Tại sao ngân hàng bắt đầu thu phí trở lại?

Thời gian gần đây, nhiều ngân hàng đã có động thái thay đổi biểu phí dịch vụ. Trong đó, Ngân hàng liên doanh Indovina (IVB) mới đây cho biết sẽ ngừng áp dụng chính sách miễn phí dịch vụ chuyển tiền nhanh Napas 24/7 cho khách hàng cá nhân, vốn có hiệu lực từ ngày 21/11/2023. Với chính sách thu phí mới, từ ngày 1/12/2025, IVB chỉ miễn giảm phí dịch vụ chuyển tiền nhanh 24/7 dựa trên thu nhập đóng góp của khách hàng từ các dịch vụ ngân hàng như: tiền gửi, khoản vay, giao dịch thẻ... trong trường hợp dịch vụ ngân hàng có giá trị từ 10 triệu đồng trở lên.

Bên cạnh đó, một số ngân hàng cũng thông báo thu phí quản lý tài khoản từ tháng 12/2025 dựa trên số dư bình quân trong tài khoản của khách hàng. Chẳng hạn như Eximbank thu phí quản lý tài khoản 11.000 đồng/tháng với tài khoản có số dư bình quân dưới 500 nghìn đồng. VIB thu phí 11.000 đồng/tháng với tài khoản không phát sinh bất kỳ giao dịch nào trong 12 tháng liên tục. Nhiều nhà băng thì thông báo, nếu tài khoản số dư bằng 0 và không phát sinh giao dịch trong thời gian dài như 6 tháng - 12 tháng sẽ bị đóng vĩnh viễn.

Thực tế, việc thu phí trở lại phần lớn xuất phát từ áp lực chi phí vận hành ngân hàng số. Nếu giao dịch online rẻ hơn giao dịch tại quầy, thì cái giá để duy trì hạ tầng số, nâng cấp bảo mật, theo dõi gian lận, lưu trữ dữ liệu và duy trì hàng chục triệu tài khoản lại tăng chóng mặt. Các ngân hàng cũng đang phải gánh một khối lượng tài khoản "ngủ đông" khá lớn. Nhiều tài khoản được mở trong giai đoạn bùng nổ định danh trực tuyến 2020 - 2023 nhưng gần như không phát sinh giao dịch. Trong khi đó, một tài khoản không sử dụng vẫn tiêu tốn tài nguyên, hệ thống phải lưu dữ liệu, chạy đối soát định kỳ, giám sát rủi ro và duy trì cơ chế bảo vệ để tránh bị chiếm đoạt. Phí quản lý tài khoản vì vậy trở thành một công cụ để ngân hàng giảm bớt chi phí đối với nhóm khách hàng không hoạt động, đồng thời khuyến khích người dùng chủ động đóng tài khoản không còn nhu cầu.

Việc đưa ra các điều kiện để được miễn phí cũng là cách ngân hàng định hướng lại hành vi khách hàng. Thay vì miễn phí đại trà như trước, ưu đãi chỉ dành cho những tài khoản có giao dịch đều đặn, duy trì số dư tối thiểu hoặc sử dụng các dịch vụ tạo doanh thu cho ngân hàng.

Xu hướng này không phải hiện tượng riêng của Việt Nam. Tại Mỹ, nhiều ngân hàng lớn như Wells Fargo và Bank of America thu phí tài khoản thường nếu khách hàng không duy trì mức số dư tối thiểu hoặc không phát sinh giao dịch trong tháng. Ở Singapore, DBS và UOB từng áp dụng phí duy trì hàng tháng đối với tài khoản có số dư thấp trong nhiều năm trước khi chuyển sang mô hình gói dịch vụ tích hợp.

Tuy nhiên, thu phí trở lại luôn đi kèm rủi ro về hình ảnh thương hiệu của ngân hàng. Nhiều khách hàng, đặc biệt nhóm duy trì tài khoản chỉ để nhận lương hoặc để vài trăm nghìn dự phòng cảm thấy phí phát sinh là "vô lý" dù giá trị không lớn.

Trong bối cảnh đó, người dùng cũng cần chủ động xem lại các tài khoản đang nắm giữ, đóng những tài khoản không còn sử dụng để giảm chi phí và hạn chế rủi ro. Ngân hàng cũng cần truyền thông minh bạch, giải thích rõ lý do thu phí, đồng thời cải thiện trải nghiệm số để khách hàng cảm nhận được giá trị tương xứng.