EU quyết định không 'đụng vào' 200 tỷ USD tài sản bị đóng băng của Nga

Khoản vay 90 tỷ euro là một phao cứu sinh kịp thời khi Ukraine được dự báo sẽ cạn kiệt ngân sách vào tháng 4 năm sau. Theo ước tính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), số tiền này sẽ đáp ứng khoảng 2/3 nhu cầu tài chính của Kyiv trong hai năm 2026-2027, phần còn lại có thể đến từ các đối tác phương Tây khác và IMF.

Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa tuyên bố: “Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận. Quyết định hỗ trợ Ukraine 90 tỷ euro cho giai đoạn 2026-2027 đã được thông qua. Chúng tôi cam kết và chúng tôi đã thực hiện.”

EU cũng sẽ chi trả toàn bộ lãi suất phát sinh từ khoản vay này, giúp giảm áp lực tài chính trực tiếp lên Ukraine.

Bất chấp những kỳ vọng ban đầu, nỗ lực huy động 300 tỷ USD tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga bị đóng băng tại châu Âu để làm "khoản vay bồi thường chiến tranh" đã bị chặn đứng. Thủ tướng Bỉ Bart de Wever là người giữ vai trò then chốt trong việc bác bỏ kế hoạch này, với lý do lo ngại hệ lụy tài chính nếu Nga thắng kiện trong một vụ kiện quốc tế.

Bỉ là nơi đặt trụ sở của Euroclear, nơi lưu trữ khoảng 2/3 số tài sản Nga đang bị phong tỏa. De Wever cho biết, ông và Bỉ đã bị Nga đe dọa trả đũa nếu đồng ý với kế hoạch sử dụng số tiền trên.

Thủ tướng Hungary Viktor Orban, một đồng minh thân cận của cả Tổng thống Trump và ông Putin, đã đồng ý rút quyền phủ quyết, cho phép Ủy ban châu Âu huy động vốn từ thị trường tài chính, dùng ngân sách EU làm tài sản đảm bảo. Tuy nhiên, ông vẫn kiên quyết phản đối việc đụng tới tài sản Nga.

Chính điều này khiến nhiều người nghi ngờ liệu EU có thể thực sự thống nhất trong việc sử dụng số tài sản đóng băng đó để hỗ trợ Ukraine. Mặc dù các quan chức châu Âu tuyên bố sẽ tiếp tục tìm cách khai thác tài sản Nga trong tương lai, việc đã có một phương án thay thế khiến khả năng này càng thêm mong manh.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz khẳng định rằng EU sẽ tiếp tục đóng băng tài sản Nga. Nếu Nga không đồng ý bồi thường chiến tranh, EU có thể sử dụng số tài sản này để hoàn trả khoản vay cho Ukraine.

Việc EU không thể nhất trí sử dụng tài sản Nga đã gửi một tín hiệu đáng mừng cho Moscow và cả Washington, rằng châu Âu có thể sẽ lùi bước dưới áp lực. Đây là điều mà các lãnh đạo châu Âu rất muốn tránh. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh rằng EU cần tìm cách khởi động lại các kênh đối thoại trực tiếp với ông Putin, thay vì để Mỹ tiếp tục đóng vai trò trung gian.

Tình hình càng thêm phức tạp khi chính quyền Trump được cho là đang gây sức ép buộc Ukraine rút khỏi một phần khu vực Donbas vẫn còn do Kyiv kiểm soát. Nếu không có hỗ trợ tài chính từ EU, Zelensky có thể buộc phải nhượng bộ trong các cuộc đàm phán.

Một số nguồn tin tiết lộ, Nhà Trắng của Trump thậm chí còn muốn sử dụng chính tài sản của Nga để tài trợ cho công cuộc tái thiết Ukraine dưới sự lãnh đạo của Mỹ, hoặc thậm chí dùng chúng để phát triển các dự án kinh tế chung với Nga trong tương lai.

Tham khảo WSJ