Bầu cử tổng thống Mỹ: Ai rộng đường hơn?

Cử tri Mỹ ngày 3-11 lựa chọn hướng đi sắp tới của đất nước trong bối cảnh 2 ứng viên tổng thống hàng đầu Donald Trump và Joe Biden có sự tương phản rõ rệt về hầu hết quan điểm và chính sách.

Cửa nào cho ông Trump?

Với kết quả tích cực trong các cuộc thăm dò mới nhất, ứng viên Joe Biden của Đảng Dân chủ được đánh giá cao hơn Tổng thống Donald Trump, ứng viên Đảng Cộng hòa, trên con đường đường chinh phục ít nhất 270/538 phiếu đại cử tri cần thiết để thắng cử. Dù vậy, nhiều người vẫn chưa quên kết quả bất ngờ của cuộc đua 4 năm trước, khi ông Trump dù thua bà Hillary Clinton 2,8 triệu phiếu phổ thông nhưng vẫn thắng phiếu đại cử tri.

Chiến thắng năm 2016 của ông Trump một phần nhờ việc đánh sập cái gọi là "bức tường xanh" của Đảng Dân chủ, tức giành chiến thắng tại 3 bang Michigan, Pennsylvania, Wisconsin. Dù vậy, tổng số phiếu của ông Trump tại 3 bang này chỉ nhiều hơn bà Clinton 77.744 phiếu. Lần này, chiến dịch tranh cử của ông chủ Nhà Trắng gần như chỉ tập trung vào các bang đã rơi vào tay mình lần trước. Nói cách khác, ông không muốn mở rộng bản đồ bầu cử dù vẫn hy vọng có thêm được bang Minnesota (10 phiếu đại cử tri).

Với 304 phiếu đại cử tri giành được 4 năm trước, ông Trump không thể để mất 35 phiếu nếu muốn tiếp tục ở lại Nhà Trắng thêm một nhiệm kỳ. Theo tờ The Australian (Úc), kịch bản này xảy ra nếu ông thua ở cả 2 bang Florida (29 phiếu đại cử tri), Wisconsin (10 phiếu) hoặc 2 bang Pennsylvania (20 phiếu), Michigan (16 phiếu). Trong khi đó, đài CNN chỉ ra kịch bản được xem là duy nhất để giúp ông Trump ở lại Nhà Trắng.

Theo kịch bản này, ông Trump coi như nắm chắc 125 phiếu đại cử tri tại các bang "nhà" và chiến thắng tại các bang chiến trường có truyền thống ủng hộ Đảng Cộng hòa trong các cuộc bầu cử tổng thống gồm: Texas (38 phiếu đại cử tri), Georgia (16), Ohio (18) và Arizona (11). Khi đó, ông Donald Trump nhận được 208 phiếu đại cử tri.

Ngoài ra, trong gần một thế kỷ qua, không có ứng viên Đảng Cộng hòa nào được làm chủ Nhà Trắng mà để thua tại Florida và ông Trump cũng không phải ngoại lệ. Như vậy, ông sẽ có được 237 phiếu đại cử tri. Các cuộc thăm dò bầu cử Mỹ cho thấy cuộc đua 2 bang Iowa (6 phiếu đại cử tri) và Bắc Carolina (15 phiếu) đang khá sít sao. Ông Donald Trump đã thắng ở cả 2 bang này trong cuộc bầu cử năm 2016 nên một kết quả tương tự sẽ giúp ông nâng tổng số phiếu lên 258. Cuối cùng, thành bại sẽ phụ thuộc vào kết quả bang Pennsylvania, nơi ông Trump đã thắng 4 năm trước. Nếu lặp lại được thành tích này, ông sẽ tái đắc cử với 278 phiếu đại cử tri.

Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống Mike Pence tuần hành tranh cử tại TP Traverse, bang Michigan hôm 2-11Ảnh: Reuters

Ông Joe Biden và vợ tuần hành tranh cử tại TP Pittsburgh, bang Pennsylvania hôm 2-11Ảnh: Reuters

Kịch bản tốt cho ông Biden

Ông David N. Bossie, cựu phó quản lý chiến dịch tranh cử của ông Trump năm 2016, cho rằng con đường giành 270 phiếu đại cử tri năm nay là rõ ràng và nó sẽ không khác nhiều so với cuộc bầu cử 4 năm trước. Lạc quan hơn, ông Jason Miller, cố vấn cấp cao của chiến dịch tranh cử năm nay của ông Trump thậm chí tin rằng nhà lãnh đạo này sẽ đánh bại đối thủ với hơn 290 phiếu đại cử tri.

"Ông ấy vẫn có một con đường chiến thắng rõ ràng để tái đắc cử tổng thống. Số phận 2 bang Pennsylvania và Florida vẫn chưa chắc chắn và thậm chí cả bang Arizona cũng không chắc chắn nghiêng về ông Biden" - chuyên gia Wesley Widmaier, của Trường ĐH Quốc gia Úc, nhận định với trang 9news, đồng thời nói thêm rằng người ủng hộ ông Trump có quyền lạc quan.

So với Tổng thống Trump, ông Biden được cho là rộng đường chiến thắng hơn sau khi nhiều cuộc thăm dò cho thấy ông Biden dẫn trước đối thủ tại các bang Michigan, Pennsylvania, Wisconsin, Bắc Carolina (15 phiếu đại cử tri), Arizona (11 phiếu), Ohio (18 phiếu) với những khoảng cách khác nhau. Nếu các kết quả thăm dò này tỏ ra chính xác và ông Biden chiến thắng tại tất cả bang bà Clinton từng đánh bại ông Trump năm 2016 để nắm 227 phiếu đại cử tri, có nhiều kịch bản để ứng viên này chinh phục con số kỳ diệu 270 nói trên.

Cây bút Troy Bramston của tờ The Australian (Úc) nhận định ông Biden khi đó có thể thua ở 2 bang Florida, Arizona (11 phiếu) nhưng vẫn đắc cử chỉ bằng "xây lại bức tường xanh" tại 3 bang Michigan, Wisconsin, Pennsylvania. Đây được xem là kịch bản dễ xảy ra nhất. Ngoài ra, ông Biden có thể vào Nhà Trắng bằng cách thắng tại 2 bang Florida, Michigan để vượt qua cột mốc 270 phiếu đại cử tri. Một kịch bản nữa là chiến thắng tại 3 bang Arizona, Florida, Wisconsin.

Theo phân tích của đài CNN, con đường dễ nhất để ông Biden chinh phục Nhà Trắng khởi đầu với 203 phiếu đại cử tri nắm chắc tại các bang ủng hộ Đảng Dân chủ. Tiếp đó, chiến thắng tại bang Nevada (6 phiếu đại cử tri) và bang Colorado (9 phiếu) giúp con số này tăng lên 218. Đáng chú ý, ông Biden có thể thắng tại 3 bang có truyền thống ủng hộ Đảng Dân chủ ở miền Trung Tây gồm Minnesota (10 phiếu đại cử tri), Michigan (16 phiếu) và Wisconsin (10 phiếu), qua đó nâng tổng số phiếu lên 254. Ông Trump từng giành thắng lợi ở Wisconsin, Michigan và thua sít sao tại bang Minnesota trong cuộc bầu cử năm 2016 nhưng không có nhiều dữ liệu cho thấy kỳ tích này tái diễn.

Cuối cùng, nếu chiến thắng tại bang Pennsylvania (nơi ông chào đời), ông Biden sẽ có 274 phiếu đại cử tri. Kịch bản này cho phép ông Biden thua ở một loạt bang Florida, Georgia, Texas, Arizona, Iowa, Ohio mà vẫn lên nắm quyền.

Cuộc đua kiểm soát lưỡng viện

Bầu cử tổng thống Mỹ không phải là cuộc đua duy nhất diễn ra vào ngày 3-11. Thông qua cuộc bỏ phiếu, hai đảng Dân chủ và Cộng hòa sẽ "chiến đấu" để giành quyền kiểm soát Thượng viện và Hạ viện.

Đảng Cộng hòa chiếm đa số ghế tại Thượng viện kể từ năm 2014. Hiện tại, họ giữ 53 ghế so với 47 ghế của Đảng Dân chủ. Báo USA Today dẫn lời lãnh đạo đa số tại Thượng viện, ông Mitch McConnell, ngày 28-10 dự đoán cơ hội để Đảng Dân chủ giành đa số ghế tại Thượng viện trong cuộc bầu cử ngày 3-11 là 50-50. Trang web phân tích thăm dò dư luận FiveThirtyEight.com dự đoán Đảng Dân chủ có 75% cơ hội để "lật kèo" và Đảng Cộng hòa có 25% cơ hội để giữ quyền kiểm soát Thượng viện.

Ngày 3-11, là thời điểm bầu lại 35/100 ghế tại Thượng viện, trong đó có 23 ghế hiện thuộc về Cộng hòa và 12 ghế thuộc về Dân chủ. Đảng Dân chủ chỉ cần giành được thêm 4 ghế là sẽ kiểm soát Thượng viện, hoặc 3 ghế trong trường hợp họ thắng cuộc đua vào Nhà Trắng (phó tổng thống Mỹ sẽ là chủ tịch Thượng viện). Báo cáo chính trị Cook - bản tin độc lập, phi đảng phái, chuyên phân tích các cuộc bầu cử và chiến dịch cho lưỡng viện Mỹ - cho biết ít nhất 9 ghế đang do Đảng Cộng hòa nắm giữ tại các bang Arizona, Colorado, Georgia, Iowa, Maine, Montana, Bắc Carolina và Nam Carolina có nguy cơ bị đánh bật, còn bên phía Dân chủ chỉ có 1 ghế "lung lay" ở bang Alabama.

Trong khi đó, Đảng Dân chủ đang nắm quyền kiểm soát Hạ viện với 232/435 ghế, còn Đảng Cộng hòa nắm 197 ghế (5 ghế khuyết và 1 hạ nghị sĩ độc lập). Để giành thế đa số, Đảng Cộng hòa cần bảo đảm ít nhất 218 ghế trong cuộc bầu cử lại toàn bộ ghế Hạ viện. Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (thuộc Đảng Dân chủ) hôm 2-11 nói với đài NPR rằng quốc hội Mỹ sẽ chuẩn bị phân định kết quả bầu cử tổng thống nếu không ai giành chiến thắng rõ ràng bằng lá phiếu đại cử tri. "Chúng tôi hiểu luật là gì và vai trò ưu việt của quốc hội, đặc biệt là Hạ viện khi kiểm phiếu" - bà Pelosi nhấn mạnh.