Nghiên cứu hơn 200 trẻ, chuyên gia chỉ ra 5 dấu hiệu cho thấy trẻ được nuông chiều quá mức

Khi nhắc đến những đứa trẻ được nuông chiều, nhiều người thường liên tưởng đến những cơn giận dữ khi không được thỏa mãn yêu cầu, phản ứng tiêu cực khi phải tuân theo quy tắc, hoặc sự khó chịu trước bất kỳ sự bất tiện nào.

Theo Reem Raouda, chuyên gia về nuôi dạy con một cách tỉnh thức và là người sáng lập BOUND - một bộ nhật ký kết nối cha mẹ và con cái, hành vi "bị nuông chiều" không chỉ đơn thuần là kết quả của sự đòi hỏi hay thiếu kỷ luật. Thực tế, nó còn phản ánh những nhu cầu cảm xúc chưa được đáp ứng, ranh giới không rõ ràng và sự thiếu kết nối thực sự trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái.

Sau khi tiến hành nghiên cứu hành vi của hơn 200 trẻ em, chuyên gia Raouda đã xác định được 5 biểu hiện phổ biến của trẻ bị nuông chiều quá mức. Đồng thời, cô cũng đưa ra những phương pháp hiệu quả để giúp cha mẹ điều chỉnh hành vi của con cái.

1. Khó tiếp nhận lời từ chối

Trẻ thường phản kháng mạnh mẽ khi nghe "không", không hẳn vì điều đó quá khó chịu, mà bởi các ranh giới không rõ ràng khiến trẻ cảm thấy mất kiểm soát. Những quy tắc thay đổi thất thường có thể gây nhầm lẫn và khiến trẻ nổi loạn như một cách để lấy lại quyền chủ động.

Lời khuyên cho cha mẹ:

Thay vì chỉ nói "không" và bỏ qua, hãy công nhận cảm xúc của trẻ: "Mẹ biết con muốn chơi tiếp, nhưng bây giờ là giờ đi ngủ". Khi cha mẹ thiết lập ranh giới bằng sự đồng cảm, trẻ sẽ học rằng quy tắc là để tạo ra sự an toàn và tin tưởng, chứ không phải kiểm soát.

2. Luôn tìm kiếm sự chú ý

Trẻ em thường xuyên đòi hỏi sự chú ý không chỉ đơn thuần vì mong muốn được chiều chuộng. Đôi khi, đây còn là dấu hiệu cho thấy trẻ đang thiếu kết nối cảm xúc hoặc không chắc chắn về vị trí của mình trong gia đình.

Ví dụ, một đứa trẻ hay ngắt lời người lớn hoặc đeo bám cha mẹ khi có mặt người lạ có thể đang cảm thấy không được công nhận khi sự chú ý không dồn về phía mình.

Lời khuyên cho cha mẹ:

Việc cha mẹ dành từ 10 đến 20 phút mỗi ngày để kết nối không gián đoạn với trẻ em là rất quan trọng. Bạn có thể chơi cùng, trò chuyện hoặc chỉ đơn giản là ngồi bên cạnh. Khi trẻ cảm thấy được kết nối, chúng sẽ không còn khao khát sự chú ý liên tục từ người khác.

3. Nổi cáu để đạt được điều mình muốn

Những cơn ăn vạ không phải là sự thao túng mà là tiếng kêu cứu. Khi quá tải cảm xúc, trẻ không đủ kỹ năng để xử lý và phản ứng thường là bùng nổ.

Nguyên nhân có thể đến từ việc trẻ cảm thấy bị phớt lờ, không có tiếng nói trong quyết định liên quan đến mình, hoặc bị kích thích quá mức bởi tiếng ồn, hoạt động hay thay đổi đột ngột.

Lời khuyên cho cha mẹ:

Trong quá trình nuôi dạy trẻ, việc giữ bình tĩnh và công nhận cảm xúc của trẻ là điều rất quan trọng. Cha mẹ có thể nói: "Mẹ thấy con đang rất bực bội" để thể hiện sự thấu hiểu. Đồng thời, việc hiện diện bên cạnh và an ủi trẻ bằng câu nói: "Mẹ ở đây với con đến khi con thấy ổn hơn" sẽ giúp trẻ cảm thấy được hỗ trợ. Qua đó, trẻ sẽ học cách điều tiết cảm xúc của mình thông qua sự kết nối với người lớn, thay vì phải kiểm soát chúng một cách cứng nhắc.

4. Né tránh trách nhiệm

Khi trẻ từ chối dọn dẹp, bỏ cuộc dễ dàng hoặc trốn tránh việc học, điều đó không có nghĩa là trẻ lười hay bướng bỉnh. Có thể trẻ đã từng được bảo vệ quá mức và không có cơ hội đối mặt với thử thách, hoặc bị ép tự lập quá sớm khi chưa sẵn sàng.

Lời khuyên cho cha mẹ:

Giao cho trẻ những trách nhiệm phù hợp với lứa tuổi, mang tính hợp tác. Ví dụ: cùng nấu ăn, cùng giải quyết vấn đề nhỏ. Khen ngợi nỗ lực thay vì chỉ kết quả. Khi cảm thấy mình có năng lực, trẻ sẽ chủ động đón nhận trách nhiệm.

5. Thiếu lòng biết ơn

Hành vi thiếu biết ơn thường phản ánh sự mất kết nối về mặt cảm xúc hoặc cảm giác bị xem nhẹ, chứ không chỉ đơn thuần là thói quen được nuông chiều.

Khi trẻ liên tục được tặng đồ chơi, phần thưởng hoặc quà mà không có sự kết nối thực chất, trẻ sẽ khó biết trân trọng những điều giản dị và ý nghĩa.

Lời khuyên cho cha mẹ:

Lòng biết ơn thường bắt nguồn từ những kết nối ý nghĩa trong cuộc sống. Để nuôi dưỡng lòng biết ơn ở trẻ, cha mẹ nên tạo ra những khoảnh khắc đáng nhớ như nấu ăn cùng gia đình, làm thiệp tặng người thân, hay chia sẻ những niềm vui nhỏ mỗi ngày. Khi trẻ cảm thấy mình có giá trị và được ghi nhận, chúng sẽ tự nhiên biết trân trọng những điều xung quanh.

Reem Raouda cũng nhấn mạnh rằng, cha mẹ nên tránh lạm dụng phần thưởng vật chất. Thay vì thưởng tiền hoặc bánh kẹo khi trẻ giúp việc nhà, hãy sử dụng những lời động viên như: "Cảm ơn con đã phụ mẹ dọn dẹp, mẹ rất vui vì chúng ta đã làm điều đó cùng nhau". Cách tiếp cận này không chỉ giúp trẻ phát triển lòng biết ơn mà còn củng cố mối quan hệ gia đình.

Ngoài ra, theo Reem Raouda, hành vi tưởng chừng "hư" ở trẻ thực chất là tiếng nói của những nhu cầu cảm xúc chưa được đáp ứng. Sự kết nối thật sự không chỉ là dành thời gian cho trẻ, mà là giúp trẻ cảm thấy được nhìn thấy, được trân trọng và được yêu thương vô điều kiện.

Khi cha mẹ chuyển từ cách nuôi dạy kiểm soát sang nuôi dưỡng kết nối, những khoảnh khắc căng thẳng sẽ trở thành cơ hội quý báu để xây dựng niềm tin, sự an toàn và khả năng phục hồi cảm xúc suốt đời cho trẻ.