Trung Quốc đón kỷ lục buồn

Tính đến ngày 24/12/2025, Trung Quốc đã ghi nhận 2.386 thương vụ ABS, vượt qua kỷ lục từng thiết lập năm 2021, theo dữ liệu từ Wind. Tổng giá trị của các giao dịch này đạt 2.300 tỷ USD, mức cao nhất trong vòng 4 năm.

ABS là công cụ tài chính được bảo đảm bằng dòng tiền trong tương lai từ một nhóm tài sản như tiền thuê nhà, quyền khai thác hạ tầng hay cho thuê bất động sản công. Điều khiến giới quan sát đặc biệt chú ý là phần lớn các thương vụ phát hành ABS trong năm nay đến từ cấp tỉnh và thành phố, những nơi đang chật vật đối phó với khoản nợ chồng chất.

Trong một động thái thể hiện rõ áp lực ngân sách, Li Dianxun, Tỉnh trưởng tỉnh Hồ Bắc, đã phát biểu: “Biến mọi tài nguyên nhà nước có thể thành tài sản, mọi tài sản nhà nước có thể thành chứng khoán, tận dụng mọi quỹ công có thể để xoay xở.”

Quan điểm này phản ánh thực trạng nhiều chính quyền địa phương tại nước này đang phải xoay xở bằng mọi cách có thể để vượt qua “cơn khát” tiền mặt và theo đuổi mục tiêu tăng trưởng GDP do trung ương đề ra.

Sau đại dịch và chính sách siết tín dụng bất động sản của Bắc Kinh, doanh thu từ bán đất, nguồn thu chủ lực của địa phương, gần như cạn kiệt. Tỷ lệ nợ chính thức cộng với khoản vay qua các công ty tài chính ngoài ngân sách (LGFV) của địa phương đã tăng vọt từ 62% GDP năm 2019 lên khoảng 84% GDP trong năm 2024, theo IMF.

Bắc Kinh đã tung ra gói hoán đổi nợ trị giá 1.400 tỷ USD nhằm hỗ trợ các LGFV trả nợ đến hạn. Tuy nhiên, tổng nghĩa vụ tài chính của các thực thể này vẫn vào khoảng 10.000 tỷ USD, một con số khổng lồ khiến Bắc Kinh cũng e dè.

Đó là lý do vì sao các địa phương buộc phải “mài sắc” mọi tài sản có thể. Tại Hồ Bắc, chính quyền đã lập danh mục tài sản công trị giá tới 3.060 tỷ USD có thể để chứng khoán hóa. Các tỉnh Quảng Đông, An Huy cũng đang làm điều tương tự.

Cách tiếp cận này từng được ông Lý thử nghiệm ở tỉnh Hồ Nam khi còn là phó tỉnh trưởng, như biến gầm cầu thành bãi đỗ xe hay sân thể thao. Theo số liệu chính thức, từ 2022-2024, các chương trình như vậy đóng góp gần 11% tổng thu ngân sách của Hồ Nam.

Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ, sau vài năm, phần lớn tài sản tốt đã được đem bán hoặc phát hành ABS, còn lại chủ yếu là những tài sản “kém chất lượng”.

Tại thủ phủ Vũ Hán của tỉnh Hồ Bắc, Tập đoàn Giao thông công cộng, đơn vị vận hành hệ thống xe buýt thành phố, đầu năm nay đã phát hành lô ABS đầu tiên trị giá 600 triệu NDT (trong tổng kế hoạch 4 tỷ NDT) chứng khoán hóa trên cơ sở tài sản của mình.

Vấn đề là doanh nghiệp này đang lỗ nặng. Trong nửa đầu năm 2025, khoản lỗ ròng lên tới 821 triệu NDT, so với mức lỗ 13 triệu NDT của cả năm 2024. Kết quả là, trái phiếu 10 năm này đang giao dịch thấp hơn mệnh giá 5%.

Một thương vụ khác còn nhiều lo ngại hơn. Một doanh nghiệp nhà nước tại Vũ Hán phát hành ABS trị giá 300 triệu NDT dựa trên tòa nhà từng bị coi là không có tiềm năng - tòa nhà AI Hồng Sơn. Họ tuyên bố đã nâng tỷ lệ lấp đầy từ 30% lên gấp 3 bằng cách “bổ sung tính năng AI”. Tuy nhiên, theo ghi nhận tại chỗ của phóng viên Financial Times, các nhân viên văn phòng tại đây không nhận thấy bất kỳ cải tiến AI rõ ràng nào.

Nhiều “công ty AI” thuê trong tòa nhà thực chất là doanh nghiệp nhà nước được chuyển đến từ nơi khác trong khu công nghiệp lân cận. Một công ty công nghệ được phát hiện có nhiệm vụ chính là kiểm duyệt nội dung trên nền tảng video Kuaishou, một công việc mang tính lặp lại, ít giá trị gia tăng.

Trong bối cảnh nền kinh tế nội địa Trung Quốc tăng trưởng chậm lại, chứng khoán hóa tài sản đang trở thành "lối thoát" tài chính mới của địa phương. Song, nếu những dự án chất lượng thấp được biến thành ABS, hệ thống tài chính địa phương có thể lặp lại chu kỳ rủi ro và lại phải nhờ Bắc Kinh giải cứu.

Tại trung tâm tổ chức cưới dưới lòng đất ở Vũ Hán, được cải tạo từ hầm thoát lũ, không một khách hàng nào xuất hiện trong chuyến thăm gần đây. Một nhiếp ảnh gia tại đó nói: “Thời hoàng kim là trước năm 2022. Sau Covid và nhu cầu tiêu dùng yếu, mọi người không còn muốn chi mạnh cho đám cưới nữa.”

Tham khảo FT