Ai sẽ quản thực phẩm chức năng?

Trước sự bất cập trong quản lý thực phẩm chức năng (TPCN) dẫn đến tình trạng bát nháo trên thị trường, nhất là việc quảng cáo thổi phồng gây ảnh hưởng đến sức khỏe, túi tiền của người sử dụng, nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đã bày tỏ sự đồng tình khi Luật Dược sửa đổi bổ sung quy định về việc quản lý TPCN. Tuy nhiên, ngay sau đó, Hiệp hội TPCN Việt Nam đã có văn bản kiến nghị QH cần xem lại quy định “lấn sân” này.

“Luật hóa” quản lý TPCN

Có mặt tại Việt Nam khoảng 15 năm nhưng thị trường TPCN đã bùng nổ với hơn 10.000 sản phẩm của gần 3.000 doanh nghiệp nhập khẩu và sản xuất. Trong khi thị trường TPCN phát triển nhanh chóng thì công tác quản lý lại còn nhiều khoảng trống.

Đại biểu Bùi Văn Phương (Ninh Bình) cho rằng hiện nay, người dân đang mất rất nhiều tiền vào TPCN vì nhầm lẫn với thuốc. “Nhiều người tiền mất tật mang, bệnh trầm trọng thêm vì sự lầm lẫn này” - ông nhấn mạnh. Ngoài ra, ông Phương cũng lo ngại khi hiện nay, nhiều phương tiện thông tin đại chúng quảng cáo TPCN rất tinh vi, “TPCN mà quảng cáo như thần dược”.

Theo ông Phương, TPCN được sự hỗ trợ tích cực của các giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ trong ngành y tế. Giá TPCN bán rất cao so với giá thành vì tâm lý người dân là sản phẩm ít tiền thì không tin đó là tốt. Ông Phương đề nghị Luật Dược sửa đổi nên đưa TPCN vào phạm vi điều chỉnh, có những quy định chặt chẽ và những điều cấm cần thiết để quản lý.

Cùng quan điểm này, bà Phạm Khánh Phong Lan, Phó Giám đốc Sở Y tế TP HCM, kiên quyết giữ quan điểm trong Luật Dược phải có chương riêng về quản lý TPCN và mỹ phẩm. Bởi lẽ, theo bà Lan, đang có khoảng trống cơ sở pháp lý về quản lý như: quảng cáo quá lố, tiêu chuẩn sản phẩm thuốc được đăng ký thành TPCN để “né” các quy định...

Một số ĐB cũng cho rằng tình trạng TPCN giả mạo, không rõ xuất xứ được mua bán tràn lan trên mạng, trên thị trường khiến người tiêu dùng không phân biệt được thật giả. Không ít người còn lợi dụng các kênh bán hàng đa cấp, núp bóng từ thiện tổ chức khám, chữa bệnh miễn phí để tư vấn, tiếp thị, bán TPCN với giá cao, làm ảnh hưởng sức khỏe và kinh tế của người dân… Do vậy, cần luật hóa quản lý TPCN.

Đồ ăn không phải thuốc!

Dư luận xã hội bức xúc trước tình hình bát nháo của thị trường TPCN và đòi hỏi phải có sự quản lý chặt chẽ là yêu cầu cần thiết. Tuy nhiên, PG-TS Trần Đáng, Chủ tịch Hiệp hội TPCN Việt Nam, cho rằng việc quản lý TPCN được quy định bởi Luật An toàn thực phẩm, trong khi dự thảo Luật Dược sửa đổi nhằm điều chỉnh các hoạt động quản lý về thuốc và mỹ phẩm. Vì vậy, việc bổ sung các quy định về TPCN vào dự thảo Luật Dược sửa đổi cần phải xem xét lại để tránh chồng chéo, gây rối loạn giữa các văn bản luật.

Trước đó, thay mặt Ủy ban Thường vụ QH trình bày tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự án Luật Dược sửa đổi, Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của QH Trương Thị Mai cho rằng TPCN tuy có tác dụng đối với sức khỏe con người nhưng có cơ chế điều chỉnh khác với thuốc. Hiện nay, TPCN được quản lý bằng quy định của Luật An toàn thực phẩm.

Cùng quan điểm, ĐBQH Nguyễn Văn Tiên (Tiền Giang) cho rằng đây là Luật Dược nên không thể “lấn sân” sang TPCN. Nếu muốn quy định đầy đủ về cơ chế pháp lý đối với TPCN phải có một luật về TPCN. TPCN hiện nay chỉ nằm trong một phần Luật An toàn thực phẩm. ĐB Đỗ Văn Vẻ (Thái Bình) cũng nhất trí với dự thảo không đưa TPCN vào phạm vi điều chỉnh. Tuy vậy, TPCN vốn được nhiều người xem là lá chắn trước các căn bệnh hiểm nghèo nên nhiều nước trên thế giới đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng lạm dụng chúng.

Cảnh báo đối với người dân, PGS-TS Trần Quang Trung, Phó Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật an toàn thực phẩm Việt Nam, cho rằng TPCN vốn chỉ là sản phẩm hỗ trợ sức khỏe như thực phẩm nhưng được bào chế dưới dạng nước, dạng viên, dạng bột… Cũng giống như thực phẩm hằng ngày, TPCN chỉ có công dụng tăng cường dinh dưỡng, tăng sức đề kháng, nâng cao thể trạng chứ không phải thuốc chữa bệnh. Cơ quan quản lý phải thống nhất được biện pháp quản lý, đừng làm rối thêm “ma trận” TPCN.