Hàng trăm 'hố tử thần' mọc lên giữa đồng, nông dân hốt hoảng: Giáo sư hé lộ nguyên nhân từ những năm 2000

'Hố tử thần' đột ngột xuất hiện giữa cánh đồng

Theo Reuters, giữa những cánh đồng trồng ngô, lúa mì và củ cải đường rộng lớn ở miền Trung Thổ Nhĩ Kỳ, cảnh tượng kinh hoàng đang diễn ra: hàng trăm hố sụt (sinkholes) mở ra đột ngột với miệng sâu và rộng, khiến nông dân không khỏi hoảng loạn và đặt câu hỏi về tương lai đất nông nghiệp của họ.

Tình trạng này nổi lên mạnh mẽ ở Karapınar thuộc tỉnh Konya, khu vực được xem như "trái tim" của nền nông nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ. Tại một số cánh đồng, hơn 10 hố sụt xuất hiện chỉ trong một khu vực nhỏ, làm gián đoạn sản xuất và đặt ra nỗi lo về an toàn cho người làm ruộng và tài sản của họ.

Chưa dừng lại ở những hố mới xuất hiện, các hố sụt cổ đại từng chứa nước ở các khu vực đồi núi lân cận nay gần như đã khô cạn, phần nào cho thấy sự thay đổi mạnh mẽ về điều kiện môi trường.

Dấu hiệu ngày càng tăng và mối lo từ biến đổi khí hậu

Theo To Vima, giáo sư Fetullah Arik, một chuyên gia địa chất tại Đại học Kỹ thuật Konya, cho biết số lượng hố sụt đã tăng nhanh đáng kể trong những năm gần đây và hiện đã tiến gần tới 700 trong lưu vực Konya. Arik khẳng định nguyên nhân chủ yếu là do biến đổi khí hậu và hạn hán kéo dài từ những năm 2000, khiến lượng mưa giảm sút và mực nước ngầm tụt sâu theo từng năm.

Theo ông, trước đây mức nước ngầm suy giảm khoảng 0,5m mỗi năm vào đầu thập niên 2000, thì nay con số này đã tăng lên khoảng 4–5m/năm là mức độ suy giảm chưa từng thấy, tạo áp lực nghiêm trọng lên hệ thống nước ngầm và địa tầng đất.

Chính sự rút nước này khiến đất đá và các khoang trống ngầm trở nên mất ổn định, dễ dẫn tới "sụp đổ bất ngờ" và tạo ra những hố sâu. Đây là quy luật được các nhà địa chất ghi nhận rằng sự dao động mạnh của mực nước ngầm (đặc biệt là suy giảm nhanh) có thể thúc đẩy quá trình hình thành hố sụt, vì khi nước rút đi, nền đất không còn được hỗ trợ đầy đủ và dễ sụp lún.

Cuộc sống nông dân bị đảo lộn

Với tình hình khô hạn kéo dài, nhiều nông dân buộc phải khoan thêm giếng để bơm nước tưới tiêu, trong đó hàng chục nghìn giếng không có giấy phép, góp phần khai thác cạn kiệt tầng nước ngầm. Ở lưu vực Konya hiện có khoảng 120.000 giếng không phép, gấp ba lần so với giếng được cấp phép.

Ông Mustafa Sik, một nông dân ở Karapinar, cho biết trong vòng 2 năm qua đã hai lần nhìn thấy hố sụt xuất hiện ngay trên đất canh tác của mình. Trong lần thứ hai, hố mở ra chỉ cách người em trai đang làm việc vài mét, kèm theo một "tiếng rung lớn và đáng sợ". Các nhà khảo sát sau đó còn phát hiện ít nhất hai khu vực khác có nguy cơ cao xuất hiện hố mới, dù không thể tiên đoán thời điểm cụ thể.

Nỗi sợ hãi này không chỉ là chuyện mất đất đối với nhiều nông dân, hố sụt có thể nới rộng bất ngờ, nuốt chửng máy móc, đường đi, thậm chí gây nguy hiểm tính mạng nếu xảy ra gần nơi ở hoặc vùng làm việc.

Nhìn từ bức tranh lớn hơn

Hiện tượng hố sụt dày đặc ở Konya không phải là một sự kiện đơn lẻ mà là biểu hiện của cuộc khủng hoảng nước đang diễn ra ở Thổ Nhĩ Kỳ, nơi hạn hán nghiêm trọng và thiếu nước đã ảnh hưởng tới cả thành thị lẫn nông thôn trong năm 2025. Theo các báo cáo quốc tế, lượng mưa ở nhiều vùng đã giảm mạnh trong vài thập kỷ gần đây, gây ra tình trạng thiếu nước kéo dài, hồ chứa cạn kiệt, đất đai bị sa mạc hóa và suy giảm sản lượng nông nghiệp.

Các chuyên gia cảnh báo rằng nếu không có quản lý tài nguyên nước hiệu quả và các chính sách thích ứng khí hậu, tình trạng này không chỉ tiếp tục gia tăng ở Konya mà còn có thể lan rộng sang những khu vực khác, đe dọa an ninh lương thực và sinh kế của người dân.