Chuyên gia BIDV và ADB đề xuất cho phép "Big 4" ngân hàng trả cổ tức bằng cổ phiếu, giữ lại lợi nhuận trong 2 - 3 năm tới

TS. Cấn Văn Lực và Nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV

Nhóm chuyên gia

89 bài viết

• Ở kịch bản cơ sở, GDP Việt Nam năm nay sẽ tăng 5,5-6%. Ở kịch bản tích cực hơn, tăng trưởng cả năm có khả năng đạt 6-6,5%.
  Tại: Bức tranh kinh tế vĩ mô Việt Nam quý 1 và dự báo cả năm 2023

Sáng ngày 20/04/2023, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) (chủ trì là Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV) và Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) đồng tổ chức Hội thảo công bố Báo cáo “Thị trường tài chính Việt Nam 2022 và triển vọng 2023” tại Khách sạn Melia, Hà Nội.

Hội thảo có sự tham dự của nhiều chuyên gia kinh tế và  lãnh đạo và đại diện các cơ quan quản lý, các tổ chức quốc tế (UNDP, IFC, ADB, FNF, WB…),…v.v.

Phát biểu khai mạc Hội Thảo, ông Trần Phương - Phó Tổng Giám đốc BIDV chia sẻ: “ Tiếp nối thành công của năm 2022, năm nay BIDV tiếp tục phối hợp với ADB đồng tổ chức Hội thảo công bố Báo cáo “Thị trường tài chính Việt Nam 2022 và triển vọng 2023”. Theo như chúng tôi được biết, cho đến nay đây là Báo cáo duy nhất đánh giá toàn cảnh về thị trường tài chính Việt Nam, bao hàm đầy đủ các lĩnh vực Ngân hàng – Chứng khoán – Bảo hiểm với sự cộng tác nghiên cứu của ADB. Tiếp thu các ý kiến góp ý của các cơ quan hữu quan, các chuyên gia, Báo cáo năm nay tập trung đưa ra những nhận định về xu hướng của thị trường tài chính trong và ngoài nước năm 2022 và triển vọng năm 2023, đặc biệt là nhìn nhận, đánh giá thực trạng, xu hướng và tiềm năng phát triển tài chính xanh ”.

Hội thảo và Báo cáo tập trung vào 3 nội dung chính .

Kinh tế Việt Nam dự báo tăng trưởng chậm lại

Nêu tóm tắt nội dung báo cáo, Tiến sĩ Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu nhận định, thị trường tài chính Việt Nam vẫn trong giai đoạn phát triển, dễ chịu tác động bởi các yếu tố bên ngoài.

Năm 2022, hệ quả từ các gói kích thích kinh tế trước đó và xung đột tại Ukraine, lạm phát toàn cầu tăng nhanh, khiến NHTW các nước thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt bằng cách tăng nhanh lãi suất, khiến tỷ giá biến động, rủi ro tài chính – tiền tệ toàn cầu gia tăng. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng đó, khi mà NHNN phải nâng lãi suất điều hành, can thiệp thị trường ngoại hối, thực hiện nghiệp vụ thị trường mở,…v.v. để giảm áp lực tỷ giá và kiểm soát lạm phát.

Cộng hưởng với các vụ việc vi phạm trên thị trường chứng khoán (TTCK), thị trường tài chính Việt Nam đối diện với vấn đề thanh khoản eo hẹp hơn, lãi suất tăng, tiếp cận vốn khó khăn hơn (nhất là qua kênh phát hành trái phiếu doanh nghiệp). Rủi ro liên thông giữa thị trường tiền tệ - vốn và bất động sản trở lên rõ nét hơn, khi vi phạm của một số doanh nghiệp bất động sản trên TTCK khiến thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp suy giảm, rủi ro thanh khoản hệ thống ngân hàng gia tăng…v.v.

Tuy nhiên, với kinh nghiệm điều hành, chính sách linh hoạt và phối hợp đồng bộ, thị trường tài chính Việt Nam đã cơ bản ổn định trở lại, góp phần tăng khả năng cung ứng vốn, đầu tư và phân bổ vốn cho nền kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô.

Sang năm 2023, trước bối cảnh kinh tế thế giới suy thoái nhẹ, tăng trưởng chậm lại với giá cả, lạm phát đã dịu đi, tỷ giá ổn định hơn và lãi suất chững lại, nhưng còn ở mức cao, thị trường tài chính, ngân hàng có nhiều rủi ro tiềm ẩn, nhất là sau sự cố sụp đổ của một số ngân hàng Mỹ và Thụy Sỹ, dù đã được khoanh vùng xử lý. Kinh tế Việt Nam dự báo tăng trưởng chậm lại (5,5 – 6%) với lạm phát có thể sẽ cao hơn năm 2022 (4-4,5%).

Trong bối cảnh đó, chính sách tiền tệ của NHNN đã và đang chủ động, linh hoạch, thích ứng, ưu tiên hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống ngân hàng, hạ dần lãi suất nhưng không chủ quan với lạm phát. Chính sách tài khóa mở rộng, có trọng tâm, trọng điểm với việc thúc đẩy giải ngân đầu tư công, tiếp tục một số chính sách giãn, hoãn, giảm thuế, phí nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, kích thích tăng trưởng.

"Các điều chỉnh chính sách như việc Chính phủ ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP về phát hành TPDN riêng lẻ, Nghị quyết 33/2023/NQ-CP về phát triển thị trường BĐS, Nghị định 10/2023/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung một số nghị định hướng dẫn Luật đất đai, Đề án phát triển nhà ở xã hội…được kỳ vọng ổn định và lành mạnh hóa thị trường chứng khoán, BĐS nhưng cần theo dõi sát sao và phản ứng chính sách kịp thời vì rủi ro tài chính – ngân hàng toàn cầu gia tăng cũng như những tồn tại trên thị trường tài chính, BĐS cần thời gian để khắc phục.

Cùng với đó, hành vi người dùng đã thay đổi nhiều sau dịch Covid-19 với việc ưu tiên sử dụng thanh toán không dùng tiền mặt hơn, quản lý đầu tư và chi tiêu chặt chẽ hơn. Các nhà quản lý cần có chính sách thúc đẩy hành vi không dùng tiền mặt của người tiêu dùng, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý (kể cả cơ chế Sandbox) để phát triển tài chính số và Fintech", các chuyên gia của nhóm nghiên cứu BIDV và ADB nhận định .

Phát triển tài chính xanh tại Việt Nam

Theo nhóm nghiên cứu, tài chính xanh đang là một xu hướng lớn trên toàn thế giới với sự tham gia vào cuộc của các tổ chức tài chính quốc tế, Chính phủ của các nước cũng như hệ thống tài chính của từng quốc gia, khu vực. Việt Nam không nằm ngoài xu hướng đó khi đang thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh và chứng kiến thị trường tài chính xanh phát triển nhanh hơn trong thời gian gần đây.

Theo đó, các cơ chế, chính sách cho thị trường tài chính xanh tại Việt Nam đang được dần hoàn thiện với từng loại công cụ như trái phiếu xanh-xã hội-bền vững (GSS), cổ phiếu xanh, thị trường Carbon cũng như tín dụng xanh. Môi trường pháp lý hiện nay đang tương đối mở với các sản phẩm tài chính xanh tại Việt Nam và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp huy động nguồn vốn xanh trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, việc triển khai tín dụng xanh, trái phiếu xanh theo quy định mới của Luật Bảo vệ môi trường 2020 vẫn đang chờ hướng dẫn chi tiết hơn.

Mặc dù vậy, những kết quả đến nay của thị trường tài chính xanh tại Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực. Một số doanh nghiệp Việt Nam đã bước đầu thu hút được nguồn vốn trái phiếu xanh trên thị trường quốc tế, thị trường Carbon hứa hẹn sẽ mang lại nguồn thu mới, bền vững cho nông và lâm nghiệp Việt Nam trong tương lai, hay như việc các TCTD Việt Nam đã chủ động để tiếp cận các nguồn vốn quốc tế cho tín dụng xanh, ban hành các quy định nội bộ về khung tín dụng xanh…v.v.

"Trong tương lai, Việt Nam hứa hẹn sẽ là điểm đến hấp dẫn cho nguồn vốn xanh quốc tế với môi trường pháp lý đang được hoàn thiện, các tổ chức tài chính và doanh nghiệp cũng đang nỗ lực để kinh doanh tuần hoàn, phát triển tài chính xanh nhiều hơn, hiệu quả hơn nhằm huy động nguồn lực đầu tư phát triển và hội nhập quốc tế về phát triển bền vững…v.v", nhóm nghiên cứu đánh giá.

Giải pháp để phát triển thị trường tài chính Việt Nam

Tại Hội thảo, các diễn giả, chuyên gia và đại biểu cũng đã đưa ra một số kiến nghị chính sách đối với Quốc hội, Chính phủ, NHNN, Bộ Tài chính và một số bộ ngành liên quan, tập trung vào 2 nhóm chính là: (i) ổn định và phát triển thị trường tài chính và (ii) phát triển tài chính xanh.

Trong đó, nhóm nghiên cứu đề xuất các cơ quan chức năng tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại nói chung và các ngân hàng thương mại có sở hữu Nhà nước chi phối tăng vốn chủ sở hữu, đáp ứng nhu cầu tín dụng và an toàn.

"Nguồn vốn phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam vẫn phụ thuộc chủ yếu vào hệ thống ngân hàng; do vậy, để đảm bảo an toàn và khả năng cung ứng vốn cho nền kinh tế của hệ thống ngân hàng, NHNN và Bộ Tài chính nên xem xét tiếp tục cho phép các NHTM Nhà nước chi phối trả cổ tức bằng cổ phiếu, giữ lại lợi nhuận để tăng vốn trong 2 - 3 năm tới", nhóm nghiên cứu BIDV và ADB kiến nghị.

Ngoài ra, nhóm nghiên cứu cũng đưa ra một số kiến nghị khách nhằm ổn định và phát triển thị trường tài chính có thể kể đến như: cần nâng cao hơn nữa hiệu quả phối hợp chính sách tiền tệ và tài khóa; tiếp tục đẩy nhanh giải ngân Chương trình phục hồi 2022-2023, các chương trình mục tiêu quốc gia và đầu tư công; thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống tài chính, đẩy mạnh cơ cấu lại các TCTD yếu kém nhằm hạn chế cạnh tranh không lành mạnh, tiếp tục giảm mặt bằng lãi suất; quan tâm kiểm soát rủi ro hệ thống, nhất là rủi ro liên thông giữa tài chính và BĐS…v.v

Để phát triển tài chính xanh tại Việt Nam, 5 nhóm giải pháp chính được đưa ra.

Thứ nhất, đẩy nhanh hoàn thiện cơ chế, chính sách, kể cả cơ chế thử nghiệm (sandbox) cho các mô hình kinh doanh mới, thúc đẩy phát triển thị trường trái phiếu xanh, cổ phiếu xanh và tín dụng xanh; 

Thứ hai, xây dựng tiêu chí, tiêu chuẩn chứng khoán xanh, tín dụng xanh để các chủ thể nhất quán áp dụng; 

Thứ ba, với thị trường tín chỉ carbon, cần phát triển, hoàn thiện Sàn giao dịch tín chỉ carbon, các sản phẩm giao dịch (tín chỉ carbon bắt buộc/tự nguyện quốc tế, tín chỉ carbon nội địa tuân thủ các tiêu chuẩn của Việt Nam), thành viên thị trường và môi giới giao dịch, đối tượng giao dịch…v.v; 

Thứ tư, phát triển hạ tầng công nghệ, dữ liệu, thị trường thứ cấp và kể cả phái sinh cho những sản phẩm xanh này về lâu dài; 

Thứ năm, tăng cường truyền thông, phổ cập, hướng dẫn bằng nhiều hình thức khác nhau, qua đó góp phần nâng cao nhận thức và hành động.