Trung Quốc cứu châu Âu vì ... thừa tiền?

Một lý do rõ ràng khác là mong muốn ngăn chặn cuộc khủng hoảng đẩy Châu Âu - thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc - rơi vào suy thoái.

Hơn nữa, nếu cuộc khủng hoảng ở Eurozone lan ra toàn cầu - tương tự như cuộc khủng hoảng thế chấp của Mỹ hồi năm 2008, nó sẽ không chỉ gây tổn hại cho các đối tác thương mại khác của Trung Quốc, mà cho cả ngay chính bản thân Trung Quốc.

Bắc Kinh gần đây đã phải can thiệp để củng cố các ngân hàng trong nước, đối tượng bị nhiều nhà đầu tư lo sợ là đang hoạt động dựa trên những khoản nợ xấu.

Một cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu nữa sẽ khiến các ngân hàng Trung Quốc lâm vào tình trạng thê thảm hơn.

Cảm nhận khó khăn

Với việc người tiêu dùng ở châu Âu - và cả ở Mỹ nữa - đã thắt chặt chi tiêu và hoàn trả các khoản nợ cá nhân, nhu cầu tiêu thụ hàng Trung Quốc đang đi xuống và rất có thể còn xuống mức thấp hơn nữa trong những năm tới.

Đối với các nước Châu Âu đang mắc nợ, việc giảm bớt hàng nhập khẩu nhìn chung sẽ tốt hơn bởi nó giúp giảm bớt gánh nặng thâm thủng thương mại.

Nói cách khác, nếu như người tiêu dùng trong nước “thắt lưng, buộc bụng”, điều đó sẽ có lợi cho quốc gia khi giảm bớt được những khoản phải chi cho hàng nhập từ nước ngoài và duy trì được mức tiêu thụ hàng trong nước sản xuất.

Nhưng đổi lại, việc cắt giảm hoạt động thương mại toàn cầu sẽ càng đẩy cao tỷ lệ thất nghiệp trong thế giới các nước công nghiệp phát triển, trong lúc lại không mấy tác dụng trong việc giúp tránh cuộc khủng hoảng hay giảm bớt nguy cơ lây lan tình trạng suy thoái ra ngoài phạm vi Châu Âu.

Tuy nhiên, việc nhu cầu tiêu thụ hàng xuất khẩu giảm xuống sẽ khiến các nhà xuất khẩu lớn như Trung Quốc rơi vào tình trạng mất việc làm.

Rõ ràng, khi nhu cầu tiêu thụ thế giới đi xuống, chẳng có mấy lý do để duy trì mức đầu tư to lớn vào lĩnh vực sản xuất tại Trung Quốc. Vậy Trung Quốc có nên đầu tư vào các nơi khác trên thế giới?

Đầu tư an toàn

Trung Quốc lâu nay đã rất muốn đầu tư vào châu Âu. Nhưng có nhiều cách khác nhau.

Ngân hàng Banesto của Tây Ban Nha, nền kinh tế yếu nhất của Châu Âu, có thể là địa chỉ đang cần đầu tư, nhưng Trung Quốc lại không mấy mặn mà.

Người ta đang hướng tới việc đầu tư vào trái phiếu Châu Âu nhằm củng cố cho Quỹ ổn định tài chính Châu Âu (EFSF) và việc đầu tư này tương đương với việc cho các chính phủ Châu Âu vay tiền.

Tất nhiên, điều này không có nghĩa là Trung Quốc sẽ cho các chính phủ đang khát vốn nhất vay tiền trực tiếp.

Mua trái phiếu Tây Ban Nha hoặc Italy không phải là một đề xuất hay, trong khi mua trái phiếu Đức rõ ràng là chuyện hấp dẫn, bởi các trái phiếu này nhiều khả năng sẽ được hoàn trả đầy đủ.

Trung Quốc đã tỏ rõ chỉ muốn bỏ tiền vào các khoản đầu tư an toàn, cho nên Bắc Kinh sẽ đòi phải có những bảo đảm phù hợp.

Bởi vậy, khoản đóng góp của Trung Quốc vào EFSF trên thực tế sẽ không khác bao nhiêu so với việc cho Đức vay tiền và điều này không mấy tác dụng trong việc hỗ trợ các nước như Tây Ban Nha hay Italy kiểm soát tài chính.

Giáo sư tài chính quốc tế Michael Pettis của Đại học Bắc Kinh nói rằng Châu Âu, hay ít nhất là Đức, có đủ vốn riêng và thậm chí không cần đến tiền của Trung Quốc.

Ông nói nếu Trung Quốc tăng tổng đầu tư vào khu vực Eurozone, nhiều khả năng việc đó sẽ khiến có thêm nhiều người ở Châu Âu mất việc làm trong lúc giá đồng euro sẽ bị đẩy cao lên. Điều đó sẽ khiến cho hàng xuất khẩu của Eurozone trở nên kém hấp dẫn ở các thị trường quốc tế và hàng xuất khẩu của Trung Quốc mang tính cạnh tranh cao hơn. Đây sẽ là một kết cục rõ ràng sẽ bất lợi cho các nước vùng Địa Trung Hải vốn đang khốn khó.

Đầu tư trực tiếp

Hơn nữa, đầu tư vào trái phiếu chính phủ rất khác so với đầu tư vào các tài sản như các tòa nhà, nhà máy, các cơ sở hạ tầng - các loại đầu tư có thể sẽ đem lại sự tăng trưởng kinh tế và tạo công ăn việc làm.

Các khoản đầu tư như vậy khó có thể xảy ra trong những ngày này, và việc chuyển giao các khoản nợ chính phủ trong Eurozone từ các ngân hàng của châu Âu sang cho Trung Quốc không mấy tác dụng trong việc giúp thay đổi tình thế.

Khi các chính phủ châu Âu hoàn trả các khoản nợ cho các ngân hàng, tiền mặt nhiều khả năng sẽ bị các ngân hàng dùng hết cho hoạt động tái cơ cấu vốn. Vì vậy, nó sẽ không tạo ra được các ngân khoản mới để đem cho các công ty vay tiếp.

Nói cách khác, việc Trung Quốc đầu tư vào trái phiếu Châu Âu cũng sẽ chẳng mấy tác dụng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ở châu lục này.

Việc Trung Quốc đầu tư trực tiếp vào nền kinh tế thực sự ở châu Âu có lẽ sẽ có tác động lớn hơn nhiều.

Nhưng liệu giới cử tri Châu Âu có hoan nghênh hay không việc khách hàng Trung Quốc tới mua bất động sản, công ty, đường sá vào thời điểm giá cả đang đi xuống do cuộc khủng hoảng vẫn tiếp diễn lại là một vấn đề khác.

Nhưng nếu so sánh với những phần thưởng vô hình mà Trung Quốc có vẻ như sẽ đòi hỏi để đổi lại việc đưa ra sự hỗ trợ tài chính chính thức - chẳng hạn như việc được Liên minh Châu Âu sớm công nhận Trung Quốc là một nền kinh tế thị trường, được trao quyền biểu quyết lớn hơn tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), khả năng EU dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho Trung Quốc, hay việc giữ im lặng quanh các nỗ lực của Trung Quốc trong việc giữ đồng nhân dân tệ thấp giả tạo..., thì cái giá phải trả cũng không đến nỗi đắt đỏ.

Theo Minh Bích

Tầm Nhìn