Tây Nguyên mùa cà phê “đắng”

Cà phê chết khô vì thiếu nước

Mùa đại hạn năm nay tại Tây Nguyên được đánh giá là nghiêm trọng nhất trong 20 năm qua. Nhiều người dân ngậm ngùi chặt bỏ cà phê chuyển sang trồng các loại cây ngắn ngày, chịu hạn như bắp, cỏ cho bò... vì nếu để lại cũng không thể thu hoạch được gì.

Rẫy cà phê của ông Võ Lâm Ba, huyện Chư Pưh, Gia Lai từng thu hơn 250 triệu đồng vào năm 2015, nay khô héo hoàn toàn. Ông Ba đành ngậm ngùi đốn bỏ cà phê để trồng những loại cây khác, do không có nước để tưới cho cây.

Theo tính toán của người dân trồng cà phê ở Tây Nguyên, một gốc cà phê cần 400-700 lít nước/lần tưới, Cả mùa khô cần 4-6 lần tưới nhưng nhiều vườn từ đầu năm đến nay mới chỉ được tưới 1-2 lần. Tại những vùng tâm hạn, có vườn còn chưa được tưới lần nào.

Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, hơn 3.000 ha cà phê, 2.200 ha tiêu ở Tây Nguyên đã mất trắng do không có nước tưới. Con số này sẽ tiếp tục tăng khi đỉnh điểm khô hạn sẽ diễn ra trong tháng 4 và kéo dài đến tháng 6. Cũng theo Bộ NN&PTNT, tổng diện tích cây trồng thiếu nước tưới toàn Tây Nguyên là trên 160.000 ha, đối diện với nguy cơ mất trắng nếu không có lượng nước bổ sung kịp thời. Mỗi tỉnh ở khu vực này thiệt hại không dưới 100 tỉ đồng.

Thiệt hại nhiều nhất là tỉnh Gia Lai. Hàng loạt cây cà phê đã đậu trái trong đợt ra hoa trước tết đang khô và rụng dần. Thiệt hại ước tính trên 150 tỉ đồng. Tỉnh này đã điều hàng chục xe chống hạn do lực lượng quân đội chỉ huy đến các vùng khô hạn để tiếp nước sinh hoạt và bơm tạm cứu cà phê, tiêu. Trong khi đó, các giếng nước hiện hữu không có nước, đào sâu hun hút mà nước cũng không thèm lên khiến cuộc sống của người dân vùng rốn hạn thêm khốn đốn.

Nhận định về tình hình khô hạn tại Tây Nguyên, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hoàng Văn Thắng cho rằng, đây là đợt El Nino kéo dài nhất trong lịch sử quan trắc nước ta. Điều này khiến nhiệt độ tăng cao, lượng mưa ít gây thiếu nước nghiêm trọng, đe dọa đến sản xuất và đời sống của người dân.

Mới đây, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đến Tây Nguyên thị sát và chỉ đạo chi ngay 300 tỉ đồng xây một con đập ở Gia Lai, đề nghị thủy điện xả nước gấp cứu các nhà vườn cà phê cho người dân.

Nín thở chờ... mưa

Theo báo cáo của các Sở NN&PTNT ở Tây Nguyên, hiện các hộ nông dân đều thiếu nước sinh hoạt nghiêm trọng, giếng đào và suối đã cạn kiệt do mực nước ngầm xuống thấp. Trong đó, Gia Lai đang ở mức báo động cấp 1. Cây trồng thiếu nước rụng lá tại nhiều vùng, nguồn nước chỉ đáp ứng khoảng 60% diện tích cà phê.

Lượng nước trên sông Sêrêpok giảm 49%, các sông khác cũng giảm, nhiều nơi khoan xuống 100 m mà vẫn không có nước. Dự báo, tình hình khô hạn sẽ xảy ra trên diện rộng với mức độ gay gắt hơn. Theo đó, công tác chống hạn gặp rất nhiều khó khăn do không có nguồn nước.

Dự kiến, sẽ có khoảng hơn 70.000 ha diện tích cây trồng toàn tỉnh Đắk Lắk có nguy cơ bị hạn, trong đó chủ yếu là diện tích cà phê. Tình hình hạn hán còn nghiêm trọng hơn ở tỉnh Đắk Nông. Toàn Tây Nguyên có trên 100.000 ha cà phê không có nước tưới.

Để ứng phó với tình trạng hạn hán, UBND huyện Krông Buk, tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức khai thác nguồn nước ngầm tại dốc Ea Pi, xã Ea Sin bơm cấp cho người dân trong xã. Đồng thời, UBND huyện này cũng xin chủ trương sửa chữa 3 giếng nước tại 4 buôn đang có 375 hộ dân thiếu nước sinh hoạt nghiêm trọng, xây dựng các điểm cấp nước tập trung cho nhân dân trên địa bàn xã Ea Sin.

Tuy nhiên, tại một số vùng lõi, điều kiện thủy lợi không thuận lợi, để cứu những vườn cà phê cho người dân chỉ có nước... nhờ trời mưa.