Triệt phá nhiều đường dây lừa đảo liên quan tới tiền ảo

Dù đã có nhiều thông báo, khuyến cáo của các cơ quan chức năng, nhiều đồng tiền ảo vẫn tràn vào Việt Nam. Đáng lo ngại, việc giao dịch tiền ảo gắn với nhiều rủi ro, nguy cơ về lừa đảo tài sản, tội phạm rửa tiền... lại có xu hướng lan rộng ra vùng ven thành phố, các vùng quê. Trước thực trạng trên, lãnh đạo Tổng cục Cảnh sát tiếp tục có khuyến cáo đối với người dân; cũng như nhấn mạnh công tác tuyên truyền, đấu tranh với các loại tội phạm liên quan đến giao dịch tiền ảo.

Trung tướng Trần Văn Vệ, quyền Tổng Cục trưởng Tổng cục Cảnh sát (Bộ Công an) được TTXVN dẫn lời cho rằng, theo các quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về tiền tệ và ngân hàng thì không được phép sử dụng Bitcoin hay các loại tiền ảo khác như một loại tiền tệ.

Đồng thời, việc sở hữu, mua bán, sử dụng tiền ảo tiềm ẩn rất nhiều rủi ro cho người dân; đồng thời tiềm ẩn nguy cơ về các loại tội phạm như lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, tội phạm rửa tiền... Do vậy, quyền Tổng Cục trưởng Tổng cục Cảnh sát khuyến cáo các tổ chức, cá nhân không nên đầu tư, nắm giữ, thực hiện các giao dịch liên quan đến Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác. Đồng thời, lực lượng cảnh sát sẽ tăng cường tuyên truyền; đấu tranh, xử lý nghiêm minh với các loại tội phạm liên quan đến giao dịch tiền ảo.

Hiện nay tại Việt Nam có nhiều sàn tài chính sử dụng đồng tiền ảo Bitcoin như Airbitclub, Bitkingdom, BMW… Một số mô hình cho nhận tài chính sử dụng tiền Việt Nam hoạt động tương tự như M5, G5, Ex101, sm99, srow… Các sàn có điểm chung là cho nhận tài chính thông qua đồng Bitcoin, hoạt động theo mô hình đa cấp, lấy tiền người sau trả cho người trước. Bản chất là đa cấp biến tướng, đưa ra chiêu trò lãi suất khủng từ 30-80%/năm. Hình thức kinh doanh tiền ảo tại Việt Nam diễn ra tự phát, các cá nhân tự đứng ra mua đi, bán lại các đồng tiền ảo mà không đăng ký với bất kỳ cơ quan quản lý nhà nước nào.

Bằng các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan công an xác định tất cả các hệ thống máy chủ có thể cung cấp mã điện tử nằm ngoài lãnh thổ Việt Nam, vì thế chỉ xử lý được những người xác định được tội danh lừa đảo chiếm đoạt tài sản, hoặc vi phạm quy định sử dụng mạng máy tính. Quá trình đấu tranh, cơ quan Công an đã bắt giữ, xử lý nhiều đối tượng "chân rết" tại Việt Nam nhưng chính họ cũng là nạn nhân của việc lừa đảo tiền ảo Bitcoin.

Cơ quan công an cũng đã triệt phá một số đường dây huy động tiền ảo có hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Có thể kể đến một số vụ như: C50 - Bộ Công an phối hợp Công an tỉnh Đồng Nai đã triệt phá đường dây huy động vốn công nghệ cao với số tiền chiếm đoạt lên đến 140 tỷ đồng, đồng thời bắt giữ đối tượng cầm đầu Nguyễn Minh Phương (39 tuổi, trú tại thành phố Biên Hoà, tỉnh Đồng Nai), cùng hai đồng phạm. Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an quận Bắc Từ Liêm (Hà Nội) đã bắt giữ 3 đối tượng và lập hồ sơ, xử lý vi phạm liên quan đến mạng đa cấp Boss - Bitcoin.com. Tại Nghệ An, cơ quan chức năng phát hiện một số đối tượng đã tổ chức hội thảo về tiền ảo tại khách sạn Phương Đông với sự tham gia của 250 người...

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Lê Minh Hưng trả lời chất vấn của Đại biểu Quốc hội ngày 16/11. Ảnh: VGP

Liên quan đến tiền điện tử, tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Quốc hội ngày 16/11, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Lê Minh Hưng khẳng định, “đây không phải vấn đề của Việt Nam, mà còn của nhiều quốc gia khác trên thế giới và nhiều quốc gia đang nghiên cứu về điều chỉnh, quản lý đồng tiền này như thế nào”.

Trên thế giới có nhiều kinh nghiệm, có nước cấm không sử dụng, nhưng có nước khuyến cáo rủi ro liên quan đến giao dịch bitcoin, có nước cho phép sử dụng, song số liệu này không nhiều.

Ở Việt Nam, NHNN đã có ý kiến nhiều lần, theo quy định pháp luật hiện hành, bitcoin không phải đồng tiền mặt, không phải phương tiện thanh toán hợp pháp, nên các giao dịch sử dụng đồng tiền này là giao dịch không hợp pháp.

Về vấn đề nhìn nhận bitcoin là tài sản, hàng hóa, theo ông Lê Minh Hưng thì vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau.

Chính phủ giao các bộ, ngành, trong đó Bộ Tư pháp chủ trì, nghiên cứu Đề án khuôn khổ pháp lý quản lý hàng hóa ảo, trong đó có bitcoin. NHNN với giác độ quản lý tiền tệ sẽ phối hợp với Bộ Tư pháp xây dựng cơ sở pháp lý. “Quan điểm của NHNN là trong xu thế phát triển hiện nay của thế giới cần có cơ sở để quản lý đồng tiền ảo, trong đó có bitcoin".

Trước đó, NHNN cũng đã dẫn các quy định pháp luật hiện hành cho biết, bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam; việc phát hành, cung ứng, sử dụng bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác làm phương tiện thanh toán bị cấm tại Việt Nam.

Về chế tài xử lý vi phạm, theo quy định tại Khoản 6 Điều 27 Nghị định 96/2014/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng, hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp (bao gồm cả bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác) sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính ở mức phạt tiền từ 150 - 200 triệu đồng.

Đồng thời, từ ngày 1/1/2018, hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp (bao gồm cả bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác) có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điểm h Khoản 1 Điều 206 Bộ luật Hình sự 2015 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2017).