Vì sao Bầu cử tổng thống Mỹ 2020 chậm có kết quả cuối cùng và khó dự đoán đến phút chót?

Kết quả tổng thể có thể đến trong… vài ngày nữa

Đại dịch Covid-19 đang diễn ra và mức độ kỷ lục về bỏ phiếu qua thư tín được dự đoán sẽ tác động mạnh vào quá trình kiểm phiếu bầu trước khi có thể công bố được người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020.

Một hòm thư dành riêng cho việc gửi phiếu bầu qua bưu điện tại Mỹ. Ảnh: Reuters.

Khi việc bỏ phiếu kết thúc trên khắp nước Mỹ vào ngày Bầu cử và các kết quả đầu tiên về số lượng phiếu bầu bắt đầu xuất hiện, giới chuyên gia có hy vọng về việc sớm công bố người chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng.

Theo kết quả kiểm phiếu đến 21h ngày 4/11 (giờ Việt Nam) thì ứng viên Dân chủ Joe Biden giành được 238 phiếu đại cử tri, trong khi đương kim Tổng thống Donald Trump có 213 phiếu đại cử tri. Người chiến thắng sẽ cần có được 270 phiếu đại cử tri.

Hàng triệu lá phiếu ở các bang chiến trường chính có thể mất nhiều thời gian để kiểm. Quá trình này dự đoán có thể kéo dài trong nhiều ngày.

Theo các chuyên gia về bầu cử, các bang chiến trường chủ chốt như Pennsylvania, Michigan, Georgia, Bắc Carolina, và Wisconsin có số lượng phiếu dành  cho 2 ứng viên ở mức rất sít sao nên khó tuyên bố người chiến thắng vào lúc này.

Bầu cử Mỹ 2020 diễn ra trong bối cảnh bất thường do đại dịch Covid-19 gây ra. Hãng thông tấn AP dự báo công chúng Mỹ sẽ không biết được ai sẽ chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020 cho đến hết ngày 4/11 (giờ Mỹ, tức là sang cả ngày 5/11 giờ Việt Nam).

Trong bối cảnh dịch Covid-19 lây lan mạnh, nhiều bang của nước Mỹ lựa chọn tạo điều kiện cho phương pháp an toàn về mặt sức khỏe là bầu cử qua bưu điện.

Nhiều cử tri Mỹ ưa thích giải pháp bầu cử qua thư do họ lo lắng cho sức khỏe của mình nếu phải đi bầu ở các điểm bỏ phiếu đông người. Thế nhưng việc bỏ phiếu qua bưu điện nói chung lại ngốn nhiều thời gian để xử lý bởi vì người ta sẽ phải kiểm chứng thông tin đăng ký.

Tuy nhiên các bang khác nhau lại có những cách xử lý khác nhau liên quan đến bỏ phiếu qua bưu điện.

Cử tri Mỹ bỏ phiếu trực tiếp tại nơi bỏ phiếu. Ảnh: AFP.

Sự phức tạp của phiếu gửi qua bưu điện và kinh nghiệm xử lý nhanh

Một số bang có nhiều kinh nghiệm về sử dụng lá phiếu gửi qua thư và không cần đòi hỏi nhiều điều chỉnh như các bang khác.

Cách dễ nhất mà các bang có thể áp dụng để đẩy nhanh quá trình này là tiến hành xử lý hoặc thậm chí kiểm phiếu ngay trước ngày Bầu cử. Đây là phương án mà vài bang đã áp dụng.

Ở bang Florida, nơi có truyền thống xử lý phiếu gửi qua thư và một tỷ lệ lớn người đi bầu trực tiếp sớm, các thư ký có thể bắt đầu kiểm phiếu vào thời điểm 22 ngày trước một cuộc bầu cử. Do vậy, bang này có xu hướng hoàn thành việc kiểm phiếu tương đối nhanh.

Ở bang Bắc Carolina, nơi có một lượng tương đối lớn người đi bầu cử sớm trực tiếp, việc xử lý nhanh thư vào ngày Bầu cử được lý giải bằng việc các ban tại các hạt tiến hành xử lý phiếu gửi qua bưu điện và đặt các phiếu đã được xác định hợp lệ vào các máy bầu cử bắt đầu từ cuối tháng 9. Như vậy, dù việc kiểm phiếu chưa thực sự bắt đầu trước ngày Bầu cử, nhiều lá phiếu đã ở vào trạng thái sẵn sàng được xử lý và kiểm một cách nhanh chóng.

Tại các nơi khác, như các bang chiến địa Michigan, Pennsylvania và Wisconsin, cơ quan lập pháp do phe Cộng hòa kiểm soát đã quyết định không sửa đổi luật của bang để cho phép cách tiếp cận nói trên.

Trong suốt chiến dịch tranh cử của mình, Tổng thống Mỹ Donald Trump (thuộc phe Cộng hòa) đã liên tục phàn nàn rằng các lá phiếu gửi qua bưu điện có nguy cơ bị gian lận. Ông coi cách làm này là một “thảm họa”.

Có bang kiểm phiếu chậm tới 10 ngày sau bầu cử

Vấn đề phức tạp hơn nữa khi một số bang thậm chí vẫn cứ kiểm các phiếu mà thậm chí chưa đến vào đêm bầu cử bởi lẽ chúng vẫn ở trong bưu phẩm.

Không có bang nào sẽ chấp nhận kiểm các lá phiếu có dấu bưu điện sau ngày Bầu cử. Tuy nhiên, nhiều bang đặt ra hạn chót kiểm phiếu chỉ dành cho các lá phiếu đến vào hoặc trước ngày Bầu cử. Điều này áp dụng cho các bang Florida, Arizona, Michigan, và Wisconsin.

Trong khi đó, ở một số bang khác, chừng nào thư  mang phiếu được đóng dấu bưu điện vào ngày Bầu cử hoặc trước đó thì lá phiếu vẫn hợp lệ và được kiểm.

Cụ thể bang Pennsylvania có kế hoạch kiểm phiếu đến vào cả thời điểm 3 ngày sau ngày Bầu cử. Bang Bắc Carolina sẽ kiểm phiếu cho tới tận… 9 ngày sau bầu cử, và bang Ohio sẽ đếm phiếu nhận vào thời điểm… 10 ngày sau bầu cử. Các bang này được dự báo sẽ “dâng” thêm các lá phiếu đến muộn qua đường thư tín theo kiểu nhỏ giọt sau ngày Bầu cử.

Các cuộc bỏ phiếu vào đêm 3/11 (giờ Mỹ) cho thấy đa số người ủng hộ ông Trump có ý định đến các điểm bỏ phiếu để bỏ phiếu đúng ngày Bầu cử, trong khi hơn một nửa những người ủng hộ ông Biden có kế hoạch bỏ phiếu qua thư.

Đầu ngày 4/11, ông Trump – người ở trong cuộc đua bầu cử sít sao với ông Biden, tuyên bố ông có thể đưa vấn đề bầu cử ra Tòa án Tối cao Mỹ để tranh biện về chuyện kiểm phiếu.

Trong phát biểu từ Nhà Trắng, ông Trump tuyên bố: “Chúng tôi đã chiến thắng trong cuộc bầu cử này. Còn kia là sự gian lận với công chúng Mỹ”.

Có thể ông Trump đang nói tới việc kiểm các phiếu gửi qua thư được các ban bầu cử bang chấp nhận về pháp lý sau ngày bầu cử 3/11 miễn là các lá phiếu đó được gửi kịp thời.

Giữa đại dịch Covid-19 , một số lượng kỷ lục phiếu bầu đã được thả vào thùng phiếu trước ngày Bầu cử, với con số lên tới hơn 100 triệu./.