Đại biểu Quốc hội: Vực dậy nền kinh tế không thể theo kiểu "chữa cháy"

PGS.TS. Trần Hoàng Ngân

Hiệu trưởng Trường Đại học Tài chính Marketing

60 bài viết

• 8 tháng qua điều hành chính sách tiền tệ đang đi đúng hướng. Tôi đánh giá cao điều hành chính tiền tệ của NHNN.
  Tại: Kiên định điều hành chính sách tiền tệ thận trọng, linh hoạt
• Trong bối cảnh kinh tế tăng trưởng nhanh, giá nguyên vật liệu trên thế giới tăng cao, dẫn đến chi phí kinh doanh tăng theo, nhu cầu vay vốn của DN tăng mạnh là tất yếu.
  Tại: Mòn mỏi chờ cấp tín dụng

"Doanh nghiệp khó khăn liên tiếp, liên tục trong vài năm qua", Đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP Hồ Chí Minh) cho biết bên lề hành lang Quốc hội sáng 23/5.

Theo ông Ngân, doanh nghiệp bắt đầu khó khăn khi có đại dịch COVID-19 trong 2 năm 2020-2021. Sang năm 2022, gặp phải xung đột Nga - Ukraine, dẫn đến thị trường xuất khẩu bị thu hẹp, sau đó là ảnh hưởng của lạm phát, khủng hoảng năng lượng, khủng hoảng lương thực, khủng hoảng nhân đạo… Vì vậy, bản chất năm 2022, doanh nghiệp phục hồi nhưng trong hoàn cảnh khó khăn của thế giới, nên chỉ phục hồi trong nửa đầu năm, đến quý III/2022 đến nay bắt đầu chậm lại.

"Bây giờ phải rất bình tĩnh để giải quyết căn cơ bài toán một cách tổng thể. Không thể giải quyết theo kiểu chữa cháy, vì đám cháy này sẽ lan sang đám cháy khác. Chúng ta phải có hệ thống giải pháp cấp bách ngắn hạn vừa phải có giải pháp dài hạn", ông Ngân nhấn mạnh.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng để hỗ trợ doanh nghiệp một cách hiệu quả nhất thì phải hiểu doanh nghiệp đang gặp khó khăn vấn đề gì. Đại biểu đoàn TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh nhiều đến hai vấn đề là thị trường và vốn.

Kiểm soát độ mở của nền kinh tế

Theo ông Ngân, với doanh nghiệp làm hàng xuất khẩu, hiện tại khó khăn nhất là về thị trường. Thị trường nước ngoài đang rất bấp bênh khi kinh tế thế giới trên đà suy giảm.

Theo đại biểu này, ở các quốc gia có dân số từ vài chục triệu người đến trên 100 triệu dân thì thường phải kiểm soát độ mở kinh tế một cách vừa phải. Bình quân các nước trên thế giới có độ trung bình khoảng 55-60%. Những nước có dân số đông như Ấn Độ, Nhật Bản, Philippines, Indonesia… đều kiểm soát độ mở một cách vừa phải.

Theo đại biểu Trần Hoàng Ngân, nền kinh tế có độ mở lớn gặp nhiều rủi ro khi kinh tế thế giới có biến động lớn

Trong khi đó, Việt Nam có dân số khoảng 100 triệu dân, nhưng độ mở của nền kinh tế gấp đôi GDP. Khi độ mở lớn thì chịu ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài là rất lớn. Trong khi đó, Việt Nam xuất khẩu đạt tới 90% GDP nhưng giá trị gia tăng vẫn rất thấp, chủ yếu nhập khẩu nguyên phụ liệu và bán thành phẩm. Là một quốc gia nông nghiệp những Việt Nam vẫn phải nhập khẩu hàng tỷ USD hàng nông sản.

"Thế giới bên ngoài có nhiều yếu tố bất định. Độ mở lớn sẽ khiến chúng ta phải chao đảo với biến động với thế giới. Cần đặt ra bài toán nghiêm túc để kiểm soát độ mở nếu muốn xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ", ông nói.

Ông Ngân cho rằng nếu thị trường quốc tế khó khăn kéo dài thì phải tính đến thị trường trong nước 100 triệu dân. Tuy nhiên, thị trường trong nước thì lại phụ thuộc vào sức cầu của nền kinh tế. Người dân đã bị thiệt hại nhiều sau 2 năm dịch COVID-19 khiến sức mua thời gian gần đây giảm sút.

Đại biểu này kiến nghị Chính phủ cần quan tâm đến gói hỗ trợ an sinh xã hội. Gói này vừa giúp giảm khó khăn cho những người lao động bị cắt giảm việc làm, hộ gia đình khó khăn, gia đình chính sách… Hơn nữa, gói sẽ giúp kích cầu, tăng tổng cầu cho nền kinh tế.

Căn cơ giải quyết bài toán vốn

Cùng với thị trường, đại biểu đoàn TP Hồ Chí Minh cho rằng cái khó thứ hai của doanh nghiệp là việc tiếp cận vốn. Ngân hàng hiện nay vẫn cho doanh nghiệp vay nhưng điều kiện cho vay là tương đối khó khăn. Ông đánh giá hiện nay dư nợ tín dụng rất thấp cho thấy khả năng cung ứng vốn cho nền kinh tế là có.

Song ngân hàng thì không dám cho vay dưới chuẩn vì phải đảm bảo an toàn. Mặt khác, ngân hàng cũng rất muốn cho vay, bởi nếu để đọng vốn càng nhiều trong ngân hàng thì giống như "cầm hòn than đang cháy trên tay" vì vẫn phải trả lãi cho người gửi tiền.

Giải pháp được ông Ngân đề xuất là cần khôi phục, củng cố và phát triển Quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa. Quỹ này được thành lập từ ngân sách, thu từ thuế mà các doanh nghiệp đóng khi hoạt động tốt. Việc này giống như dùng mô hình của quỹ để bảo lãnh cho doanh nghiệp vay vốn, duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Ông cũng cho rằng cần có chính sách tiền tệ nới lỏng nhưng kiểm soát chất lượng tín dụng, không cho vay dưới chuẩn. Nếu cho vay dưới chuẩn thì có thể giải quyết vấn đề tăng trưởng nhưng có thể gây ra khủng hoảng tài chính ngân hàng.

"Đây là bài toán căn cơ và phải được giải quyết một cách bài bản", ông Ngân nhấn mạnh.

Bên cạnh vấn đề thị trường và vốn, đại biểu đoàn TP Hồ Chí Minh cho rằng Chính phủ cần tiếp tục giải quyết các vấn đề tồn tại của thị trường tài chính, xây dựng một thị trường phát triển lành mạnh, giúp doanh nghiệp phát hành cổ phiếu, trái phiếu, huy động vốn trên thị trường, chứ không chỉ phụ thuộc ngân hàng.

Với gói hỗ trợ lãi suất 2% theo Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội cần tính toán thêm, xem xét lại điều kiện để hỗ trợ cho doanh nghiệp. Ông đề xuất thay vì hỗ trợ cho doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch, hỗ trợ đại trà thì ưu đãi một cách có chọn lọc.

"Cần cho vay hướng vào các doanh nghiệp chuyển đổi hiện đại hóa, chuyển sang kinh tế xanh, chuyển sang kinh tế số. Đây là ưu tiên các khoản vay mang tính đầu tư vào năng suất lao động, thay đổi mô hình phát triển", ông Ngân đề xuất.