Robot hình người Trung Quốc thiếu ứng dụng thực tế: Liệu một bong bóng tương tự xe điện có lặp lại?

Giới truyền thông Trung Quốc cho hay số lượng các công ty robot hình người tại quốc gia này đã vượt mốc 150 hãng nhưng lộ trình công nghệ, mô hình thương mại hóa và các kịch bản ứng dụng vẫn còn kém phát triển, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ bong bóng trong ngành tương tự như những gì đang diễn ra với ngành xe điện.

Trước tình hình đó, các quan chức cho biết sẽ ưu tiên phòng ngừa những rủi ro như tình trạng dư thừa sản phẩm đồng dạng và không gian dành cho nghiên cứu-phát triển (R&D) ngày càng bị thu hẹp.

Tránh lệch lạc

Tờ ThinkChina cho hay nhiều chuyên gia trong ngành nhận định rằng dù bong bóng ngắn hạn là khó tránh khỏi, nhưng các lực lượng thị trường cuối cùng sẽ sàng lọc những doanh nghiệp yếu kém, chỉ giữ lại những công ty có năng lực R&D thực sự. Để khơi thông nhu cầu thị trường, các doanh nghiệp cũng cần điều chỉnh hướng đi và khắc phục những lệch lạc trong lộ trình công nghệ.

Tại cuộc họp báo thường kỳ ngày 27/11, khi được hỏi về khả năng xuất hiện bong bóng robot hình người, bà Li Chao, Phó Giám đốc Văn phòng Nghiên cứu Chính sách thuộc Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc (NDRC), cho biết “tốc độ” và “bong bóng” luôn là hai yếu tố cần được cân nhắc thận trọng trong quá trình phát triển các ngành công nghiệp tiên phong.

Bà Li cho hay trong những năm gần đây, nhờ đổi mới sáng tạo và nhu cầu thị trường gia tăng, ngành trí tuệ nhân tạo hiện thân (embodied intelligence) mà robot hình người là đại diện tiêu biểu đã tăng trưởng bùng nổ với tốc độ trên 50%.

Tuy nhiên, robot hình người vẫn còn non trẻ về lộ trình công nghệ, mô hình thương mại hóa và kịch bản ứng dụng. Khi dòng vốn mới tiếp tục đổ vào, Trung Quốc hiện có hơn 150 công ty robot hình người và vẫn đang tăng lên, thế nhưng trong đó hơn một nửa là các start-up hoặc doanh nghiệp “lấn sân” từ ngành khác.

“Điều này có lợi cho việc kích thích đổi mới sáng tạo, nhưng chúng ta cũng cần cảnh giác với nguy cơ các sản phẩm lặp lại tràn ngập thị trường, làm chèn ép không gian dành cho R&D thực chất”, bà Li chia sẻ.

Khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc công bố Kế hoạch 5 năm lần thứ 15 (2026–2030) vào cuối tháng 10, trí tuệ hiện thân được xác định là một động lực tăng trưởng kinh tế mới.

Bởi vậy bà Li cho biết NDRC đã và đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan tiến hành nghiên cứu chuyên sâu, đồng thời sẽ điều chỉnh các sáng kiến trọng tâm của kế hoạch, bao gồm việc củng cố cơ chế gia nhập và rút lui khỏi ngành, cũng như đẩy nhanh triển khai các hệ thống trí tuệ hiện thân trong ứng dụng thực tế nhằm bảo đảm sự phát triển lành mạnh, có trật tự của ngành.

Đào thải tự nhiên

Năm 2023, chính phủ Trung Quốc ban hành “Hướng dẫn phát triển đổi mới robot hình người”, đặt ra các mục tiêu phát triển theo từng giai đoạn rõ ràng cho ngành: đến năm 2025, sản phẩm phải đạt trình độ tiên tiến quốc tế và được sản xuất hàng loạt, đến năm 2027, năng lực đổi mới công nghệ robot hình người phải được nâng cao đáng kể, hình thành hệ thống chuỗi công nghiệp và chuỗi cung ứng an toàn, đáng tin cậy.

Bên cạnh các doanh nghiệp robot như Unitree Robotics (Hàng Châu) và UBTECH (Thâm Quyến), nhiều hãng xe điện cũng đã tham gia lĩnh vực robot hình người. Trong số đó, XPeng Motors đã dành 5 năm phát triển robot hình người thế hệ mới mang tên IRON, ra mắt vào đầu tháng 11 và thu hút sự chú ý của công chúng nhờ ngoại hình giống người cùng màn trình diễn “catwalk”.

Ông Shen Meng, Giám đốc điều hành Chanson & Co cho biết một đặc điểm nổi bật của phát triển công nghiệp tại Trung Quốc là “mỗi khi chính sách được ban hành, doanh nghiệp sẽ nhanh chóng điều chỉnh để bám theo mục tiêu, từ đó thúc đẩy đầu tư mạnh mẽ hơn vào ngành robot hình người”.

Theo ông Shen, dù ngành này đang trải qua một giai đoạn bong bóng nhưng kết cục cuối cùng vẫn sẽ là “đào thải tự nhiên” chứ không phải sụp đổ thị trường, chỉ những doanh nghiệp có thực lực R&D mới có thể tồn tại.

Dẫu vậy, chuyên gia kinh tế Trung Quốc Pan Helin thì lại cho rằng những lo ngại về bong bóng robot hình người bắt nguồn từ sự lệch hướng trong lộ trình công nghệ.

Trong khi ngành tập trung vào tính đa năng, thiết kế robot có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ trong môi trường lấy con người làm trung tâm thì sản xuất công nghiệp lại đòi hỏi năng lực chính xác cao. Hoạt động R&D hiện nay, chủ yếu dựa trên học tập bắt chước, chưa phù hợp với nhu cầu thực tế này.

Chuyên gia Pan cho rằng ngành cần ưu tiên tạo đột phá về robot có độ chính xác và hiệu năng cao trước khi đẩy mạnh R&D robot hình người. Nếu không, “ở giai đoạn hiện tại, robot hình người không có cơ hội cạnh tranh với robot công nghiệp trong lĩnh vực sản xuất”. Với nhiều nút thắt kỹ thuật, mức độ đa năng còn hạn chế và thiếu các kịch bản ứng dụng lý tưởng, việc sản xuất hàng loạt robot hình người tại Trung Quốc vẫn nằm ngoài tầm với của phần lớn doanh nghiệp.

Về triển vọng từng công ty, ông Pan nhận định robot hình người của XPeng chiếm một thị trường ngách, chủ yếu là robot sinh học mô phỏng. Thế mạnh cốt lõi của chúng nằm ở thiết kế ngoại hình và giá trị cảm xúc mang lại, hơn là hiệu quả sản xuất hay khả năng vận động tiên tiến.

Trong khi đó, Unitree Robotics phù hợp hơn với vai trò một nền tảng robot thử nghiệm, còn UBTECH có thể gặp khó khăn trong việc tích hợp sâu vào sản xuất, đặc biệt do yêu cầu cao về độ chính xác và khả năng phối hợp linh hoạt của hai tay robot. Nói cách khác, cả hai công ty đều có tiềm năng, nhưng cũng đối mặt với những hạn chế khiến robot của họ khó được ứng dụng hiệu quả trong môi trường công nghiệp và sản xuất.

*Nguồn: ThinkChina, SCMP