Bất ngờ với loại củ bình dân nhưng kali vượt trội: Ăn cách ngày giúp người lớn tuổi ‘đi lại nhẹ tênh’, gan khỏe mạnh

Trong nhiều năm, khoai môn thường bị xem là thực phẩm giàu tinh bột, thậm chí bị nhiều người có đường huyết cao đưa vào “danh sách hạn chế”. Tuy nhiên, theo các chuyên gia dinh dưỡng, đánh giá như vậy là thiếu chính xác. Khoai môn không chỉ có chỉ số đường huyết thấp mà còn chứa lượng kali vượt trội, cùng mucoprotein, chất xơ, vitamin nhóm B và nhiều vi chất quan trọng.

Nhờ đó, đây được xem là “món ăn chức năng tự nhiên” rất phù hợp cho người trung niên, người cao tuổi – nhóm dễ gặp vấn đề về xương khớp, gan và tim mạch.

Kali là khoáng chất đóng vai trò sống còn đối với cơ thể. Không chỉ giúp điều hòa nhịp tim và ổn định chức năng thần kinh - cơ. Kali còn phối hợp với natri để kiểm soát huyết áp. Trong khi đó, tình trạng thiếu kali lại rất phổ biến ở người lớn tuổi và thường bị nhầm lẫn thành thiếu canxi. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng bổ sung đủ kali có thể giảm 14% nguy cơ đột quỵ và 9% nguy cơ mắc bệnh tim. Vì lý do này, không ít người chọn ăn chuối để bù kali. Tuy nhiên, lượng kali trong khoai môn cao hơn rất nhiều, và hiệu quả cải thiện sức khỏe còn rõ rệt hơn khi duy trì thói quen ăn cách ngày, khoảng ba lần một tuần.

Nếu ăn khoai môn đều đặn trong một tháng, cơ thể người lớn tuổi có thể cảm nhận rõ ba thay đổi quan trọng. Đầu tiên, đôi chân trở nên khỏe và linh hoạt hơn. Kali trong khoai môn giúp duy trì sự co giãn ổn định của cơ bắp, giảm hiện tượng chuột rút và mỏi chân - những triệu chứng thường gặp ở nhóm trung niên, đặc biệt là những người vận động nhiều hoặc chơi thể thao nhẹ. Tỷ lệ chuột rút cơ chân có thể giảm tới hơn 30% khi cơ thể được cung cấp đủ kali.

Thay đổi thứ hai đến từ việc cải thiện chức năng gan. Khoai môn chứa nhiều mucoprotein – một hợp chất có khả năng liên kết với axit mật, giảm hấp thu chất béo và hỗ trợ giải phóng gánh nặng cho gan. Kết hợp với chất xơ hòa tan, khoai môn có tác dụng thúc đẩy nhu động ruột, giảm độc tố nội sinh, từ đó hỗ trợ giảm men gan và cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ. Một nghiên cứu tại Mỹ cho thấy người bị gan nhiễm mỡ mức độ trung bình ăn thực phẩm giàu mucoprotein 3-4 lần mỗi tuần có thể giảm hơn 19% chỉ số men ALT.

Thay đổi thứ ba là huyết áp ổn định hơn, tim hoạt động “nhẹ nhàng” hơn. Nhờ hàm lượng natri thấp và lượng kali cao, khoai môn giúp cơ thể đào thải natri dư thừa, giảm giữ nước và giảm dao động huyết áp. Với người trung niên, đặc biệt là người có tiền sử tăng huyết áp, đây là điểm cộng rất lớn.

Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo người lớn tuổi nên bổ sung 3.500 mg kali mỗi ngày; trong khi đó, 200g khoai môn đã cung cấp khoảng 1.000 mg, tương đương một phần ba nhu cầu hằng ngày.

Đánh giá về lợi ích của khoai môn, một chuyên gia dinh dưỡng tại Viện Dinh dưỡng, nhận định: Khoai môn là loại thực phẩm rất đáng được đưa trở lại mâm cơm truyền thống. Nhờ hàm lượng kali cao, chỉ số đường huyết thấp và chất nhầy mucoprotein hiếm có, khoai môn đặc biệt phù hợp với người lớn tuổi. Nếu sử dụng đúng cách, đây là thực phẩm hỗ trợ tốt cho hệ cơ, xương, gan và tim mạch.

Để tận dụng tối đa lợi ích của khoai môn, có thể áp dụng ba nguyên tắc đơn giản.

Thứ nhất, hãy ăn khoai môn cách ngày. Dù giàu tinh bột, khoai môn có chỉ số đường huyết thấp (khoảng 54), vì vậy không gây tăng đường huyết mạnh như cơm trắng. Khoai môn hấp, luộc, nấu súp đều tốt. Một số cách chế biến được khuyến nghị gồm canh khoai môn gà giúp bổ khí và hỗ trợ gan; khoai môn hấp mật ong giúp dưỡng tỳ và cải thiện tiêu hóa; hoặc cháo khoai môn – yến mạch phù hợp cho bữa sáng.

Thứ hai, cần kiểm soát khẩu phần. Người lớn tuổi chỉ nên ăn khoảng 100–150g mỗi lần, tương đương nửa bát khoai môn thái hạt lựu. Ăn quá nhiều tinh bột cùng lúc có thể làm tăng đường huyết, nhất là với người có bệnh tiểu đường. Do đó, người tiểu đường nên tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng khẩu phần hợp lý.

Thứ ba, nên ưu tiên khoai môn hồng - loại có hàm lượng dinh dưỡng cao hơn, kết cấu mịn và thơm hơn. Khi chọn khoai, nên ưu tiên củ có vỏ sạch, chắc tay, không có đốm đen và không bị chảy nước. Nếu bị ngứa khi gọt, có thể đeo găng tay hoặc ngâm tay trong nước muối loãng trước khi sơ chế.

Khoai môn là thực phẩm bình dân, dễ mua, dễ chế biến nhưng lại mang đến nhiều lợi ích bất ngờ cho sức khỏe. Đối với người trung niên và người cao tuổi, việc bổ sung khoai môn vào thực đơn không chỉ giúp đôi chân khỏe mạnh hơn mà còn giảm gánh nặng cho gan, cải thiện huyết áp và tim mạch. Thay vì chỉ dựa vào chuối để bù kali, một bát canh khoai môn nóng hổi, một đĩa khoai môn hấp mềm hay một chén cháo khoai môn đơn giản đôi khi chính là chìa khóa để cơ thể khỏe mạnh và dẻo dai hơn mỗi ngày.