"Không thể để startup ngồi ở Việt Nam, đóng thuế cho nước ngoài"

Startup than phiền thủ tục hành chính giải quyết chậm trễ

Chiều ngày 12/8 tại Văn phòng Chính phủ đã diễn ra buổi gặp mặt giữa Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và cộng đồng các doanh nghiệp khởi nghiệp (startup).

Sự kiện có sự tham gia của hầu hết các doanh nghiệp tiêu biểu đại diện cho cộng đồng startup Việt Nam như VNG, VCCorp, DTT, Topica, BabyMe... cho tới các cá nhân, doanh nghiệp, quỹ hỗ trợ startup, đại diện Bộ KH&ĐT, Bộ TT&TT, Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ...

Theo đánh giá, tại Việt Nam hiện đang hình thành hệ sinh thái startup. Cộng đồng này rất đa dạng ngành nghề, từ nông nghiệp, y tế…cho tới các lĩnh vực liên quan đến CNTT, truyền thông như thương mại điện tử, game, công cụ search, mạng xã hội, nội dung.

Nếu nhìn nhận thẳng thắn, hiện nay hầu hết các mảng này đều do các doanh nghiệp nước ngoài chiếm lĩnh, các startup còn gặp rất nhiều khó khăn trong vấn đề kêu gọi nhà đầu tư, hạn chế về nhân lực...

Tuy nhiên, thách thức chồng chất thách thức, bên cạnh những khó khăn nói trên thì hiện nay các startup còn gặp rất nhiều vướng mắc liên quan đến vấn đề giải quyết thủ tục hành chính từ phía cơ quan quản lý.

Ông Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc khối Thương mại điện tử của VCCorp đưa ra một ví dụ mà doanh nghiệp này từng vướng mắc, đó là khi thay đổi giấy phép kinh doanh hoặc có yếu tố liên quan đến đầu tư nước ngoài, thời gian hoàn tất thủ tục rất lâu, có khi phải mất từ 6 – 12 tháng mới xong. Trong khi đó việc hoàn tất dự án của doanh nghiệp có khi chỉ mất 1 tháng. Kết quả là dự án đầu tư bị đình trệ.

Từ kinh nghiệm tại Singapore, đại diện một doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực hỗ trợ startup nhấn mạnh: Tại Việt Nam đang có sự bất cập đó là các thông tin hướng dẫn thủ tục cho doanh nghiệp được hướng dẫn trực tuyến nhưng khi nộp vẫn phải sử dụng văn bản giấy, thời gian đăng ký thành lập doanh nghiệp rất lâu. Trong khi đó như tại Singapore, việc đăng ký thành lập doanh nghiệp mới tại quốc gia này chỉ mất khoảng 3 ngày và các khoản phí đều cho phép được thanh toán trực tuyến.

Toàn cảnh cuộc gặp mặt. Ảnh: Việt Hải.

Từ thực tế có 3 năm hỗ trợ startup trong mảng nông nghiệp, y tế, giáo dục, đô thị…ông Nguyễn Hồng Hải, đại diện Becamex lấy ví dụ, một công ty khởi nghiệp mà doanh nghiệp này từng hỗ trợ mất tới 3 tháng vẫn chưa làm xong các thủ tục giấy tờ.

Ông Trần Anh Dũng, Tổng Giám đốc MOG thẳng thắn nêu quan điểm: Vấn đề gọi vốn cho một nhà đầu tư vào rất khó khăn, tuy nhiên khi đã gọi được vốn lại gặp nhiều vấn đề rắc rối liên quan đến giấy chứng nhận đầu tư, thời gian có khi lên tới 6 tháng. Đây được xem là bất cập lớn, cần được Chính phủ xem xét, có cơ chế giải quyết phù hợp.

“Ăn cơm Việt nhưng đóng thuế cho nước ngoài”

Tại buổi gặp mặt, ông Trình Tuấn, đại diện startup BabyMe (ứng dụng giúp các bà mẹ chăm sóc sức khỏe) cho hay: Hiện nhiều nhà đầu tư nước ngoài rất e ngại khi bỏ tiền đầu tư vào startup Việt Nam do Luật Đầu tư có nhiều giới hạn hoạt động. Cụ thể với trường hợp BabyMe, doanh nghiệp này bắt buộc phải lập công ty tại Singapore, còn công ty hoạt động tại Việt Nam chỉ trên danh nghĩa là oursourcing cho công ty tại Singapore để đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư.

Tức là, những gì doanh nghiệp này làm tại Việt Nam lại thuộc sở hữu của một công ty nước ngoài và thực tế cũng giống như tình trạng chảy máu chất xám.

Ông Nguyễn Ngọc Điệp, CEO của Vatgia.com kể lại một câu chuyện mà theo vị CEO này là “cười ra nước mắt”. Trước đây doanh nghiệp này có điều hành một website thông tin điện tử tổng hợp. Tuy nhiên cứ 2 tuần hoặc 1 tháng lại bị phạt một lần, mỗi lần 20-30 triệu đồng do “nội dung bị vi phạm”. Sau đó, do mệt mỏi và không thể duy trì được hoạt động, doanh nghiệp này đã phải trả lại tên miền, còn dữ liệu được một doanh nghiệp khác mua lại và chuyển máy chủ sang Singapore. Hiện nay, website đó đang hoạt động rất hiệu quả, mỗi tháng thu về hàng trăm triệu đồng.

Từ câu chuyện trên, vấn đề ông Điệp đưa ra đó là, chính sách của Nhà nước cần nghiên cứu phù hợp, để doanh nghiệp startup Việt có thể có được môi trường hoạt động đầu tư ổn định ngay trên đất nước mình.

Phó Thủ tướng giao lưu cùng các startup. Ảnh: Việt Hải.

Bên cạnh đó, đại diện một startup trong lĩnh vực y tế “than phiền” các dự án đầu tư cho CNTT rất nhiều, nhưng nhiều dự án, doanh nghiệp nhỏ rất khó có thể nhảy vào, bị loại ngay từ ngoài vòng gửi xe.

“Cộng đồng startup thường rất nhỏ, không đủ cạnh tranh với doanh nghiệp lớn như Viettel, FPT, VNPT hay doanh nghiệp nước ngoài. Thực tế cần bàn tay hỗ trợ từ phía Nhà nước để khuyến khích doanh nghiệp phát triển”, đại diện startup này nhấn mạnh.

Cũng tại buổi gặp mặt, nhiều ý kiến từ cộng đồng startup cho rằng Nhà nước cần có cơ chế hỗ trợ kịp thời, tham khảo kinh nghiệm hỗ trợ startup tại nhiều quốc gia khác như Malaysia, Nhật Bản, Israel, Mỹ…bởi nếu không có môi trường khuyến khích khởi nghiệp, sẽ dễ dẫn đến tình trạng chảy máu chất xám.

Bên cạnh đó, cũng cần lưu ý đến thực tế hiện nay đối tượng sinh viên trong các trường đại học muốn khởi nghiệp từ rất sớm, trong khi các Đoàn, Hội… chưa đáp ứng được, cho dù sinh viên rất muốn được tìm hiểu về khởi nghiệp.

Chính phủ sẽ đẩy mạnh hỗ trợ

Phát biểu tại buổi gặp mặt, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đánh giá cao cộng đồng startup với những cá nhân tâm huyết, dám mơ ước, có niềm tin, đồng hành cùng sự phát triển của đất nước. Đặc biệt là giữa lúc những người giàu có nhất tại Việt Nam chủ yếu đi lên từ bất động sản, ngân hàng, chứng khoán, thì các startup đang đi lên bằng con đường công nghệ mới.

Về phía Chính phủ, Chính phủ sẽ hết sức ủng hộ, từ vấn đề thuế, thủ tục đầu tư kinh doanh, quỹ đầu tư…dù rằng đó không phải là những vấn đề dễ dàng, phải tìm cách tháo gỡ dần, đừng để chỉ vì chính sách thuế không phù hợp mà nhiều startup người ngồi ở Việt Nam, ăn cơm Việt… nhưng lại mở công ty ở nước ngoài và đóng thuế cho nước ngoài. Và thậm chí, chính sách phải tạo được sự hấp dẫn, sức hút để người nước mở công ty tại Việt Nam.

Phó Thủ tướng cũng nêu rõ Chính phủ sẽ tham khảo và xây dựng cổng thông tin trực tuyến chung của Chính phủ trên cơ sở tham khảo các quốc gia tiên tiến như Hàn Quốc, Singapore, Pháp…; đẩy mạnh cung cấp dịch vụ công lên cấp 3 – cấp 4 thay vì mới chỉ cấp 1, cấp 2 như hiện nay, trong đó vấn đề như hỗ trợ đăng ký kinh doanh trực tuyến phải là vấn đề hàng đầu.

Trước mắt, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam gợi ý Văn phòng Chính phủ xem xét, lập kênh thông tin ngay trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ để các câu hỏi, thắc mắc của cộng đồng startup được chuyển đến chuyên gia, các bộ, ngành liên quan như Bộ KH&ĐT, Bộ Tài chính, Bộ TT&TT… để trả lời các vướng mắc của startup.

Tuy nhiên, cũng theo Phó Thủ tướng, để phát triển, cộng đồng startup còn rất nhiều việc phải làm. Trước hết phải kết nối với nhau, doanh nghiệp lớn hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, chia sẻ dự án. Và thay vì chỉ than khóc, cộng đồng startup hãy đưa ra các kiến nghị vướng mắc từ thực tế để cùng Chính phủ tháo gỡ.

Tại buổi gặp mặt, đại diện Bộ KH&ĐT cho hay, hiện Bộ đang hoàn tất Đề án xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp (dự kiến sẽ trình Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam vào tháng 9/2015), trong đó sẽ đề cập đến những vấn đề “nóng” như quỹ tổ chức, tạo môi trường cho các doanh nghiệp khởi nghiệp…

Phát biểu trước đại diện cộng đồng startup, ông Lại Văn Đạo, Tổng Giám đốc Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) gợi ý các lĩnh vực viễn thông, thực phẩm, dược, bảo hiểm, bệnh viện… hiện rất tiềm năng để các startup lưu ý. Nếu cộng đồng startup có dự án tiềm năng, SCIC sẵn sàng cùng đầu tư.

Về phía Bộ TT&TT, thứ trưởng Phạm Hồng Hải cũng khẳng định quan điểm của Bộ luôn mong muốn, khuyến khích và sẵn sàng ủng hộ các startup; đại diện Bộ Tài chính cũng lưu ý các startup cần rà soát, xem xét lại các vấn đề như chính sách thuế đã đủ ưu đãi hay chưa? Còn vướng mắc gì không?

Trao đổi tại sự kiện, đại diện một số doanh nghiệp như Becamex, FPT… cho hay, hiện các doanh nghiệp này vẫn đang dành các khoản ngân sách nhất định để đầu tư cho startup. Becamex vẫn đang tìm kiếm, hỗ trợ startup trong mảng nông nghiệp, y tế, giáo dục, đô thị…; phía FPT hàng năm cũng dành khoảng 3 triệu USD để đầu tư cho startup.