Sản phẩm nano: Siêu nhỏ, siêu đắt

Đầu tháng 11.2011, một công ty kinh doanh tại Việt Nam giới thiệu ra thị trường ba loại thực phẩm chức năng ứng dụng công nghệ nano, nhằm giúp cơ thể hấp thụ các dưỡng chất một cách trọn vẹn.

Trên thị trường hiện đã có khá nhiều loại thực phẩm nano được quảng bá là có nhiều tính năng đặc biệt, tốt hơn các loại thực phẩm thông thường. Trước đó, hàng loạt các loại bao bì, hàng gia dụng, mỹ phẩm... được sản xuất trên nền công nghệ nano đã được giới thiệu.

Hạt siêu nhỏ

Thực phẩm nano có một số thành phần trong đó được xử lý thành hạt có kích cỡ siêu nhỏ – tính bằng nanomet (nên gọi là hạt nano). Một nanômét (viết tắt là nm) là một khoảng cách bằng một phần tỉ mét. Chữ nano (hoặc trong viết tắt là n) viết liền trước các đơn vị trong hệ đo lường quốc tế để chỉ rằng đơn vị này được chia 1.000.000.000 (1 tỉ) lần. Vì siêu nhỏ, nên hạt nano có thể trộn lẫn với nhiều chất khác, làm tăng hiệu quả và giúp cơ thể hấp thu dễ dàng. Chẳng hạn ứng dụng nano sẽ giúp các hạt canxi đi vào máu dễ dàng hơn nhờ kích thước siêu nhỏ. Tương tự, các chất bổ như vitamin, axít béo omega, lycopen… rất cần cho tế bào nhưng mùi vị lại không dễ nuốt (mùi tanh), có thể dùng vỏ nang nano chứa các chất này bên trong, trộn vào thức ăn hoặc nước uống, sẽ không bị mùi.

Theo tài liệu đăng tải trên báo chí và mạng internet, trên toàn thế giới có hơn 200 công ty lớn chuyên về thực phẩm nano, đứng đầu là Mỹ, sau đó là Nhật Bản và Trung Quốc. Thị trường thực phẩm nano thế giới năm 2010 đạt khoảng 20,4 tỉ USD. Sau các thực phẩm biến đổi gen, thì thực phẩm “công nghệ nano” bắt đầu xuất hiện trong bữa ăn của nhiều gia đình trên thế giới.

Trên thị trường, sản phẩm gia dụng ứng dụng công nghệ nano khá phổ biến, như các loại hộp nhựa đựng thực phẩm của công ty nhựa Đại Đồng Tiến; sản phẩm gốm sứ của công ty Minh Long; các loại bình sữa, núm vú.. cho trẻ em đang bày bán ở siêu thị... Theo đó, nhà sản xuất dùng kỹ thuật nanopoly chia nhỏ độ lớn của phân tử bạc với tỷ lệ 1/1 tỉ, sau đó bao phủ đều các nano bạc đó trên bề mặt bình sữa và các loại sản phẩm khác để đạt được hiệu quả kháng khuẩn cao nhất của bạc.

Trong lĩnh vực mỹ phẩm, các loại kem chống nắng chứa titan điôxít và kẽm ôxít ở cấp độ nano, có màu trong suốt khi bôi lên da có độ bám tốt hơn và chống nắng hiệu quả hơn. Ngoài ra, còn có mặt nạ dưỡng da bằng vàng, bằng bạc – tức xử lý vàng, bạc thành hạt nano để chúng “có thể thấm sâu” vào da. Khung xe đạp, vợt tennis, gậy bóng chày… đã được chế tạo từ ống nano carbon đảm bảo có độ bền, độ cứng cao hơn, lớp vỏ bọc bằng vật liệu nano làm giảm độ thấm khí của bóng tennis, giúp trái bóng giữ được áp suất lâu hơn. Vật liệu nano còn được dùng trong các lớp tráng phủ để tạo ra các loại vải và quần áo chống thấm nước, chống bám bẩn, giúp thoát mồ hôi mà không thấm nước mặt ngoài…

Giá siêu đắt

Điều đáng lưu ý ở đây là những loại mỹ phẩm hoặc thực phẩm được quảng cáo theo công nghệ nano thường có giá mắc gấp bốn đến trên mười lần so với sản phẩm thông thường. Chẳng hạn mặt nạ dưỡng da collagen chỉ 200.000 đồng, còn mặt nạ dưỡng da vàng nano giá đến 1,8 triệu đồng. Sữa nano dành cho người tiểu đường (nhãn hiệu Việt Nam) có giá hơn 700.000 đồng/hộp, trong khi loại cùng dung tích không nano (nhãn hiệu Mỹ) giá hơn 200.000 đồng. Mà thực tế thì sản phẩm có đúng là chứa các hạt nano hay không, người tiêu dùng có kinh nghiệm cũng khó lòng nhận biết. Chẳng hạn sữa nano được quảng cáo là chống được bệnh loãng xương nhờ thành phần canxi được xử lý thành các hạt nano dễ dàng đi vào cơ thể, nhưng khi uống loại sữa này thì mùi vị, màu sắc không khác gì so với các loại sữa bột bình thường.

Một phụ nữ từng mua gói dịch vụ massge bằng mặt nạ nano vàng (quảng bá nhập từ châu Âu) trong một năm, than thở: “Năm ngoái (10.2010), giá đắp mặt nạ nano vàng đến 1 triệu đồng/lần, nay (11.2011) chỉ còn 280.000 đồng/lần. Tức không chỉ vì mình phải chịu giá đắt, mà còn vì thấy sau một năm sử dụng, làn da vẫn không cải thiện hoặc đẹp hơn như quảng cáo”.

Theo điều tra của ONG (tổ chức Quốc tế phi chính phủ) “Bạn của trái đất”, đã có đến 300 loại thực phẩm nano lưu hành (như sôcôla hay kem không lipid và không đường mà vẫn giữ nguyên hương vị như loại truyền thống, dầu ăn có thể ức chế sự xâm nhập của cholesterol trong máu, thực phẩm chức năng đốt cháy mỡ...) mà không có ghi chú vào thành phần hay đã qua sự kiểm soát nào khiến người tiêu dùng không thể phân biệt được.

Bên cạnh những mặt lợi (do quảng cáo) đến nay không ai biết dùng thực phẩm nano có những ẩn hoạ nào đi kèm hay không. Tham khảo ý kiến của một số bác sĩ, chuyên viên dinh dưỡng, các vị này cũng cho biết: Vì thực phẩm nano còn quá mới nên cho đến nay chưa có những tài liệu nghiên cứu đầy đủ về mặt lợi cũng như tác hại của nó. Sự hiểu biết về độc tố của những phân tử nano còn rất hạn chế, do thực tế là chưa có phương pháp cho phép đo lường và theo dõi số phận của các hạt nano được chế biến trong một “ma trận” cực kỳ phức tạp (môi trường – thực phẩm – chuyển hoá trong cơ thể sống...)

Câu hỏi đang đặt ra, chúng ta có sẵn sàng đón nhận và đón nhận như thế nào với loại thực phẩm đến thời điểm này vẫn chưa có quy chuẩn riêng về kinh doanh và lưu hành? Và vì sao cơ quan chức năng vẫn chưa ban hành quy chuẩn trên?

Theo Bích Thảo

SGTT