Ukraine tự mở hành lang mới đưa ngũ cốc ra thế giới bất chấp rủi ro ở Biển Đen

Theo hãng tin AP, giờ đây, ngày càng nhiều ngũ cốc được dỡ khỏi các silo quá tải, hướng đến các cảng trên Biển Đen của Ukraine, và chuẩn bị đi qua một hành lang vận chuyển non trẻ được thiết lập sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận do Liên hợp quốc làm trung gian vào mùa hè này. Hành lang mới cho phép ngũ cốc di chuyển an toàn từ Ukraine ra thế giới ngay trong chiến tranh.

“Rất căng thẳng, nhưng chúng tôi vẫn tiếp tục làm việc… chúng tôi tìm cách xử lý mọi tấn sản phẩm cần thiết cho các đối tác của mình”, Tổng giám đốc cơ sở lưu trữ nói trên, ông Roman Andreikiv cho biết. Hành lang mới của Ukraine, được quân đội bảo vệ, giờ đây đã cho phép ông “giải phóng không gian nhà kho và tăng cường hoạt động”.

Nga đã đình chỉ thỏa thuận mang tính bước ngoặt cho phép Ukraine xuất khẩu ngũ cốc qua ngả Biển Đen hồi tháng 7 năm nay.

Nhưng hiện tại, ngày càng có nhiều tàu thuyền hoạt động tại các cảng Biển Đen của Ukraine, chở đầy ngũ cốc, kim loại và các hàng hóa khác bất chấp mối đe dọa bị tấn công và trúng thuỷ lôi. Hoạt động này đang thúc đẩy nền kinh tế phụ thuộc vào nông nghiệp của Ukraine, đồng thời mang lại nguồn lúa mì, ngô, lúa mạch, dầu hướng dương và các loại thực phẩm giá phải chăng khác cho các khu vực ở Châu Phi, Trung Đông và châu Á, những nơi mà giá cả địa phương tăng cao khiến tình trạng mất an ninh lương thực ngày càng gia tăng.

Munro Anderson, người đứng đầu hoạt động của Vessel Protect, đơn vị đánh giá rủi ro chiến tranh trên biển và cung cấp bảo hiểm với sự hỗ trợ từ Lloyd's, công ty bảo hiểm lớn nhất thế giới, cho biết: “Chúng tôi đang nhận thấy niềm tin mới của các nhà khai thác thương mại muốn nhận hàng ngũ cốc của Ukraine”.

Ihor Osmachko, Tổng giám đốc Tập đoàn Agroprosperis, một trong những nhà sản xuất và xuất khẩu nông sản lớn nhất Ukraine, nói rằng ông cảm thấy “lạc quan hơn hai tháng trước”. “Vào thời điểm đó, hoàn toàn không biết làm thế nào để sống sót”, ông Osmachko nhớ lại.

Kể từ khi chuyến tàu đầu tiên khởi hành vào giữa tháng 9 trên hành lang mới, Agroprosperis cho biết họ đã vận chuyển hơn 300.000 tấn ngũ cốc đến Ai Cập, Tây Ban Nha, Trung Quốc, Bangladesh, Hà Lan, Tunisia và Thổ Nhĩ Kỳ.

Tuy nhiên, rủi ro đối với tàu thuyền vẫn là trở ngại chính cho hành lang vận chuyển mới. Nga đã cảnh báo vào mùa hè này rằng các tàu rời và đến các cảng Biển Đen của Ukraine sẽ bị cho là mang theo vũ khí.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết các đồng minh đã đồng ý cung cấp tàu để giúp nước ông bảo vệ các tàu thương mại ở Biển Đen nhưng vẫn cần có thêm hệ thống phòng không.

“Phòng không đang bị thiếu hụt” - ông Zelensky nói với các phóng viên hôm 25/11 tại hội nghị thượng đỉnh an ninh lương thực quốc tế ở Kiev - “Nhưng điều quan trọng là chúng tôi đã đạt được thỏa thuận, chúng tôi có tín hiệu tích cực và hành lang đang hoạt động”.

Một cuộc tấn công tên lửa nhằm vào cảng Odesa đã đánh trúng một tàu thương mại treo cờ Liberia trong tháng này. Không lâu sau đó, các công ty bảo hiểm, nhà môi giới và ngân hàng đã hợp tác với chính phủ Ukraine để công bố phạm vi bảo hiểm phù hợp cho các chuyến hàng ngũ cốc ở Biển Đen, giúp các chủ hàng yên tâm.

Đại sứ Mỹ tại Ukraine, Bridget Brink đăng dòng tweet trên mạng X hôm 24/11 rằng bất chấp các cuộc tấn công như vậy, Ukraine đã xuất khẩu hơn 5,6 triệu tấn ngũ cốc và các sản phẩm khác thông qua hành lang mới. Trước chiến tranh, lượng xuất khẩu lên tới gần gấp đôi con số đó mỗi tháng – theo Thứ trưởng Kinh tế Ukraine, Taras Kachka.

Kelly Goughary, nhà phân tích nghiên cứu cấp cao tại công ty phân tích và dữ liệu nông nghiệp Gro Intelligence, cho biết: “Cách họ vận chuyển hiện nay chắc chắn tốn kém hơn và mất thời gian hơn nhiều. Nhưng họ đang đưa sản phẩm ra khỏi cảng, điều này tốt hơn tình hình mà nhiều người đã dự đoán vào thời điểm sáng kiến ngũ cốc Biển Đen bị đình chỉ”.

Kể từ khi chiến sự bắt đầu, Ukraine đã gặp khó khăn trong việc cung cấp lương thực cho các nước có nhu cầu. Ngay cả trong thỏa thuận kéo dài một năm mà Liên hợp quốc làm trung gian, khi Ukraine vận chuyển gần 33 triệu tấn thực phẩm, Nga vẫn bị cáo buộc làm chậm quá trình kiểm tra tàu mà tất cả các bên phải thực hiện.

Mykola Horbachov, Chủ tịch Hiệp hội Ngũ cốc Ukraine cho biết: “Hành lang đó hoạt động không ổn định, rất khó đoán định trước đối với chúng tôi”.

Và bây giờ, quân đội Ukraine đang quyết định thời điểm an toàn để ra khơi. Ông Horbachov nói: “Hoạt động này có thể phát sinh thêm chi phí, nhưng vẫn dễ dự đoán hơn so với trước đây”.

Ông Osmachko, quan chức Tập đoàn Agroprosperis chuyên xuất khẩu nông sản của Ukraine, cũng đồng quan điểm. Trước xung đột, nhà xuất khẩu này đã trả chi phí 50 USD/tấn để vận chuyển ngũ cốc qua Biển Đen. Ông Osmachko cho biết, các giải pháp thay thế kể từ sau chiến tranh - bao gồm các tuyến đường sông xuyên châu Âu - khiến công ty tốn kém gần gấp ba lần. Còn theo hành lang mới của Ukraine, công ty chỉ phải trả 70-80 USD/tấn.

Thêm vào đó, hành lang vận chuyển của Ukraine cho phép các tàu đi lại ít hơn trong các khu vực nguy hiểm so với thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen và tránh những cuộc kiểm tra gây trì hoãn – ông Anderson tại công ty Vessel Protect cho biết.

Tập đoàn Agroprosperis không còn phải trả tiền thuê tàu chờ xung quanh. Sự chậm trễ trong việc kiểm tra đã từng khiến công ty thiệt hại 30 triệu USD trong thoả thuận ngũ cốc trước đây.

Mặc dù sự chậm trễ không còn nữa nhưng “rủi ro quân sự, rủi ro an toàn, rủi ro chiến tranh vẫn còn đó. Và không phải tất cả các công ty bảo hiểm đều sẵn sàng chấp nhận rủi ro này”, ông Osmachko thừa nhận.

Trong một động thái khác, một chương trình nhân đạo đã được mở rộng hôm 25/11 nhằm quyên góp ngũ cốc của Ukraine cho các quốc gia đang đối mặt với tình trạng thiếu lương thực. Tiếp theo, chương trình này sẽ mang đủ ngũ cốc để giúp đỡ gần 400.000 người ở Nigeria, Tổng thống Zelensky cho biết.

Bộ trưởng Nông nghiệp Ukraine Mykola Solskyi nói rằng, mục tiêu của hành lang vận chuyển mới là xuất khẩu ít nhất 6 triệu tấn ngũ cốc mỗi tháng.