan chức ngày càng ít hiểu biết hơn về những nguy cơ tiềm ẩn.

Trong số liệu đầy đủ của NHTSA năm 2015, chí có 448 ca tử vong có liên quan đến điện thoại di động, tương đương với 1,4% số người tử vong do tai nạn giao thông. Theo cách đó, việc lái xe say rượu có nguy cơ tử vong gấp 23 lần so với sử dụng điện thoại khi lái xe mặc dù theo nghiên cứu cho thấy rằng cả hai hoạt động này đều có nguy cơ tương tự nhau. NHTSA vẫn chưa đưa ra dữ liệu năm 2016, nhưng cơ quan này cho biết số ca tử vong liên quan tới sự mất tập trung khi lái xe đã suy giảm.

“Thành thật mà nói, tôi nghĩ rằng con số tử vong thực tế liên quan trực tiếp đến điện thoại di động ít nhất nhiều gấp 3 lần con số liên bang thống kê”, Jennifer Smith nói. "Tất cả chúng ta đều thường xuyên sử dụng điện thoại khi lái xe và quy mô của điều này không biết được”

Trong một nghiên cứu mới đây của Hội đồng An toàn quốc gia cho thấy chỉ có khoảng một nửa số tai nạn chết người có liên quan đến việc sử dụng điện thoại di động trong khi đó theo số liệu của NHTSA về tỷ lệ tử vong liên quan đến việc mất tập trung khi lái xe là quá thấp.

Zendrive Inc., một công ty khởi nghiệp ở San Fancisco chuyên phân tích dữ liệu smartphone để giúp các hãng bảo hiểm đánh giá các rủi ro, đã có những phát hiện hữu ích. Trong số 3 triệu người được khảo sát, có tới 88% sử dụng điện thoại khi đang lái xe. Con số thực thế có lẽ còn cao hơn vì Zendrive không nắm bắt được các trường hợp khi điện thoại được gắn cố định trong xe hay còn gọi là công nghệ hỗ trợ điện thoại rảnh tay, điều này cũng được coi là nguy hiểm khi lái xe.

“Điều này thật đáng sợ. Khá nhiều người đang sử dụng những chiếc điện thoại của họ trong khi lái xe”, Jonathan Matus đồng sáng lập Zendrive nói.

NHTSA tính toán số tử vong liên quan đến điện thoại di động chỉ bằng số liệu của từng tiểu bang, mỗi tiểu bang trong số đó đều có phương pháp riêng để chuẩn đoán và mô tả nguyên nhân gây ra vụ tai nạn. Mỗi tiểu bang lại dựa vào các đô thị khác nhau của mình đề biên dịch các số liệu về tai nạn và họ cũng thường làm những điều khác nhau.

Dữ liệu từng bang sẽ được tổng hợp từ các báo cáo do cảnh sát địa phương đưa ra, phần lớn không xem đến việc sử dụng điện thoại di động khi lái xe là nguy cơ tiềm ẩn. Chỉ có 11 tiểu bang sử dụng các mẫu báo cáo có chứa mục liên quan đến điện thoại di động, trong khi 27 bang còn lại có một khoảng trống để ghi nhận việc sử dụng điện thoại di động nói chung là nguyên nhân tiềm ẩn gây tai nạn.

Tennessee là một ví dụ có mẫu báo cáo tai nạn toàn diện nhất, một văn bản yêu cầu cảnh sát đánh giá cả hai sự xao nhãng nói chung và điện thoại di động nói riêng. Trong số 448 vụ tai nạn liên quan đến điện thoại di động trong năm 2015 theo báo cáo của NHTSA thì có 84 vụ được ghi nhận tại Tennessee. Điều đó có nghĩa với một tiểu bang chỉ chiếm 2% dân số nhưng chiếm tới 19% số ca tử vong vì tai nạn xe hơi liên quan đến điện thoại di động. Nhưng trong các cuộc điều tra, điều đó thực sự phụ thuộc vào cách bạn đặt câu hỏi.

“Các nhà điều tra viên tai nạn được khuyến cáo là phải bắt kịp với hiện tượng công nghệ này”

Cảnh sát trưởng Massachusetts State Police, ông Christopher Sanchez, một chuyên gia về lái xe bị mất tập trung nói rằng nhiều cơ quan cảnh sát vẫn tập trung vào việc uống rượu hoặc sử dụng ma túy khi điều tra tai nạn. Ngoài ra, việc xác định liệu điện thoại di động có được sử dụng tại thời điểm xảy ra vụ tai nạn ngày càng trở nên phức tạp và khó khăn hơn.

Đối với các công tố viên cũng tương tự. Hiện tại việc sử dụng điện thoại di động trong khi lái xe là bất hợp pháp tại 15 tiểu bang và gửi tin nhắn bị cấm ở 47 tiểu bang. Tuy nhiên việc nhận được dữ liệu của điện thoại đi động liên quan đến vụ án thường liên quan đến lệnh của tòa án và thậm chí sau đó trong dữ liệu đó có thể không cho thấy nhiều hoạt động ngoài cuộc gọi hoặc tin nhắn văn bản. Nếu cảnh sát cung cấp bằng chứng chắn chắn rằng việc chạy quá tốc độ, uống rượu và sử dụng ma túy hoặc một số vi phạm khác, các luật sư cũng không bận tâm theo đuổi sự phân tâm như một nguyên nhân gây ra tai nạn.

Giống như Smith, Emily 26 tuổi cũng mất cha mẹ trên đường phố. Kể từ khi cha cô bị tai nạn vào năm 2011 bởi người tài xế mất tập trung, đôi khi cô ngồi trước nhà mình tại vùng ngoại ô phí tây Boston và đếm xem có bao nhiêu người lái xe qua đường liếc xuống nhìn chiếc điện thoại của họ.

“Tôi nói với cảnh sát địa phương: Nếu họ đến đây, ngồi trên ghế của tôi và bán vé. Họ sẽ kiếm được một khoản lớn” cô nói.