Đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn đối với chính sách giá điện, thị trường điện

Hội thảo do Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp với Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức.

Phát biểu khai mạc, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát cho biết, giai đoạn 2016 - 2021, ngành năng lượng đã bám sát chủ trương của Đảng, có những bước phát triển nhanh chóng, tương đối đồng bộ trong tất cả các phân ngành và đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Bên cạnh kết quả tích cực, ngành năng lượng vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần nhanh chóng khắc phục. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quyết định giám sát chuyên đề về vấn đề này.

Ông Lê Quang Huy nêu rõ, trong lĩnh vực năng lượng, ngành điện là ngành hạ tầng quan trọng, phải đi trước một bước để phục vụ yêu cầu phát triển toàn diện kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Chính sách giá điện, thị trường điện ở nước ta là những vấn đề cốt lõi đối với sự phát triển ngành điện, có mối quan hệ mật thiết với thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, tác động trực tiếp đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống người dân, ảnh hưởng đến việc thu hút đầu tư, tiến trình thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, cam kết quốc tế về ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam… Đây cũng là chủ đề thời sự, được lãnh đạo Quốc hội, đại biểu Quốc hội, cử tri, dư luận xã hội quan tâm; có tầm quan trọng đặc biệt, ý nghĩa rất lớn trong quá trình hoàn thiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng nói chung và phát triển điện lực nói riêng. Đây là lý do Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp với Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam tổ chức Hội thảo.

Tại Hội thảo, đại diện Bộ Công Thương, các tập đoàn, doanh nghiệp, chuyên gia đã tập trung thảo luận, phân tích về: chính sách, pháp luật về giá điện, thị trường điện Việt Nam; tác động của bối cảnh quốc tế, khu vực đến giá điện, thị trường điện Việt Nam; tác động của giá điện, thị trường điện đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, bảo vệ môi trường, đảm bảo quốc phòng, an ninh.

Các đại biểu cũng thảo luận về việc tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về giá điện, thị trường điện; công tác quản lý Nhà nước đối với giá điện, thị trường điện, đặc biệt là công tác chỉ đạo, điều hành giá điện, thị trường điện, tái cơ cấu ngành điện, mô hình tổ chức quản lý cả ở góc cạnh quản lý Nhà nước và quản trị doanh nghiệp…

Phát biểu chỉ đạo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đánh giá cao sự chủ động cũng như công tác chuẩn bị của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đối với nhiệm vụ chủ trì tham mưu trong các hoạt động của Đoàn giám sát; đồng thời, hoan nghênh, biểu dương Ủy ban trong việc phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức Hội thảo để có thêm thông tin phục vụ hoạt động giám sát và dự thảo Báo cáo kết quả giám sát.

Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định, ý kiến tại Hội thảo cũng như ý kiến của cử tri và các báo cáo kinh tế - xã hội của Chính phủ cho thấy, chính sách giá điện của Việt Nam thời gian qua đã góp phần vào ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đảm bảo an sinh xã hội. Tuy nhiên, chính sách giá điện, thị trường điện còn nhiều bất cập, hạn chế. Có ý kiến cho rằng, cơ cấu phát điện, điều chỉnh giá điện chưa bù đắp được chi phí đầu vào và đảm bảo lợi nhuận hợp lý; công thức tính toán, xác định biến động của các thông số đầu vào cơ bản lên giá điện chưa được hoàn thiện. Cơ cấu biểu giá bán lẻ chưa phù hợp, chưa có lộ trình cụ thể để áp dụng giá điện hai thành phần…

Công tác tái cơ cấu ngành năng lượng để từng bước hình thành thị trường năng lượng cạnh tranh lành mạnh, trong đó có thị trường điện thực hiện còn chậm, còn tình trạng độc quyền Nhà nước trong một số lĩnh vực năng lượng. Việc hình thành thị trường điện triển khai chậm, nhiều vướng mắc, chưa thực sự cung cấp tín hiệu khách quan cho các nhà đầu tư cũng như người sử dụng điện. Chính sách giá năng lượng sơ cấp còn một số bất cập, có ý kiến cho rằng cần rà soát, đánh giá lại việc trợ giá than cho sản xuất điện, giá khí cho sản xuất đạm, giá điện cho một số hộ tiêu thụ điện…

Cơ chế giá bán lẻ điện hiện nay chưa đồng bộ với thực tế phát triển thị trường điện. Bên cạnh đó, chưa dự báo tốt và tính toán đầy đủ những yếu tố ảnh hưởng từ thị trường năng lượng khu vực và thế giới. Những tồn tại, hạn chế, bất cập, khó khăn, vướng mắc về giá điện, thị trường điện hiện nay ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành điện, ngành năng lượng và sự phát triển ổn định, bền vững của đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, những vấn đề trên đặt ra nhiều thách thức và đòi hỏi phải có những nỗ lực, cố gắng vượt bậc, có cách làm mới, giải pháp đột phá để tháo gỡ vướng mắc, vượt qua khó khăn, bảo đảm mục tiêu cung cấp đủ điện cho nền kinh tế, cho sản xuất kinh doanh và đời sống của người dân với giá cả hợp lý. Đây cũng là mục tiêu của Đoàn giám sát chuyên đề được Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao phó.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tiếp tục cùng với Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam, các chuyên gia, nhà khoa học khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các đại biểu tại Hội thảo để xây dựng báo cáo tổng thuật, hoàn thiện dự thảo Báo cáo của Đoàn giám sát. Trong đó đặc biệt quan tâm những đề xuất thật sự thực chất, hiệu quả, “đúng” và “trúng”, giải quyết, tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc đối với chính sách giá điện, thị trường điện Việt Nam trước mắt cũng như lâu dài.