EU rút lại lệnh cấm hoàn toàn xe xăng: Ai mừng, ai lo?

Tương lai của ngành ô tô châu Âu được kỳ vọng sẽ gắn liền với xe điện, nhưng lộ trình đó đang đứng trước nguy cơ bị kéo dài. Ủy ban châu Âu (EC) mới đây đã phát tín hiệu nới lỏng kế hoạch cấm bán xe sử dụng động cơ đốt trong từ năm 2035, với lý do cần “tăng tính linh hoạt” cho ngành công nghiệp ô tô trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt.

Theo phương án điều chỉnh đang được EC xem xét, thay vì yêu cầu 100% xe ô tô mới bán ra từ năm 2035 phải đạt mức không phát thải, các hãng xe sẽ được phép duy trì tối đa 10% doanh số là xe hybrid hoặc các dòng phương tiện khác, với điều kiện phải mua chứng chỉ bù trừ carbon. Đề xuất này nằm trong “Gói chính sách ô tô” rộng hơn, nhằm dung hòa giữa mục tiêu khí hậu và sức cạnh tranh của ngành công nghiệp ô tô châu Âu.

Nếu được Nghị viện châu Âu thông qua, thay đổi này nhiều khả năng sẽ làm hài lòng các nhà sản xuất ô tô truyền thống - những doanh nghiệp đang gặp áp lực lớn trong quá trình chuyển đổi sang xe điện. Trong những năm gần đây, các hãng xe châu Âu liên tục bị thách thức bởi Tesla và làn sóng xe điện giá rẻ đến từ Trung Quốc, cả về chi phí lẫn tốc độ mở rộng thị phần.

Tuy nhiên, động thái của EC cũng làm dấy lên làn sóng phản đối từ các công ty khởi nghiệp xe điện và giới đầu tư. Ông Craig Douglas, đối tác tại quỹ đầu tư khí hậu World Fund, cảnh báo rằng việc nới lỏng các mục tiêu không phát thải có thể khiến châu Âu đánh mất lợi thế cạnh tranh trong một ngành công nghiệp mang tính chiến lược toàn cầu. “Trung Quốc hiện đã thống trị lĩnh vực sản xuất xe điện. Nếu châu Âu không duy trì các tín hiệu chính sách rõ ràng và đủ tham vọng, rủi ro tụt hậu là rất lớn,” ông Douglas nhận định.

Ông Douglas là một trong những người ký tên vào bức thư ngỏ “Take Charge Europe” gửi Chủ tịch EC Ursula von der Leyen hồi tháng 9, kêu gọi Liên minh châu Âu giữ nguyên mục tiêu cấm xe phát thải vào năm 2035. Bức thư nhận được sự ủng hộ của nhiều lãnh đạo doanh nghiệp trong lĩnh vực năng lượng và xe điện như Cabify, EDF, Einride hay Iberdrola.

Tín hiệu trái chiều

Sức nặng của ngành công nghiệp ô tô truyền thống – lĩnh vực chiếm khoảng 6,1% tổng số việc làm tại EU – vẫn tạo ra áp lực đáng kể lên các nhà hoạch định chính sách. Ngay trong nội bộ ngành ô tô, quan điểm cũng không đồng nhất. Volvo, một trong những hãng xe tuyên bố sớm chuyển sang xe điện hoàn toàn, cảnh báo rằng việc lùi cam kết dài hạn vì lợi ích ngắn hạn có thể làm suy yếu khả năng cạnh tranh của châu Âu trong nhiều năm tới.

Khác với một số đối thủ, Volvo cho rằng thách thức lớn nhất hiện nay không nằm ở mốc thời gian 2035 mà là tốc độ phát triển hạ tầng sạc. Việc nới lỏng quy định, theo hãng xe Thụy Điển, có thể khiến đầu tư vào hạ tầng xe điện chững lại, làm chậm quá trình điện khí hóa trên diện rộng.

Quan điểm này cũng được chia sẻ bởi ông Issam Tidjani, CEO công ty khởi nghiệp Cariqa tại Berlin. Theo ông, “sự linh hoạt” trong chính sách thường dẫn tới việc trì hoãn mở rộng quy mô, làm suy yếu quá trình học hỏi công nghệ và cuối cùng khiến châu Âu đánh mất vai trò dẫn dắt.

Để trấn an những lo ngại đó, EC đồng thời công bố “Chương trình Tăng cường Pin” (Battery Booster), với gói đầu tư trị giá 1,8 tỷ euro nhằm xây dựng chuỗi cung ứng pin xe điện ngay tại châu Âu. Mục tiêu của chương trình là giảm phụ thuộc vào nhập khẩu, đảm bảo an ninh nguồn cung và hỗ trợ sản xuất trong nước.

Sáng kiến này nhận được phản hồi tích cực từ một số doanh nghiệp, trong đó có Verkor – startup pin của Pháp vừa khánh thành nhà máy pin quy mô lớn đầu tiên ở miền Bắc nước này. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng các khoản đầu tư vào pin khó có thể bù đắp hoàn toàn cho những tín hiệu chính sách bị đánh giá là “nửa vời” về mục tiêu khử carbon.

Bên cạnh đó, các hãng xe truyền thống cũng lo ngại yêu cầu mua chứng chỉ bù trừ carbon sẽ đẩy giá xe lên cao, làm giảm sức mua của người tiêu dùng và đi ngược lại mục tiêu tăng tính cạnh tranh.

Cuộc tranh luận càng trở nên phức tạp khi tương lai chính sách của Vương quốc Anh vẫn chưa rõ ràng. Anh hiện chưa áp thuế đối với xe điện Trung Quốc, dù doanh số các mẫu xe này đang tăng nhanh và gây áp lực lên các nhà sản xuất nội địa.

Những tranh cãi xoay quanh lộ trình xe điện cho thấy châu Âu đang đứng trước bài toán khó: cân bằng giữa thực tế kinh tế trước mắt và yêu cầu cấp bách của quá trình chuyển đổi năng lượng. Các quyết định được đưa ra trong giai đoạn này không chỉ định hình ngành ô tô, mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới vị thế của châu Âu trong cuộc đua xe điện toàn cầu.

Theo Tech Crunch