Loại hạt tưởng chừng 'bỏ đi' lại cực tốt cho sức khỏe

Theo Đông Y, hạt vải (có tên khác là lệ chi hạch, lệ nhân, đại lệ hạch) có vị cam sáp (ngọt chát), tính ôn (tính ấm), có tác dụng tán hàn chỉ thống, tốt cho bệnh nhân tiêu chảy, đau răng, đau tinh hoàn và tiểu đường type 2, đau dạ dày thể can vị bất hòa, thống kinh và sản hậu đau bụng do can uất khí trệ, huyết ứ,...

1. Lợi ích của hạt vải đối với sức khỏe

Mặc dù hạt vải thiều không thể ăn trực tiếp nhưng có thể sử dụng như một vị thuốc Đông Y tốt cho sức khỏe hoặc thuốc bào chế từ hạt vải. Lưu ý không được tự ý dùng hạt vải chữa bệnh hay bổ sung thuốc hoạt chất chiết từ hạt vải theo dạng bổ sung mà không có tư vấn của bác sĩ.

- Đặc tính chống oxy hóa mạnh

Một trong những ưu điểm đáng kể nhất của hoạt chất chiết từ hạt vải đó là đặc tính chống oxy hóa mạnh mẽ bao gồm polyphenol, flavonoid và proanthocyanidin. Những hợp chất chống oxy hóa này có tác dụng vô hiệu các gốc tự do gây hại trong cơ thể, giảm stress oxy hóa và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, ung thư và bệnh lý tim mạch.

- Thúc đẩy trẻ hóa làn da

Cùi vải giàu chất dinh dưỡng tốt cho tóc thì hạt vải lại có lợi cho da. Hoạt chất chiết từ hạt vải cho thấy những tác dụng đầy hứa hẹn với làn da nhờ hàm lượng polyphenol cao có trong các chất chiết xuất này góp phần cải thiện độ đàn hồi và độ ngậm nước của làn da đồng thời giảm sự xuất hiện của các nếp nhăn.

Hơn nữa, đặc tính kháng khuẩn của hạt vải giúp hoạt chất chiết từ loại hạt này có tác dụng ngăn ngừa nhiễm trùng da và thúc đẩy một làn da khỏe mạnh hơn.

- Hỗ trợ sức khỏe tim mạch

Chiết xuất hạt vải được tìm thấy có tác dụng tác động tích cực tới sức khỏe tìm mạch bằng cách cân bằng cholesterol, giảm viêm và thúc đẩy quá trình lưu thông máu trơn tru hơn.

- Tiềm năng chống bệnh tiểu đường

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng hoạt chất chiết từ hạt vải thể hiện đặc tính chống lại bệnh tiểu đường nhờ khả năng điều chỉnh lượng đường trong máu, tăng cường độ nhạy insulin và giảm các biến chứng có liên quan tới tiểu đường type 2 như biến chứng tại thận.

Cơ chế tác động của hoạt chất chiết từ hạt vải được giải thích tương tự như tác dụng của biguanide.

Ngoài các tác dụng tiềm năng kể trên thì các nghiên cứu trên động vật cho thấy hoạt chất chiết từ hạt vải có tác dụng giảm lượng glycogen ở gan một cách đáng kể, ức chế kháng nguyên bề mặt virus của virus gây viêm gan B hay phòng tránh hình thành sỏi mật,... Tuy nhiên vẫn cần nhiều nghiên cứu trên người hơn để có thể kết luận chính xác về nồng độ cần thiết cũng như phạm vi tác động hay tác dụng phụ có thể gặp.

2. Tại sao không nên ăn hạt vải trực tiếp (hạt vải sống)?

Theo Livestrong, hạt vải sống có chứa một số hợp chất độc hại mạnh gọi là hypoglycin A và methylene cyclopropyl-glycine tương tự của nó (MCPG). Một đánh giá trên Tạp chí Nutrition vào tháng 9 năm 2017 cho biết ăn hạt vải thiều trực tiếp có thể tăng các vấn đề về não thần kinh như hạ đường huyết dẫn tới hôn mê do đường máu quá thấp.

Vì thế để an toàn, bạn không nên tự ý sử dụng hạt vải để phòng và trị bệnh.

3. Một số bài thuốc từ hạt vải

Dưới đây là một số bài thuốc từ hạt vải theo Đông Y, khi áp dụng cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc để có tư vấn phù hợp với thể trạng sức khỏe:

- Hỗ trợ điều trị và phòng ngừa biến chứng tiểu đường type 2

+ Bài thuốc 1: Chuẩn bị hạt vải phơi khô, xắt nhỏ đem sắc lấy nước tới khi hỗn hợp cô lại thành cao. Chia cao thành các viên nhỏ khoảng 0,3g/viên. Sử dụng ngày 3 lần, mỗi lần từ 4 đến 6 viên liên tục trong 3 tháng cho một liệu trình.

+ Bài thuốc 2: Chuẩn bị hạt vải sấy khô, tán mịn và cất trong lọ thủy tinh kín. Mỗi ngày uống 3 lần trước khi ăn 30 phút, mỗi lần uống 10g trong vòng 3 tháng.

- Đau dạ dày mãn tính

Chuẩn bị hạt vải sấy khô đem tán mịn và cất trong lọ thủy tinh kín để dùng hàng ngày. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần uống 6g. Có thể pha bột với nước ấm.

- Phòng ngừa sỏi mật

Chuẩn bị 20g hạt vải, 20g hạt quýt, 10g trần bì, 2 trái hồng táo và 3 bát nước sạch. Đem các nguyên liệu đã chuẩn bị đun sôi và uống thay nước, dùng trong ngày.

- Hỗ trợ chữa tinh hoàn sưng đau

Chuẩn bị hạt vải đã đốt tồn tính, nghiền mịn. Mỗi ngày lấy từ 4 đến 6g bột này pha với nước ấm để uống. Mỗi ngày uống 3 lần để có hiệu quả.

- Phụ nữ thống kinh, sản hậu đau bụng

Chuẩn bị 15g hạt vải thiêu tồn tính, 30g củ gấu (hương phụ) đem nghiền mịn và trộn đều. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần uống 6g pha với nước muối nhạt hoặc nước đun sôi.

- Tiêu chảy

Chuẩn bị 4 - 8g hạt vải đã sấy khô đem tán mịn chiêu với nước ấm uống khi tiêu chảy.

- Đau bụng dưới, sa tinh hoàn

Chuẩn bị 12g hạt vải, 4g xuyên tiêu, 4g đại hồi, 2g tiểu hồi, 12g xuyên luyện tử, 4g mộc hương, 2g thanh diêm, 2g muối ăn. Đem tất cả nghiền thành bột mịn. Ngày uống 2 lần, mỗi lần lấy 2g chiêu với nước đun sôi để có hiệu quả.